Rządowy projekt ustawy o podatku akcyzowym

51
trudności ze złożeniem zabezpieczenia akcyzowego. Ustawa stwarza zarówno możliwość
złożenia zabezpieczenia akcyzowego przez osobę trzecią, tzn. niezobowiązaną do złożenia
zabezpieczenia akcyzowego, zamiast podmiotu do tego zobowiązanego, jak również
możliwość objęcia zobowiązania podatkowego tego podmiotu zabezpieczeniem generalnym
stosowanym przez osobę trzecią, którą będzie w tym przypadku jedna z osób wymienionych
w art. 60 ust. 1. Jednocześnie ustawa określa zakres odpowiedzialności osoby trzeciej za
zobowiązania podatkowe podmiotu, co ma na celu zapobieżenie ewentualnym sporom na tym
tle i ułatwienie podmiotom określenia wzajemnych zobowiązań cywilnoprawnych z tego
tytułu. Stosowanie powyższych przepisów nie wymaga zgody naczelnika urzędu celnego.
Art. 61 ust. 1 – projekt umożliwia zwolnienie podmiotu prowadzącego skład
podatkowy z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego na czas oznaczony, nie dłuższy
niż 2 lata, na wniosek tego podmiotu, jeżeli spełnia on określone wymagania. W porównaniu
do dotychczasowych przepisów dokonano zmiany polegającej na pozbawieniu tzw.
podmiotów pośredniczących, które w dotychczas obowiązującej ustawie występowały jako
podmioty nabywające wyroby akcyzowe zwolnione z akcyzy ze względu na ich
przeznaczenie z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy, możliwości uzyskania
zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego. W przypadku podmiotów
pośredniczących zabezpieczenie ma dawać gwarancję prawidłowości obrotu i być warunkiem
koniecznym dla skorzystania ze zwolnienia od akcyzy nabywanych wyrobów akcyzowych i
dlatego nie przewiduje się stosowania zwolnień z obowiązku złożenia zabezpieczenia
akcyzowego przez te podmioty.
Jednocześnie dokonano zmiany redakcyjnej polegającej na przeniesieniu przepisów
określających warunki zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczania akcyzowego z ust. 2
do ust. 1.
Zmiana treści pkt 4 jest spowodowana trudnościami, które nastręczała interpretacja
sformułowania „naruszenie prawa w sposób istotny” użytego w dotychczasowym art. 44 ust.
2 pkt 4, w związku z brakiem definicji „istotnego naruszenia”, co mogło powodować
niejednolitość postępowania prowadzonego przez naczelników urzędów celnych w sprawie
oceny wiarygodności podmiotów. Wprowadzone zmiany precyzują kryteria oceny, co
niewątpliwie ujednolici postępowanie naczelników urzędów celnych w takich sprawach.

Art. 61 ust. 2 – stanowi powtórzenie treści art. 44 ust. 2a dotychczas obowiązującej
ustawy o podatku akcyzowym.
Art. 61 ust. 3 – uzupełniono przepis określając maksymalny dwuletni termin
ważności zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego oraz stworzono
możliwość jego przedłużania, na wniosek podmiotu, na kolejne okresy nie dłuższe niż dwa
lata. Przedmiotowa zmiana jest przeniesieniem do ustawy przepisów obowiązujących
dotychczas na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów.
Art. 61 ust. 4 i 5 – zmianie uległy elementy wniosku o zwolnienie z obowiązku
złożenia zabezpieczenia akcyzowego. Informacje o wielkości planowanych obrotów oraz
wysokości kwoty zwolnienia zastąpiono informacją o przewidywanej maksymalnej kwocie
zobowiązania podatkowego podlegającego zabezpieczeniu akcyzowemu. Informacja taka jest
dla naczelnika urzędu celnego lepszym parametrem oceny wiarygodności finansowej
podmiotu ubiegającego się o powyższe zwolnienie, dokonywanej w oparciu o art. 61 ust. 1.
W ust. 5 wskazano, iż do wniosków o zwolnienie z obowiązku złożenia zabezpieczenia
akcyzowego i o przedłużenie tego zwolnienia należy dołączyć dokumenty potwierdzające
spełnienie warunków uzyskania przedmiotowego zwolnienia.

