Okres ochronny nie chroni pracownika?

Przeczytaj także: Dla kogo dłuższa ochrona przedemerytalna?

Zakaz ten jednak obowiązuje tylko wówczas, gdy zatrudniony ma wystarczający staż pracy, by nabyć prawo do emerytury w ustawowym wieku. Przepis ten chroni pracowników w wieku przedemerytalnym przed zwolnieniem. Wyjątkiem jest ogłoszenie likwidacji lub upadłości pracodawcy. Chroniony nie jest również pracownik, z którym została zawarta umowa na czas określony, w tym wypadku stosunek pracy kończy się bowiem wraz z terminem w niej określonym (nie trzeba wypowiadać umowy). Przepisu tego nie stosuje się także w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Według art. 5 ust. 5 pkt 1 Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w okresie objęcia szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi, o którym mowa w art. 39 Kodeksu pracy. Jeśli wypowiedzenie warunków pracy i płacy skutkuje obniżeniem wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje, do końca okresu, w którym korzystałby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, dodatek wyrównawczy obliczony według zasad wynikających z Kodeksu pracy. Tym samym pracownikowi nie można wypowiedzieć umowy o pracę nawet w trakcie zwolnień grupowych, chociaż można mu wręczyć wypowiedzenie zmieniające. Jeśli obecne stanowisko jest objęte restrukturyzacją, pracodawca przenosi go na inne stanowisko. W razie restrukturyzacji pracodawca może rozstać się z pracownikiem zatem tylko w drodze porozumienia stron (takie rozwiązanie można zastosować zawsze) lub z przyczyn uzasadniających zwolnienie bez zachowania okresu wypowiedzenia. Wobec tego art. 39 Kodeksu pracy nie pozbawia pracodawcy całkowicie możliwości rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w wieku 50+.
Zdaniem wielu przepis ten jednak wcale nie gwarantuje pracownikom w wieku przedemerytalnym ochrony przed utratą pracy. Wręcz przeciwnie, sprawia, iż pracodawcy nie chcą zatrudniać osób w wieku 50+ w obawie przed brakiem możliwości późniejszego manewru. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan od dawna nawołuje do zniesienia przedemerytalnego okresu ochronnego. Miałoby to na celu wyeliminowanie nieuczciwych praktyk pracodawców.

Okres ochronny – przekleństwo pracodawców?

W ciągu ostatnich lat bezrobocie wśród osób w wieku 50+ ciągle rośnie. Paradoksalnie bardziej zagrożeni długotrwałym bezrobociem są ci, którzy zbliżają się do wieku uprawniającego do objęcia ochroną przed zwolnieniem. Pracodawca bowiem, nawet jeśli chciałby taką osobę zatrudnić, zaproponuje pracę osobie młodszej, choćby nie posiadała ona wymaganego doświadczenia czy niezbędnych kwalifikacji. Pracodawcy, obawiając się zobowiązań, albo nie zatrudniają osób w tym wieku, albo zawczasu dokonują zwolnień. W razie pogorszenia się sytuacji finansowej firmy nie będą mogli zwolnić takiej osoby. Związanie się umową o pracę z pracownikiem w wieku ochronnym pracodawcy traktują jak wyrok. Nic dziwnego, że osoby, które dopiero niedawno ukończyły 50. rok życia, już mają problem ze znalezieniem zatrudnienia. To, że pracodawca nie może zwolnić osoby w wieku przedemerytalnym, sprawia, że znalezienie pracy po pięćdziesiątce jest niemal niemożliwe. W istocie przepisy te, zdaniem PKPP Lewiatan, są krzywdzące nie tylko dla pracodawców, lecz także – w ostatecznym rozrachunku – dla pracowników.

Problem leży głębiej

Po to, by osoby w wieku 50+ mogły rzeczywiście pracować, potrzebne są inne rozwiązania, a przede wszystkim fundamentalne zmiany w myśleniu pracodawców i zmiany systemowe. Potrzebna jest też zmiana myślenia wśród samych pracowników. Jak wykazują badania, osoby w wieku 50+ są mniej skłonne do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, choćby przez udział w szkoleniach. Są, z punktu widzenia pracodawców, mniej atrakcyjnymi kandydatami do pracy, nie tylko dlatego, że mają niższe kwalifikacje, lecz także dlatego, iż nie chcą się rozwijać, a to jeden z wymogów dzisiejszego rynku pracy. Czasem jednak nawet wysokie kwalifikacje nie pomogą kandydatowi do pracy, jeżeli pracodawca jest uprzedzony do starszych wiekiem pracowników. Osoby w wieku 50+, a w kontekście reformy emerytalnej – nawet 60+ to, z uwagi na doświadczenie zawodowe i życiowe, cenni pracownicy. Nasze społeczeństwo się starzeje, toteż pracowników z tej kategorii wiekowej będzie coraz więcej, pracodawcy powinni mieć to na uwadze.

Źródło:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
• http://praca.wp.pl/title,Chca-zniesc-przedemerytalny-okres-ochronny,wid,14881091,wiadomosc.html

Agnieszka Jastrzębska,