Umowa cywilnoprawna a powstanie wierzytelności

Przeczytaj także: Zawarcie umowy - negocjacje, przetarg i aukcja

Umowa dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron. Według art. 3531 k.c.: "Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego."

Swoboda kontraktowania obejmuje więc kompetencje decydowania:

• co do treści umowy,
• o wyborze osoby, z którą chcemy zawrzeć umowę,
• opracowania własnego typu umowy

W konsekwencji zasada swobody kontraktowania oznacza możliwość zawierania umów bez ograniczeń przedmiotowych i podmiotowych przy założeniu określonych reguł. Otóż umowa jest nieważna, jeśli jest sprzeczna z ustawą, zasadami współżycia społecznego albo ma na celu obejście ustawy.

Specyficznym typem umów są tzw. umowy adhezyjne. Swoboda kontraktowania została w nich ograniczona do możliwości zaakceptowania lub odrzucenia oferty. Wzór umowy jest z góry określony przez jedną ze stron, natomiast druga strona nie ma możliwości ingerowania w treść zapisów umownych. Takie umowy są zazwyczaj zawierane przez podmioty mające silną pozycję na rynku np. banki itd.

Najczęstszym sposobem zawierania umów jest oferta. Zawarcie umowy polega na oświadczeniu przez jedną ze stron (oferent) drugiej stronie (oblatowi) woli zawarcia umowy. Przy czym oferta powinna zawierać istotne postanowienia umowne. Jeżeli oferent oznaczył termin, w czasie którego oczekiwał będzie odpowiedzi, to w tym czasie jest związany ofertą. Jeżeli termin nie został oznaczony, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość (telefon, telekonferencja, Internet) przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie, a złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.

Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Przy czym przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej musi przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały w szczególności o:

• czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;
• skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;
• zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczenia i udostępnienia przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;
• metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzonych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie.

Te wymogi nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo innych podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość oraz jeżeli przedsiębiorcy tak postanowili. Ponadto w stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Przy czym oferty w takim przypadku nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

Związanie ofertą polega na tym, że oblat uzyskuje kompetencję do zawarcia umowy przez złożenie prostego oświadczenia woli o jej przyjęciu. Jeżeli według przyjętego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania, w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać. W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniami zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty rozumie się jako jej przyjęcie. W takim przypadku strony są związane umową o treści określonej w ofercie, oczywiście przy uwzględnieniu zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią. Powyższa zasada nie znajduje zastosowania, jeżeli w treści oferty wskazano, że może być ona przyjęta jedynie bez zastrzeżeń.

Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Jest to wówczas tzw. dorozumiane przyjęcie oferty.