Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz niektórych innych ustaw

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

Zakres podmiotowy regulacji
Zakres podmiotowy regulacji obejmuje instytucje finansowe prowadzące IKE
oraz osoby dokonujące wpłat na IKE, które są adresatami projektowanych norm
prawnych. Nowelizacja ustawy o IKE ma na celu uatrakcyjnienie oferty IKE
i zachęcenie Polaków do oszczędzania w tej formie na przyszłe emerytury.
IKE wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r.
Z raportu przesłanego do Ministerstwa przez Komisję Nadzoru Finansowego
wynika, że na koniec grudnia 2007 r. instytucje finansowe prowadziły 915 492
IKE a ich liczba, po uwzględnieniu kont zlikwidowanych w związku z wypłatą
transferową do PPE albo zwrotem, zwiększyła się o 75 229, co stanowi wzrost,
w stosunku do kont prowadzonych na koniec 2006 r. o 8,95 %. Na przestrzeni
2007 r. można zaobserwować wyraźny spadek przyrostu zakładania nowych
kont. W 2007 r. liczba nowo założonych IKE wyniosła 117 267, podczas gdy
w 2006 r., oszczędzający założyli 444 079 nowych kont.
W dalszym ciągu najwięcej IKE prowadzonych jest przez zakłady ubezpieczeń
671 984 IKE. Drugą, pod względem liczby prowadzonych kont IKE, instytucją
finansową są fundusze inwestycyjne, które na dzień 31 grudnia 2007 r.
prowadziły 192 206 IKE. Liczba kont IKE prowadzonych przez banki na koniec
2007 r. wyniosła 42 520 kont. Najmniej oszczędzających gromadzi swoje
oszczędności emerytalne w podmiotach prowadzących działalność maklerską.
Podmioty te prowadziły na koniec grudnia 2007 r. 8 782 kont IKE.
12
Tab. 1. Struktura IKE w przekroju instytucjonalnym. Stan na 31.12.2007 r.
Instytucje
Zakłady ubezpieczeń na
Fundusze
Banki Podmioty
prowadzące
Razem
finansowe
życie
inwestycyjne
działalność maklerską
Liczba kont
671 984
192 206
42 520
8 782
915 492
ródło: Informacja MPiPS przygotowana na podstawie danych z raportu KNF.

W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. dokonano 2 852 wypłat oraz
36 610 zwrotów środków zgromadzonych na IKE. W okresie tym dokonano
34 wypłaty transferowe z IKE do pracowniczego programu emerytalnego, zaś
wypłat transferowych dokonanych z pracowniczych programów emerytalnych na
IKE było 3 219.
Z ogólnej liczby IKE prowadzonych na koniec 2007 roku ok. 54,3 % kont (496
873) to IKE założone przez kobiety, zaś ok. 45,7 % IKE (419 619) przez
mężczyzn. 12,65 % oszczędzających na IKE to osoby w wieku do 30 lat.
W wieku od 31 do 40 lat jest 22,74 % oszczędzających na IKE, zaś 25,07 %
oszczędzających ma od 41 do 50 lat. 26,54 % oszczędzających jest w wieku od
51 do 60 lat, a 13 % oszczędzających na IKE ukończyło już 60 lat.
Tab. 2. Struktura wiekowa oszczędzających na IKE.
Wiek
Do 30 lat
31-40 lat
41-50 lat
51-60 lat Ponad 60 lat Razem
oszczędzających
na IKE
Liczba kont
115 774
208 227
229 542
242 991
118 958
915 492
ródło: Informacja MPiPS przygotowana na podstawie danych z raportu organu sprawującego
nadzór nad instytucjami prowadzącymi IKE .

Szacowana wartość środków zgromadzonych na IKE na dzień 31 grudnia 2007 r.
wyniosła ponad 1 864,5 mln zł.
W stosunku do szacunków na koniec 2006 r. stanowi to wzrost o 43,65 %, kiedy
to szacowana wartość tych środków wynosiła na dzień 31 grudnia 2006 r.

13
1 298 mln zł. Natomiast w stosunku do szacunków na koniec I półrocza 2007 r.
wartość ta wzrosła jedynie o ok. 5,35 % (1770 mln zł – szacowana wartość
środków zgromadzonych na IKE na dzień 30 czerwca 2007 r.).

Omówienie Konsultacji Społecznych.
Projekt ustawy został przekazany w ramach konsultacji społecznych do
następujących podmiotów:
1. NSZZ Solidarność, ul. Wały Piastowskie 24, 80-855 Gdańsk,
2. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, ul. Kopernika 36/40,
00-924 Warszawa,
3. Forum Związków Zawodowych, Plac Teatralny 4, 85-069 Bydgoszcz,
4. Konfederacja Pracodawców Polskich, ul. Brukselska 7, 03-973 Warszawa,
5. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych, ul. Klonowa 6, 00-591
Warszawa,
6. Związek Rzemiosła Polskiego, ul. Miodowa 14, 00-246 Warszawa,
7. Business Centre Club, Plac elaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa,
8. Giełda Papierów Wartościowych S.A., ul. Książęca 4, 00-498 Warszawa,
9. Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFiA), ul. Nowy wiat 6/12,
00-400 Warszawa,
10. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., ul. Książęca 4, 00-498
Warszawa,
11. Związek Banków Polskich , ul. Kruczkowskiego 8, 00-380 Warszawa,
12. Polska Izba Ubezpieczeń , ul. Wspólna 47/49, 00-684 Warszawa,
13.
Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych, ul. E. Plater 53
(31 piętro), 00-113 Warszawa.

