Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw

5
i zastosowanych karach dyscyplinarnych. Sprawy o wykroczenia skarbowe nie przestają
podlegać orzecznictwu wojskowego sądu garnizonowego mimo zwolnienia żołnierza
z czynnej służby wojskowej.”,
b) § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. O popełnieniu przez żołnierza w czynnej służbie wojskowej wykroczenia
skarbowego podlegającego właściwości sądów wojskowych zawiadamia się prokuratora
wojskowego. Dotyczy to również wypadku przewidzianego w § 2, ale tylko w razie odmowy
przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w terminie kary grzywny nałożonej w drodze
mandatu karnego.”,
c) § 5 otrzymuje brzmienie:
„§ 5. Jeżeli przepisy § 1-4 nie stanowią inaczej, postępowanie w sprawach o
wykroczenia skarbowe podlegające właściwości sądów wojskowych odbywa się według
przepisów niniejszego kodeksu, mających zastosowanie w sprawach karnych podlegających
orzecznictwu sądów wojskowych, które stosuje się odpowiednio; w szczególności w
sprawach o wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania
karnego o postępowaniu uproszczonym, z wyjątkiem art. 325b-325d oraz 483.”;

3) w art. 134 w § 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
„4)
andarmeria Wojskowa – w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia
skarbowe popełnione przez osoby określone w art. 53 § 36, w zakresie podlegającym
właściwości sądów wojskowych;”.


Art. 5. W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach
o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.4)) w art. 10 przepis § 1 otrzymuje
brzmienie:
„§ 1. W sprawach o wykroczenia popełnione przez:
1) żołnierzy w czynnej służbie wojskowej:
a) przeciwko organowi wojskowemu lub innemu żołnierzowi,
b) podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, w obrębie obiektu
wojskowego lub wyznaczonego miejsca przebywania, na szkodę wojska lub
z naruszeniem obowiązku wynikającego ze służby wojskowej,

4) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 109, poz. 1031, Nr 213, poz. 2081,
z 2004 r. Nr 128, poz. 1351, z 2005 r. Nr 132, poz. 1103, Nr 143, poz. 1203, z 2006 r. Nr 226, poz. 1648 oraz
z 2007 r. Nr 89, poz. 589 i Nr 99, poz. 664.

6
c) za granicą, podczas użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
poza granicami państwa, w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia

1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza
granicami państwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1117 oraz z 2004 r. Nr 210, poz. 2135),
2) żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem
obowiązków służbowych, o ile ustawa lub umowa międzynarodowa, której
Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej
– orzekają w pierwszej instancji wojskowe sądy garnizonowe.”.

Art. 6. W celu wykonania przepisów ustawy Prezes Rady Ministrów może dokonać,
w drodze rozporządzenia, przeniesienia niektórych planowanych dochodów i wydatków
budżetowych, w tym na wynagrodzenia, między częściami, działami i rozdziałami budżetu
państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych wynikającego z ustawy
budżetowej na rok 2009, a także odpowiednich zmian limitów zatrudnienia.

Art. 7. Czynności procesowe dokonane przed dniem wejścia w życie ustawy są
skuteczne, jeżeli dokonano ich z zachowaniem przepisów dotychczasowych.

Art. 8. Jeżeli na podstawie niniejszej ustawy nastąpiła zmiana właściwości sądu,
orzeka sąd dotychczas właściwy, gdy akt oskarżenia albo wniosek o ukaranie wniesiono przed
dniem wejścia w życie tej ustawy.

Art. 9. Sprawy, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoczęto
rozprawę główną, toczą się do końca postępowania w danej instancji według przepisów
dotychczasowych, jednakże w razie zawieszenia postępowania, odroczenia rozprawy lub
ponownego rozpoznania sprawy albo po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia
postępowanie toczy się według przepisów Kodeksu postępowania karnego w brzmieniu
nadanym niniejszą ustawą.

Art. 10. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.

10-4-dg
UZASADNIENIE


Zasadniczy cel projektu stanowi racjonalne, uzasadnione interesem wymiaru
sprawiedliwości ukształtowanie zakresu orzecznictwa sądów wojskowych w sprawach
o przestępstwa i wykroczenia, uwzględniające specyfikę spraw o czyny tego rodzaju
popełnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej oraz przez pracowników wojska.
Zakres ten, uwzględniając interes Sił Zbrojnych RP, musi być określony zgodnie

z konstytucyjnymi pryncypiami sformułowanymi w art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji RP.
Z przepisów tych wynika, po pierwsze, zasada sprawowania wymiaru sprawiedliwości
zarówno przez sądy powszechne, jak i sądy wojskowe (a także Sąd Najwyższy i sądy
administracyjne), po drugie zaś – konstytucyjne domniemane właściwości sądów
powszechnych, wynikające z zasady sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy
powszechne we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla
właściwości innych sądów. Domniemanie to równocześnie uzasadnia postulat, aby
przekazanie określonych kategorii spraw sądom wojskowym oparte było na ustaleniu
istotnych przesłanek przemawiających za taką decyzją, w szczególności wskazujących na
zagrożenie dla celów, którym ma służyć wymiar sprawiedliwości, w wypadku ich
rozpoznawania przez sądy powszechne.
Projekt nie podważa generalnych zasad określenia właściwości sądów wojskowych,
wynikających z przepisów art. 647 k.p.k., które zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca
1997 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 556,
z późn. zm.), w brzmieniu nadanym temu przepisowi przez ustawę nowelizującą z dnia
19 grudnia 2007 r. (Dz. U. Nr 247, poz. 1823) wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.
Przepisy te wyznaczają bowiem uzasadniony względami zarówno konstytucyjnymi, jak
i prakseologicznymi, racjonalny podział właściwości w sprawach o przestępstwa pomiędzy
sądami wojskowymi a powszechnymi. Przepisy te jednak wymagają,
w szczególności z uwagi na doświadczenia zgromadzone w okresie pomiędzy ich
uchwaleniem a chwilą obecną, modyfikacji i uzupełnienia.
Podstawowe znaczenie ma projektowane poszerzenie zakresu właściwości sądów
wojskowych, zarówno w sprawach o przestępstwa popełnione przez żołnierzy w czynnej
służbie wojskowej, jak i przestępstwa popełnione przez pracowników wojska, polegające na
dodaniu do art. 647 § 1 dodatkowych podstaw właściwości sądów wojskowych (pkt 1 lit. d
oraz pkt 2 lit. b).

