Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw

UZASADNIENIE
Przedłożony projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw uwzględnia w pełni obszary
przygotowujące warunki do wstrzymania obowiązkowych rodzajów pełnienia czynnej służby
wojskowej.
Proponowane rozwiązania prawne spowodują:
- zmianę sposobu prowadzenia rejestracji osób na potrzeby powszechnego obowiązku obrony
kraju, który zostanie zastąpiony rejestracją na podstawie danych osobowych znajdujących się w
systemie PESEL,
- wprowadzenie instytucji kwalifikacji wojskowej, której jednym z ważniejszych celów będzie
przygotowanie rekrutacji wojskowej do ochotniczych form służby wojskowej,
- zapewnienie realizacji czynności w ramach kwalifikacji wojskowej w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny na tych samych zasadach co w czasie pokoju. Pozwoli to na
wykorzystanie struktur i doświadczenia organów samorządowych i administracji rządowej do
przygotowania zasobów danego rocznika osób podlegających kwalifikacji na potrzeby służby
wojennej. W obecnie obowiązującym stanie prawnym organy wojskowe przy realizacji tego
przedsięwzięcia w czasie wojny były zdane wyłącznie na siebie.

Szczegółowe propozycje zmian obejmują między innymi:
1) art. 31, 31a, 31b – określa nową formułę rejestracji, którą będzie się prowadzić dla potrzeb
założenia ewidencji wojskowej oraz przygotowania wykazu osób podlegających kwalifikacji
wojskowej. Prowadzona będzie w odniesieniu do osób, które ukończyły 18 lat życia, bez
osobistego stawiennictwa tych osób. Rejestracja prowadzona będzie w oparciu o dane ze
zbiorów Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności. W sytuacjach
szczególnych np. w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny będzie możliwość
przywrócenia przez Radę Ministrów obowiązku osobistego zgłoszenia się osób do rejestracji;
2) art. 32, 34 i 43 – dotychczasowy „pobór” zastępuje się „kwalifikacją wojskową”, obejmującą
elementy ochotniczej rekrutacji kandydatów do wojska. Projektowane regulacje ustanawiają
zakres podmiotowy i tryb stawiennictwa osób do kwalifikacji wojskowej, któremu będą
podlegać mężczyźni, którzy w danym roku kończą dziewiętnaście lat życia, a także ochotnicy,
w tym kobiety, jeżeli ukończyli co najmniej osiemnaście lat życia. Tym samym regulacjom
poddani zostali zarówno mężczyźni, jak i kobiety. W art. 32 ust. 5 dostosowano zakres
czynności objętych kwalifikacją wojskową do wymogów profesjonalizacji Sił Zbrojnych.
W szczególności poszerzono ten zakres o czynności związane ze wstępnym przeznaczeniem
tych osób do poszczególnych form powszechnego obowiązku obrony kraju oraz rekrutacją do
ochotniczych form służby wojskowej. Jednocześnie wprowadza się te same regulacje prawne
dotyczące kwalifikacji wojskowej obowiązujące w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie
wojny;
3) art. 35 i 37 – proponowany przepis ustanawia sposób przeprowadzania kwalifikacji wojskowej,
kompetencje poszczególnych organów cywilnych i wojskowych w tym przedsięwzięciu oraz
wskazuje organy nadzorcze w tej sprawie;
4) art.
48 – przepis precyzuje kwestie stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej kobiet w związku
ze zmianami, wynikającymi z nowego brzmienia art. 31 i art. 32;
5) art. 49 ust. 1 – dodano kompetencje szefowi wojewódzkiego sztabu wojskowego w postaci
prowadzenia ewidencji wojskowej na obszarze danego województwa;