52
Art. 61 ust. 6 – zwolnienie z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego nie
może być stosowane w przypadku przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze
zawieszenia akcyzy lub objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na przeznaczenie, co
wynika zarówno z regulacji wspólnotowych (art. 15 ust. 3 dyrektywy 92/12/EWG), jak
również ze zwiększonego ryzyka powstania nieprawidłowości w trakcie transportu. Zgodnie z
przepisami UE ze zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego nie można
korzystać, gdy przewóz wyrobów akcyzowych odbywa się przez terytorium Wspólnoty
Europejskiej, na przykład w przypadku eksportu ze składu podatkowego do odbiorcy na
terytorium państwa trzeciego, gdy przewóz tych wyrobów odbywa się przez terytorium
Wspólnoty Europejskiej. Dotychczas dotyczyło to tylko dostaw i nabycia
wewnątrzwspólnotowego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy oraz przemieszczania
wyrobów akcyzowych między składami podatkowymi na terytorium kraju. Zmiana polega, z
jednej strony na objęciu przepisem wszystkich przypadków przemieszczania wyrobów
akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, a także wszystkich wyrobów
zwolnionych z akcyzy ze względu na przeznaczenie, a z drugiej strony na uproszczeniu
zapisu, co jest możliwe w związku ze zmianą zasad stosowania procedury zawieszenia poboru
akcyzy w odniesieniu do przemieszczania wyrobów akcyzowych.
Art. 61 ust. 7 – przepis określa wyjątek od zasady wyrażonej w ust. 6 w przypadku
przemieszczania rurociągiem ropopochodnych wyrobów akcyzowych pomiędzy składami
podatkowymi prowadzonymi przez ten sam podmiot na terytorium kraju, w celu uproszczenia
procedur. Przepisy UE zezwalają na stosowanie tego wyjątku.
Art. 61 ust. 8 – przepis nakłada na podmiot korzystający ze zwolnienia z obowiązku
złożenia zabezpieczenia akcyzowego obowiązek powiadamiania naczelnika urzędu celnego o
każdej zmianie warunków, które były podstawą do udzielenia tego zwolnienia lub jego
przedłużenia, co daje temu organowi praktyczną możliwość wykonania obowiązku cofnięcia
zwolnienia w przypadku naruszenia tych warunków.
Art. 61 ust. 9 – ze względów legislacyjnych doprecyzowano warunki, których
naruszenie powinno skutkować cofnięciem zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia
akcyzowego. Nie dla wszystkich warunków określonych w ust. 1 istnieje możliwość ich
naruszenia, np. warunek korzystania z procedury zawieszenia poboru akcyzy co najmniej od
roku – jeżeli podmiot spełnił ten warunek uzyskując zwolnienie, jego późniejsze naruszenie
jest niemożliwe.
Art. 61 ust. 10 – przepisy szczegółowe w zakresie zwolnień z obowiązku złożenia
zabezpieczenia akcyzowego określi minister właściwy do spraw finansów publicznych, w
drodze rozporządzenia. Doprecyzowano zakres delegacji zobowiązując ministra właściwego
do spraw finansów publicznych do określenia sposobu dokumentowania spełnienia warunków
określonych w ust. 1, w tym rodzaju dokumentów, szczegółowego sposobu udzielania,
przedłużania i cofania zwolnień z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego, wzorów
wniosków o zwolnienie z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego, przy
uwzględnieniu konieczności właściwego zabezpieczenia zobowiązań podatkowych oraz
zapewnienia przepływu informacji o zwolnieniach z zabezpieczenia akcyzowego.
Art. 62 ust. 1 – określa przypadki, w których stosuje się zabezpieczenie generalne. W
przypadkach określonych w ustawie podmioty są obowiązane składać zabezpieczenie
akcyzowe w kwocie pokrywającej powstałe lub mogące powstać zobowiązanie podatkowe, w
związku z prowadzoną działalnością gospodarczą bądź wykonaniem określonych w ustawie
czynności w zakresie wyrobów akcyzowych.
Generalną zasadą wynikającą z przedmiotowych przepisów jest obowiązek zagwarantowania
pokrycia kwoty każdego powstałego lub mogącego powstać zobowiązania podatkowego,

53
poprzez złożenie zabezpieczenia akcyzowego. W zależności od statusu podmiotu
zobowiązania podatkowe mają charakter jednorazowy bądź wielorazowy, wynikający z
wykonywania powtarzających się z określoną częstotliwością opodatkowanych czynności.