2
Motyw wprowadzenia do art. 647 k.p.k. dodatkowych podstaw właściwości sądów
wojskowych stanowi konieczność zagwarantowania sprawnego i szybkiego postępowania
karnego, także w sprawach o przestępstwa pospolite, w odniesieniu do żołnierzy (a także
pracowników wojska) przebywających poza granicami RP, w związku z udziałem polskich
jednostek wojskowych w akcjach militarnych, misjach zagranicznych, akcjach szkoleniowych
oraz działaniach antyterrorystycznych i akcjach humanitarnych, w szerokim znaczeniu tego
pojęcia.
Chodzi więc o objęcie projektowanym przepisem najbardziej dla służby wojskowej,
i związanych z jej istotą, wypadków pobytu tych osób poza granicami kraju, pod polskim
dowództwem, i w typowych warunkach dyscypliny wojskowej.
Oceniając celowość wprowadzenia tych nowych, projektowanych podstaw
właściwości sądów wojskowych należy mieć na uwadze, rosnącą liczbę sytuacji przebywania
polskich jednostek wojskowych poza granicami kraju, związanych m.in. uczestnictwem
w różnego rodzaju misjach wojskowych, w tym misjach pokojowych, akcjach zapobieżenia
aktom terroryzmu lub ich skutkom, akcjach humanitarnych, a także w szkoleniach
i ćwiczeniach wojskowych. Okoliczność pobytu żołnierza (pracownika wojska) poza
granicami kraju wzmacnia jedną z podstawowych trudności związanych z prowadzeniem
i rozpoznawaniem spraw karnych przeciwko żołnierzom, którą stanowi fakt wysokiej
mobilności sprawców przestępstw i innych uczestników postępowania.
Należy przy tym podkreślić, że wojsko posiada przeszkoloną i uprzednio
uczestniczącą w misjach wojskowych grupę prokuratorów wojskowych. Wymienieni,
posługujący się biegłą znajomością języka angielskiego, praktycznie w każdym czasie gotowi
są do pobytu na misji zagranicznej i niezwłocznego przystąpienia do czynności procesowych
prowadzonych poza granicami kraju. Od 1994 r. prokuratorzy wojskowi uczestniczyli łącznie
w 28 misjach wojskowych.
Dostrzeżenia wymaga zarysowująca się tendencja wzrostu liczby spraw wszczętych
względem żołnierzy przebywających poza granicami kraju. Do połowy lipca 2008 r. wszczęto
47 spraw karnych, z czego 18 dotyczy Polskiego Kontyngentu Międzynarodowych Sił
Stabilizacyjnych w Republice Iraku, a 29 Polskiego Kontyngentu Wojskowego

w Afganistanie.
Zgodnie z projektowanymi zapisami, właściwości sądów wojskowych podlegać będą
sprawy o przestępstwa popełnione przez żołnierza w czynnej służbie wojskowej (oraz
pracownika wojska) za granicą, podczas użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej



3
Polskiej poza granicami państwa, w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach
użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz. U.
Nr 162, poz. 1117 oraz z 2004 r. Nr 210, poz. 2135) (projekt art. 647 § 1 pkt 1 lit. d oraz pkt 2
lit. b).
Zgodnie z powołaną ustawą o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, użycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej poza granicami państwa oznacza obecność jednostek wojskowych poza granicami
państwa w celu udziału w:
– konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych,
– misji pokojowej,
– akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom.
Z kolei pobyt Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa
oznacza obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udziału w:
– szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych,
– akcjach ratowniczych, poszukiwawczych lub humanitarnych; przepisu tego nie stosuje
się do akcji ratowniczych regulowanych przepisami o ratownictwie na morzu,
– przedsięwzięciach reprezentacyjnych.
Za projektowanym sposobem określenia tej przesłanki właściwości sądu wojskowego,
odnoszącym się do wypadków pobytu poza granicami kraju określonych w ustawie z dnia
17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
poza granicami państwa, przemawia ponadto wynikająca z art. 7 ust. 1 tej ustawy zasada
podległości osób wchodzących w skład jednostek wojskowych wykonujących określone w tej
ustawie zadania poza granicami państwa, przepisom karnym, dyscyplinarnym i porządkowym
obowiązującym w RP, stanowiąca lex specialis w stosunku do normy z art. 111 § 1 k.k.,
i wskazująca na szczególny charakter wypadków pobytu żołnierza poza granicami kraju
w warunkach określonych przepisami tej ustawy.
Równocześnie zaakcentowania wymaga, że niecelowe wydaje się takie określenie
zakresu projektowanej podstawy właściwości sądów wojskowych, aby objąć nią wszystkie
wypadki służbowego pobytu żołnierza (pracownika wojska) za granicą, w szczególności
wszelkie wypadki wyznaczenia lub skierowania żołnierza do pełnienia służby wojskowej
poza granicami kraju, na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 września 2003 r.
o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 141, poz. 892). Nie chodzi
bowiem o to, aby przesądzić właściwość sądów wojskowych, a tym samym również