30
6) art. 57 – doprecyzowano zakres szczegółowej regulacji do wydania rozporządzenia
wykonawczego w sprawie określenia liczby osób powoływanych do czynnej służby wojskowej
lub innych rodzajów powszechnego obowiązku obrony, uzupełniając wytyczne do wydania
tego aktu o kwestie zapewnienia możliwości ochotniczego spełniania przez obywateli tych
obowiązków;
7) uchylenie art. 113 i 114 oraz zmiana w art. 115 – pozwoli na wykorzystanie potencjału
cywilnego (głównie organów samorządowych) do realizacji kwalifikacji wojskowej w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.
Pozostałe zmiany mają charakter porządkowy dostosowujący zmienioną terminologię.
Konsekwencją zmian w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej jest konieczność nowelizacji ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o
ewidencji ludności i dowodach osobistych. Zmiana ta znosi wymóg przedstawiania zaświadczenia o
stawieniu się do rejestracji przy dokonywaniu czynności związanych z obowiązkiem
meldunkowym, ponieważ zakres projektowanej rejestracji znosi obowiązek osobistego
stawiennictwa osób objętych tą rejestracją.
Zmiana pozostałych ustaw dokonywane w art. 3 – 15 niniejszej ustawy mają charakter
porządkujący związany z potrzebą ujednolicenia nowo wprowadzonych pojęć.
Projekt obejmuje również niezbędne regulacje przejściowe, a mianowicie:
– zapewnia się możliwość wykorzystania dotychczasowego dorobku rejestracji, która zostanie
przeprowadzona przez organy gminy w październiku br., na potrzeby przyszłej kwalifikacji
wojskowej,
– zapewnia się ciągłość realizacji zadań przez organy samorządu terytorialnego oraz ich
finansowania, określając wprost, że są to zadania zlecone z zakresu administracji rządowej,
– nastąpi ustawowe zagwarantowanie obywatelom zgłaszającym się w przyszłym roku do
kwalifikacji wojskowej uregulowania stosunku do służby wojskowej, poprzez przeniesienie
ich do rezerwy bez odbywania czynnej służby wojskowej. Oznacza to zarazem, że osoby te
nie zostaną powołane do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej. Podobnym
rozwiązaniem zostaliby objęci dotychczasowi poborowi,
– zapewnia się dostosowanie terminologii nowych rozwiązań prawnych w przepisach nie
objętych nowelizacją.

31



Z A Ł O E N I A
projektów podstawowych aktów wykonawczych do nowelizacji ustawy o zmianie ustawy
o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych
innych ustaw
1. W rozporządzeniu w sprawie wynagrodzenia osób wchodzących w skład komisji lekarskich
orzekających o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej (stanowiącym wykonanie art. 30
ust. 3 ustawy) określony zostanie sposób ustalania dodatkowego wynagrodzenia osób
wchodzących w skład komisji lekarskich oraz pracowników personelu medycznego
wyznaczonych do komisji lekarskich. Osobom wchodzącym w skład powiatowej lub
wojewódzkiej komisji lekarskiej przysługiwać będzie dodatkowe wynagrodzenie obliczone jako
iloczyn:
1) dla przewodniczącego komisji - kwoty 80 zł i liczby posiedzeń, którym przewodniczył;
2) dla lekarza - członka komisji oraz sekretarza tej komisji - kwoty 70 zł i liczby posiedzeń, w
których uczestniczyli;
3) dla każdej osoby średniego personelu medycznego - kwoty 60 zł i liczby posiedzeń, w
których uczestniczyła.
Wydanie rozporządzenia należy do Rady Ministrów.
2.
W rozporządzeniu w sprawie prowadzenia rejestracji (stanowiącym wykonanie