Stała działalność wykonywana przez prowadzących skład podatkowy, zarejestrowanych
handlowców, podmioty pośredniczące wymaga zagwarantowania pokrycia kwot wielu
zobowiązań podatkowych powstałych lub mogących powstać w okresie rozliczeniowym
podatku akcyzowego, którym jest miesiąc kalendarzowy. Zabezpieczenie składane przez te
podmioty jest warunkiem uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze
prowadzącego skład podatkowy, zarejestrowanego handlowca i podmiotu pośredniczącego.
W przypadku pozostałych podmiotów, które są obowiązane do rozliczenia podatku
akcyzowego po każdorazowym wykonaniu czynności opodatkowanej (każdej z osobna),
zabezpieczenie podatkowe powinno gwarantować pokrycie konkretnego zobowiązania
podatkowego powstałego w wyniku wykonania tej czynności. Jednak podmioty te mogą
również wykonywać powtarzające się czynności, wymagające złożenia zabezpieczenia
akcyzowego.
Dlatego w przypadku podmiotów prowadzących składy podatkowe, zarejestrowanych
handlowców, podmiotów pośredniczących, a także innych podmiotów wykonujących
powtarzające się czynności podlegające opodatkowaniu – na ich pisemny wniosek – będzie
stosowane zabezpieczenie generalne dla zagwarantowania wielu zobowiązań podatkowych
powstających kolejno w związku z prowadzoną działalnością.
Art. 62 ust. 2 – zmiany precyzują zasady ustalania wysokości zabezpieczenia
generalnego. W ust. 2 pkt 2 doprecyzowano, że wysokość zabezpieczenia akcyzowego ustala
się na poziomie równym szacunkowej kwocie maksymalnej wynikającej z mogących powstać
zobowiązań podatkowych. Z dotychczasowego brzmienia przepisu można było wnioskować,
iż chodzi o zobowiązanie, które już powstało, a w takim przypadku jego wysokość może być
dokładnie obliczona zgodnie z pkt 1, podczas gdy zobowiązania podatkowe, które mogą
powstać w przyszłości mogą być jedynie oszacowane.
Art. 62 ust. 3 – określono wysokość zabezpieczenia generalnego składanego przez
podmiot pośredniczący jako kwotę równą wysokości maksymalnej kwoty miesięcznego
zobowiązania podatkowego mogącego powstać w przypadku naruszenia warunków
zwolnienia od akcyzy wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na
przeznaczenie.
Art. 62 ust. 4 – ponieważ wysokość stawek podatku akcyzowego może ulec zmianie
w czasie stosowania zabezpieczenia akcyzowego dodano przepis precyzujący, które stawki
należy stosować dla ustalenia wysokości tego zabezpieczenia. Ustalono, iż stosuje się stawki
akcyzowe obowiązujące w dniu powstania obowiązku podatkowego, chyba, że tego dnia nie
można ustalić – w takim przypadku stosuje się stawki obowiązujące w dniu złożenia
zabezpieczenia. Niniejszy przepis ujednolici postępowanie organów podatkowych w
powyższym zakresie.
Art. 62 ust. 5 – doprecyzowano, iż podmiot składający zabezpieczenie generalne
zobowiązań podatkowych, których wysokość może ulec zmianie wraz z upływem czasu jest
obowiązany wstępnie oszacować wysokość takiego zabezpieczenia. Wysokość
zabezpieczenia generalnego jest pochodną wysokości zobowiązań podatkowych, dlatego też
szacując wysokość zabezpieczenia należy uwzględnić przewidywane zmiany w wysokości
tych zobowiązań. Z treści art. 62 ust. 2 pkt 2 nie wynika, kto powinien oszacować wysokości
zabezpieczenia - naczelnik urzędu celnego, czy też podmiot. Niniejszy przepis eliminuje
problemy natury interpretacyjnej.

