Wina przewoźnika na gruncie prawa transportowego

Przeczytaj także: Umowa przewozu. Uwaga na pułapki w zakresie kar umownych

Wpływ na negatywną ocenę tego zachowania miało prowadzenie działalności gospodarczej przez przewoźnika, które powinno być zgodne z przyjętymi standardami (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, 17.04.2008, I Ca 93/08). Podobne stanowisko przyjmują sądy innych krajów, będących sygnatariuszami Konwencji. W ocenie Hof van Beroep te Brussel (wyrok z dnia 21.01.1987r., ETL z 1987r.) niedbalstwem zrównoważonym ze złym zamiarem jest przeciążenie pojazdu, czy przekroczenie norm wysokości ładunku. Chodzi tu więc o niespełnienie przez przewoźnika obowiązujących przepisów, w tym także przepisów o ruchu drogowym, jak jazda ze zbyt dużą prędkością (wyrok Cour de Cassation de France 22.09.1983, ETL 1984). Negatywnie zostało ocenione również zachowanie przewoźnika, polegające na niedokonaniu przez niego pomiaru wysokości mostu przy wjeździe pod niego i wyjeździe, co spowodowało, że ciężarówka została ścięta.

Podobnie według orzecznictwa francuskiego ocenione zostało pozostawienie bez nadzoru przez całą noc na ulicach Paryża ciężarówki niewyposażonej w system antywłamaniowy wraz z towarem w miejscu niestrzeżonym, gdy znana była przewoźnikowi wartość towaru (Cour de Cassation de France13.01.1981, ETL 1987). Jak pokazuje orzecznictwo niemieckie, w celu wyłączenia odpowiedzialności przewoźnika wymagane jest udowodnienie przez niego dołożenia najwyższej staranności w wykonywaniu umowy. Często polega ona na wykazaniu, że szkoda nastąpiłaby nawet przy podjęciu czynności, których nie przedsięwzięto w celu uniknięcia szkody.

Przykładowo, przy wadliwym załadowaniu towaru (w tym wypadku duże odstępy między paletami z płytkami), zadaniem przewoźnika było zapewnienie uniknięcia jego uszkodzeniu. Kierowca powinien więc zażądać od nadawcy zabezpieczenia ładunku, a w razie konieczności, odmówić przewozu lub uzależnić go od dalszych instrukcji przewoźnika. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 5 Konwencji dotyczącym ograniczenia odpowiedzialności, przewoźnik odpowiada tylko w zakresie, w jakim czynniki, za które ponosi odpowiedzialność, przyczyniły się do powstania szkody. Jeżeli więc wykaże, że uszkodzenie spowodowane zostało okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i zapobiec ich skutkom (np. zły załadunek towaru), wówczas gwałtowne hamowanie nie będzie stanowiło bezpośredniej przyczyny powstania szkody. W ocenie sądu większe znaczenie miał bowiem wadliwy załadunek, stanowiący główną przyczynę powstania szkody, która powstałaby bez względu na gwałtowne hamowanie kierowcy (wyroku BGH z dnia 24.09.1987r., I ZR 197/ 85).

Choć orzecznictwo stoi na stanowisku, że do okoliczności zwalniających przewoźnika może być zaliczony rozbój przy użyciu broni lub groźbie jej użycia, każdy przypadek kradzieży pojazdu wraz z towarem, zwłaszcza dokonany przez uzbrojonych napastników, powinien być szczegółowo badany. W wyroku BGH z dnia 13 kwietnia 2000 r. (ETL 2000/6/777) zdaniem sądu nie można zwolnić od odpowiedzialności przewoźnika zaatakowanego przez uzbrojonych napastników, który ze względu na brak planu miasta zmuszony był spytać o drogę i zatrzymać pojazd w porze nocnej, ponieważ nie stanowiło to okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.

Należy pamiętać, że przypisanie winy przewoźnikowi skutkuje wydłużeniem okresu możliwości dochodzenia roszczenia przez pokrzywdzonego. Choć zasadą jest, że roszczenia wynikające z przewozów podlegających Konwencji, przedawniają się po upływie jednego roku (32 Konwencji), to wyjątkowo - w wypadku udowodnionej winy przewoźnika - termin przedawnienia wynosi trzy lata.