art. 31b ust. 1 ustawy) określony zostanie tryb prowadzenia tej rejestracji oraz wzory
dokumentów prowadzonych w tych sprawach.
Rozporządzenie uwzględni sytuację, w której obywatel nie ma obowiązku osobistego
zgłoszenia się do rejestracji, ponieważ będzie ona prowadzona w oparciu o powszechny
elektroniczny system ewidencji ludności PESEL. Z tego względu w rozporządzeniu określony
zostanie tryb przekazywania danych w ramach tego systemu na potrzeby rejestracji. Ponadto
określone zostaną wzory dokumentów, w tym rejestr osób objętych rejestracją i osób
podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej.
W rozporządzeniu określi się również tryb postępowania organów gminy prowadzących
rejestrację na wypadek wprowadzenia obowiązku osobistego stawienia się do niej osób
objętych rejestracją. Na wypadek tych sytuacji zostaną również określone wzory stosownych
dokumentów, w tym obwieszczeń i wezwań imiennych osób podlegających stawieniu się do
rejestracji.
Wydanie rozporządzenia należy do ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
działającego w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej.
3. W rozporządzeniu w sprawie terminów ogłoszenia kwalifikacji wojskowej (stanowiącym
wykonanie art. 35 ust. 4 ustawy) określone zostaną terminy przeprowadzenia na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej kwalifikacji wojskowej odpowiednich roczników mężczyzn i kobiet.
Wydanie rozporządzenia należy do ministra właściwego do spraw wewnętrznych i
Ministra Obrony Narodowej.
4. W rozporządzeniu w sprawie udzielania odroczeń zasadniczej służby wojskowej (stanowiącym
wykonanie art. 39 ust. 8) określone zostaną szczegółowe warunki i tryb udzielania odroczeń
zasadniczej służby wojskowej oraz dokumenty, które należy dołączyć do wniosku o udzielenie

32
odroczenia. Warunkiem wszczęcia postępowania o udzielenie odroczenia zasadniczej służby
wojskowej będzie złożenie przez osobę pisemnego, udokumentowanego i uzasadnionego
wniosku do wojskowego komendanta uzupełnień. Wniosek o udzielenie odroczenia
zasadniczej służby wojskowej osoba składać będzie do wojskowego komendanta uzupełnień
właściwego ze względu na jego miejsce pobytu stałego albo jego pobytu czasowego trwającego
ponad trzy miesiące. Organ przyjmujący wniosek o udzielenie odroczenia zasadniczej służby
wojskowej informował będzie osobę, że udzielenie odroczenia zasadniczej służby wojskowej
spowoduje zmianę okresu jego podlegania obowiązkowi odbycia tej służby oraz zmianę
przewidywanego terminu jego przeniesienia do rezerwy. Adnotacja o udzieleniu informacji
zamieszczana będzie na wniosku o udzielenie odroczenia zasadniczej służby wojskowej i
przedstawiana osobie do podpisu, a w przypadku odmowy złożenia podpisu sporządzana
będzie adnotacja w tej sprawie.
We wniosku o udzielenie odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na
konieczność sprawowania bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny zamieszczane będą
m.in.:
1) imię i nazwisko osoby;
2) datę i miejsce urodzenia osoby;
3) adres zamieszkania albo inny adres do korespondencji, pod który skutecznie można
doręczyć dokumenty związane z odroczeniem zasadniczej służby wojskowej;
4) numer ewidencyjny PESEL osoby;
5) wyszczególnienie osób, w stosunku do których zachodzi konieczność sprawowania
bezpośredniej opieki, w tym ich imię i nazwisko, stopień pokrewieństwa w stosunku do
poborowego, datę urodzenia oraz adres zamieszkania.
Wydanie rozporządzenia należy do Rady Ministrów.
5. W rozporządzeniu w sprawie orzekania o konieczności sprawowania przez osobę podlegająca
obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej bezpośredniej opieki nad członkiem
rodziny (stanowiącym wykonanie art. 39a ust. 5 ustawy) określony zostanie tryb orzekania o
konieczności sprawowania przez tę osobę bezpośredniej opieki nad członkiem jej rodziny oraz
dokumenty wymagane w tych sprawach.
Podstawę wszczęcia postępowania w sprawie o uznanie danej osoby za sprawującą
bezpośrednią opiekę nad członkiem rodziny stanowić będzie jej pisemny, uzasadniony i
udokumentowany wniosek. Wniosek w sprawie opieki składany będzie do wójta (burmistrza,
prezydenta miasta) podczas stawienia się po raz pierwszy do kwalifikacji wojskowej. W innych
przypadkach wniosek w
sprawie opieki będzie można składać bezpośrednio do wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) w każdym czasie.
We wniosku zamieszczać się będzie imię i nazwisko wnioskodawcy, datę i miejsce
urodzenia, jego adres zamieszkania i numer PESEL oraz wyszczególnienie osób, w stosunku do
których zachodzi konieczność sprawowania bezpośredniej opieki, w tym imię i nazwisko,
stopień pokrewieństwa, datę urodzenia oraz adres zamieszkania, a także uzasadnienie
zawierające powód ubiegania się o uznanie wnioskodawcy za sprawującego bezpośrednią
opiekę nad członkiem rodziny.
Wydanie rozporządzenia należy do Rady Ministrów.
6. W
rozporządzeniu w sprawie kwalifikacji wojskowej (stanowiącym wykonanie