54
Art. 62 ust. 6 – ze względu na rodzaj wyrobów akcyzowych, którymi są wyroby
zwolnione od akcyzy ze względu na przeznaczenie, oraz fakt, iż podmioty pośredniczące są
kolejnym ogniwem w obrocie tymi wyrobami (podmioty pośredniczące nabywają wyroby od
prowadzących skład podatkowy lub zarejestrowanych handlowców, a nabywane wyroby
znajdują się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy) bieżące ustalanie stanu
wykorzystania zabezpieczenia generalnego przez organ podatkowy jest ze względów
proceduralnych i technicznych znacznie utrudnione. W związku z czym zobowiązano
podmiot pośredniczący do okresowego aktualizowania wysokości zabezpieczenia
generalnego. Aktualizacja wysokości zabezpieczenia generalnego będzie zapobiegać jego
przekroczeniu i zapewni organowi podatkowemu nadzór nad prawidłowością postępowania
podmiotu pośredniczącego w tym zakresie.
Art. 62 ust. 7 – dodaje przepis zobowiązujący naczelnika urzędu celnego do ustalenia,
z wyjątkiem sytuacji opisanej w art. 62 ust. 6, stanu wykorzystania zabezpieczenia
generalnego przed jego zastosowaniem. Powyższa regulacja wynika z konieczności
unormowania, funkcjonującego w praktyce, tzw. saldowania zabezpieczenia generalnego,
odpowiednio do jego aktualnego wykorzystania, i stanowi materialną podstawę dla stosownej
delegacji w tej sprawie dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Saldowanie
zabezpieczenia generalnego jest niezbędne do wyeliminowania możliwości przekroczenia
jego wysokości przez bieżące zobowiązania podatkowe podmiotu.
Art. 62 ust. 8 – ustawa dopuszcza możliwość stosowania zabezpieczenia
ryczałtowego, którego wysokość określona została na niższym poziomie niż zabezpieczenia
generalnego. Jego wysokość nie obejmuje wszystkich „potencjalnych” zobowiązań
podatkowych, natomiast powinna gwarantować pokrycie kwot bieżących, faktycznie
powstających, zobowiązań podatkowych podmiotu prowadzącego skład podatkowy. W
składzie podatkowym nadzór podatkowy zapewnia właściwą kontrolę obrotu wyrobami
akcyzowymi, co pozwala na bieżące ujawnianie ewentualnych nieprawidłowości. Z tego
względu niebezpieczeństwo powstania zobowiązań podatkowych bez pokrycia jest
stosunkowo niewielkie. Ponadto stosowanie zabezpieczenia ryczałtowego jest możliwe tylko
w przypadku prowadzącego skład podatkowy, spełniającego określone w ustawie wymagania
potwierdzające jego wiarygodność finansową. Przepis precyzuje zasady oceny wiarygodności
podmiotów poprzez wskazanie powyższych wymogów. Ponieważ wymagania te są podobne
do warunków, których spełnienie jest konieczne do uzyskania zwolnienia ze złożenia
zabezpieczenia akcyzowego, odwołano się do tych samych sposobów ich potwierdzania,
dokumentowania, informowania o zmianach, a także cofania zgody na stosowanie
zabezpieczenia ryczałtowego.
Art. 62 ust. 9 – ustala poziom wysokości zabezpieczenia ryczałtowego odnosząc go
do wysokości zabezpieczenia generalnego, które prowadzący skład podatkowy byłby
obowiązany złożyć, gdyby nie korzystał z zabezpieczenia ryczałtowego. Z uwagi na
miesięczny okres rozliczeniowy podatku akcyzowego obligujący prowadzącego skład
podatkowy, wysokość tę ustalono na poziomie 30 % wysokości zabezpieczenia generalnego,
co odpowiada w przybliżeniu wysokości zabezpieczenia ryczałtowego określonej w
dotychczasowych przepisach na poziomie dziesięciodniowego zobowiązania podatkowego,
powstałego w okresie ostatnich 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o zgodę na
stosowanie tego zabezpieczenia – obliczonego lub oszacowanego. Dotychczasowy sposób
określenia poziomu wysokości zabezpieczenia mógł powodować trudności i niejednolitość w
jej ustalaniu przez organy podatkowe. Niniejszy przepis ustala nowy, prostszy sposób
ustalania wysokości zabezpieczenia ryczałtowego.