14
Swoje stanowiska z uwagami przedstawiły: Polska Konfederacja Pracodawców
Prywatnych Lewiatan (PKPP Lewiatan), Polska Izba Ubezpieczeń (PIU),
Business Centre Club (BCC) oraz Rzecznik Ubezpieczonych. Ogólnopolskie
Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) przedstawiło ogólny postulat
wprowadzenia zmian zwiększających zainteresowanie pracodawców do zapew-
nienia pracownikom wyższej emerytury, wyrażając pogląd, że projektowane
podniesienie limitu wpłat na IKE promuje osoby najwyżej zarabiające.
Stanowisko aprobujące przedstawione zmiany zajął NSZZ „Solidarność”.
Natomiast swój projekt zmian nadesłała Izba Zarządzających Funduszami
i Aktywami (IZFiA).
Niektóre z podmiotów konsultujących projekt uznały, że przedstawione

w projekcie propozycje nie przyczynią się do wzrostu osób zainteresowanych
oszczędzaniem w celu uzupełnienia przyszłych dochodów emerytalnych, gdyż
przedstawione propozycje nie stanowią wystarczającej zachęty do zmiany
stanowiska u osób obecnie nie oszczędzających na IKE. Ich zdaniem konieczne
jest wprowadzenia bardziej radykalnych zmian, polegających na wprowadzeniu
ulgi podatkowej dla oszczędzających na IKE już na etapie wnoszenia wpłat (PIU
i IZFiA). Ze względu na to, że opodatkowanie dochodów kapitałowych nie
zostało zlikwidowane oraz na to, że zmiana polegająca na wprowadzeniu ulgi
podatkowej w postaci odliczenia kwoty wpłat na IKE od podstawy
opodatkowania skutkowałaby uszczupleniem dochodów budżetu państwa,
propozycja nie została przyjęta.
W toku uzgodnień pojawiły się także postulaty dotyczące uregulowania zasad
i warunków częściowej wypłaty środków z IKE przez określenie maksymalnego
poziomu środków, które mogą podlegać czasowemu wycofaniu oraz ich
dopuszczalnej częstotliwości (PKPP Lewiatan, Rzecznik Ubezpieczonych,
IZFiA), a także wskazania katalogu przypadków, w których możliwy jest zwrot.
Postulaty te nie zostały uwzględnione z uwagi na to, że to oszczędzający jest
najlepiej zorientowany w swojej aktualnej sytuacji finansowej i to jemu
pozostawia się ewentualną decyzję co do wysokości wycofanych środków, jak

15
i co do częstotliwości dokonywania takiej operacji. Również zdaniem
projektodawcy opracowanie katalogu przypadków, w których możliwy jest
częściowy zwrot, jak proponuje PIU, jest niecelowe, gdyż enumeratywne
określenie przypadków, w których możliwy jest częściowy zwrot i tworzenie
katalogu zamkniętego mogłoby doprowadzić do sytuacji, w której mimo
rzeczywistej potrzeby, oszczędzający nie będzie mógł wycofać części środków
z uwagi na to, że dana sytuacja nie została przewidziana.
W zakresie zmian przedstawionych w art. 3 projektu ustawy (zmiany ustawy
z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych) nie
zostało przyjęte rozwiązanie zaproponowane przez BCC – propozycja


wpłacania do programu składki dodatkowej przez pracownika, którego

zatrudnienie ustało u danego pracodawcy, gdyż były pracownik nie jest
uczestnikiem programu w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o PPE oraz nie
otrzymuje już wynagrodzenia, z którego odprowadzana jest składka dodatkowa.
Wśród propozycji przedstawianych przez podmioty konsultujące projekt pojawił
się postulat umożliwienia wpłaty składek podstawowych w różnych
wysokościach dla różnych grup pracowników (PKPP Lewiatan, PIU i IZFiA)
oraz postulat umożliwienia tworzenia PPE przez pracodawców będących
jednostkami budżetowymi i samorządowymi (PKPP Lewiatan, PIU, IZFIA).
W odniesieniu do pierwszej propozycji projektodawca nie uważa za słuszne
wprowadzanie takiego zróżnicowania, tym bardziej, że i tak, w przypadku
ustalania składki podstawowej procentowo od wynagrodzenia, osobie, której
wypłacane jest wyższe wynagrodzenie, kwota składki podstawowej
odprowadzanej do PPE będzie wyższa. Natomiast odnosząc się do drugiej
propozycji – możliwości tworzenia PPE w jednostkach budżetowych
i samorządowych – projektodawca nadmienia, że ustawa z dnia 20 kwietnia
2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych nie zawiera ograniczeń
o charakterze podmiotowym do tworzenia PPE w jednostkach sektora finansów
publicznych.

16