art. 43 ustawy) określony zostanie sposób organizacji i przebieg kwalifikacji wojskowej, wzory
wezwań w tych sprawach, treść obwieszczeń, dokumenty, jakie osoby podlegającemu temu
obowiązkowi powinny przedstawić przy kwalifikacji wojskowej.

33
Zakłada się, że osoby podlegające kwalifikacji wojskowej wzywane będą przez wojewodów
za pomocą obwieszczeń, w których zamieszczone będą:
1) podstawa prawna przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej;
2) kategorie osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej;
3) miejsce i termin stawienia się do kwalifikacji wojskowej;
4)
dokumenty i fotografie, które powinny być przedstawione przez osoby podlegające
kwalifikacji wojskowej dla komisji lekarskiej oraz na potrzeby ewidencji wojskowej;
5) pouczenie o sposobie dopełnienia obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej w razie
zmiany miejsca zamieszkania;
6) informację o środkach egzekucji administracyjnej i sankcjach karnych za niedopełnienie
obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej lub nieprzedstawienia odpowiednich
dokumentów oraz odmowę poddania się badaniom lekarskim.
Wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) wzywać będą osoby podlegające
kwalifikacji wojskowej do zgłoszenia się do kwalifikacji wojskowej za pomocą wezwań
imiennych. Wezwanie imienne doręczane będzie co najmniej na 7 dni przed wyznaczonym
terminem stawienia się do kwalifikacji wojskowej. Spełnienie obowiązku stawienia się do
kwalifikacji wojskowej oznaczać będzie zgłoszenie się w określonym terminie i miejscu przed
wójtem lub burmistrzem (prezydentem miasta), powiatową komisją lekarską oraz wojskowym
komendantem uzupełnień.
Osoba podlegająca obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, która z
ważnych przyczyn nie mogła stawić się do kwalifikacji wojskowej w wyznaczonym terminie i
miejscu, obowiązana będzie zawiadomić o tym wójta lub burmistrza (prezydenta miasta),
właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące, dołączając jednocześnie dokumenty potwierdzające przyczyny niestawiennictwa. Po
ustaniu przyczyn niestawiennictwa należy niezwłocznie zgłosić się do właściwego wójta lub
burmistrza (prezydenta miasta), który wyznaczy nowy termin i miejsce stawienia się do
kwalifikacji wojskowej.
Na potrzeby ewidencji wojskowej osoba zgłaszająca się do kwalifikacji wojskowej będzie
przedstawiać:
1) aktualną fotografię o wymiarach 3 x 4 cm bez nakrycia głowy;
2) dokumenty stwierdzające poziom wykształcenia lub pobieranie nauki.
Kwalifikacja wojskowa przeprowadzana będzie według wojewódzkiego planu
kwalifikacji, ustalonego przez wojewodę przy współudziale szefa wojewódzkiego sztabu
wojskowego na podstawie pisemnych wniosków wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast)
oraz wojskowych komendantów uzupełnień.
Wydanie rozporządzenia należy do ministra właściwego do spraw wewnętrznych i
Ministra Obrony Narodowej, działających w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
zdrowia.
7. W rozporządzeniu w sprawie struktury i funkcjonowania wojskowych pracowni
psychologicznych (stanowiącym wykonanie art. 44a ust. 11) zostaną utworzone wojskowe
pracownie psychologiczne oraz określoną zostaną ich siedziby i zasięg działania.
W rozporządzeniu ustanowione będą wojskowe pracownie psychologiczne pierwszej
instancji, wojskowe pracownie psychologiczne szczebla regionalnego (odwoławcze) oraz
Wojskowa Pracownia Psychologiczna przy Inspektoracie Wsparcia Sił Zbrojnych (centralna)
właściwa w zakresie sprawowania kontroli orzeczeń.

34