Art. 62 ust. 10 – przepis zobowiązuje naczelnika urzędu celnego do aktualizowania
wysokości zabezpieczenia ryczałtowego co 6 miesięcy, począwszy od dnia złożenia wniosku

55
o wyrażenie zgody na jego stosowanie. Daje to możliwość dostosowania kwoty
zabezpieczenia do aktualnej wysokości zobowiązań podatkowych podmiotu, a w
konsekwencji zapobiega zawyżaniu bądź zaniżaniu zabezpieczenia ryczałtowego. Ponieważ
ustalenie wysokości zabezpieczenia ryczałtowego podmiotu rozpoczynającego działalność w
zakresie wyrobów akcyzowych z zawieszonym poborem akcyzy polega głównie na jego
oszacowaniu, przepis stwarza możliwość weryfikacji dokonanych szacunków przed upływem
półrocznego okresu. Daje to możliwość wyeliminowania ewentualnych rażących dysproporcji
miedzy wysokością zabezpieczenia ryczałtowego, złożonego przez podmiot w momencie
rozpoczęcia działalności, a wysokością faktycznie powstających zobowiązań podatkowych
podmiotu.
Art. 63 ust. 1 – przepis zobowiązuje ministra właściwego do spraw finansów
publicznych, z uwagi na zróżnicowany poziom ryzyka wystąpienia nieprawidłowości w
obrocie wyrobami akcyzowymi w zależności od wykonywanych czynności przez
prowadzącego skład podatkowy, do wydania szczegółowych przepisów dotyczących ustalania
wysokości zabezpieczenia ryczałtowego i generalnego, sposobu stosowania tych
zabezpieczeń, sposobu i częstotliwości aktualizacji zabezpieczenia generalnego składanego
przez podmiot pośredniczący, a także szczegółowego sposobu objęcia zabezpieczeniem
akcyzowym wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie.
Treść niniejszego upoważnienia ustawowego uwzględnia zmiany dokonane w ustawie, w tym
w art. 62, w którym m.in. w ust. 8 doprecyzowano przypadki, w których stosuje się
zabezpieczenie ryczałtowe, i gwarantuje jednolitość postępowania organów podatkowych i
prawidłowość stosowania przepisów ustawy w tym zakresie.

Art. 63 ust. 2 – dodany przepis stwarza możliwość określenia przez ministra
właściwego do spraw finansów publicznych innych przypadków, w których można stosować
zabezpieczenie ryczałtowe, niż określone w ustawie, a także przypadków, w których stosuje
się dla niektórych wyrobów akcyzowych niższy poziom zabezpieczenia akcyzowego niż
określony w ustawie i określenia tego poziomu – z uwzględnieniem zarówno konieczności
właściwego zabezpieczenia należności akcyzowych, jak również uproszczenia obrotu
wyrobami akcyzowymi. Wysoki poziom zabezpieczenia akcyzowego powoduje, że szereg
podmiotów, jak np. producenci etanolu przeznaczonego do celów napędowych, ponosi
niewspółmiernie duże obciążenie finansowe z tego tytułu, w stosunku do wartości
produkowanych wyrobów i rentowności prowadzonej działalności. Możliwość określenia
przez Ministra Finansów obniżonego poziomu zabezpieczenia akcyzowego, w przypadkach
uzasadnionych niewielkim ryzykiem wystąpienia nieprawidłowości, w znacznym stopniu
zapobiega możliwości wystąpienia tych nierówności. Niniejszy przepis stwarza ponadto
możliwość określenia przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych
przypadków, w których naczelnik urzędu celnego nie ustala stanu wykorzystania
zabezpieczenia generalnego przed jego zastosowaniem, co może być konieczne w przypadku
wdrożenia informatycznych systemów obsługi zabezpieczeń akcyzowych.
Umożliwiono również Ministrowi Finansów określenie innych niż w art. 60 ust. 4
przypadków, w których zobowiązania podatkowe podmiotów, o których mowa w art. 60
ust. 1, mogą być na ich wniosek objęte zabezpieczeniem generalnym osoby trzeciej, za zgodą
tej osoby, o czym wspomniano wyżej (patrz uzasadnienie dot. art. 60). Konieczność
określenia powyższych przypadków wynika z różnego zakresu stosowania w obrocie
finansowym poszczególnych form zabezpieczenia, określonych w art. 64 ust. 1, oraz
wielopodmiotowości stosunku zobowiązaniowego występującego w przypadkach
określonych w art. 60 ust. 3 i 4. Przepis pozwoli na wskazanie tylko tych przypadków, które
stwarzają najmniejsze ryzyko powstania zobowiązań podatkowych bez pokrycia i zapewnią
skuteczność zabezpieczenia akcyzowego.