Rekompensata za pracę w dzień wolny

Przeczytaj także: Dzień wolny za święto a nadgodziny

Przyjrzyjmy się następującej sytuacji: Proszę o pomoc dotyczącą przepracowanych godzin nadliczbowych w sobotę. Pracownik pracuje w systemie pon.—pt. w godz. 9:00—17:00, w sobotę poproszono go o przyjście do pracy na 4 godz. Proszę o informację, co przysługuje takiemu pracownikowi za przepracowane w sobotę 4 godziny? Dzień wolny oraz zapłata za nadgodziny z 50% dodatkiem? Czy pracownik może poprosić o 50% dodatku w postaci czasu wolnego, a nie zapłaty?

W zamian za pracę wykonywaną w dniu wolnym od pracy z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy pracownikowi należy udzielić innego dnia wolnego w terminie z nim uzgodnionym do końca danego okresu rozliczeniowego. I to bez względu na ilość przepracowanych w takim dniu godzin.

1. Za przepracowaną sobotę trzeba oddać pracownikowi dzień wolny

Za pracę w sobotę niebędącą świętem, ale jedynie dniem wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, pracownik powinien otrzymać dzień wolny do końca danego okresu rozliczeniowego. Chodzi bowiem o to, aby w danym okresie rozliczeniowym zrealizować zasadę przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, tj. aby w każdym jego tygodniu pracownik przepracował przeciętnie pięć dni. A więc jeśli w jednym tygodniu przepracuje ich sześć z powodu potrzeb pracodawcy, to w jednym z następnych tygodni okresu rozliczeniowego (niekoniecznie kolejnym) powinien przepracować odpowiednio mniej dni.

Dzień wolny udzielony pracownikowi w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy powinien zostać pracownikowi udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w którym wystąpiła praca w takim dniu wolnym, a nadto termin takiego wolnego powinien być uzgodniony z pracownikiem.

Zadbaj o dowody

Udzielając dnia wolnego za pracę w sobotę, warto zadbać o dowody potwierdzające, że dzień wolny ustalono z pracownikiem (np. pisma zawierające propozycje terminu wykorzystania wolnego, e-maile, w których pracownik zgadza się z proponowanymi przez pracodawcę terminami udzielenia wolnego, notatki, itp.).

Dzień wolny przysługuje pracownikowi bez względu na faktyczną ilość godzin przepracowanych w sobotę. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli pracownik w wolną sobotę pracował dwie, trzy, czy cztery godziny, powinien otrzymać cały jeden dzień wolny. Nieudzielenie dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, za które inspektor pracy w trakcie kontroli może ukarać pracodawcę mandatem w wysokości do 2000 zł.

W przypadku gdy pracodawca odmówi przyjęcia takiego mandatu lub gdy inspektor uzna, że grzywna wymierzona mandatem byłaby niewspółmierna w stosunku do popełnionego wykroczenia (np. nieudzielenie dni wolnych w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy jest nagminne albo dotyczy to wielu pracowników danego zakładu pracy), skieruje do sądu wniosek o ukaranie pracodawcy. Grzywna wymierzona przez sąd może sięgać nawet 30 000 zł. Pracodawca popełni wykroczenie także wówczas, gdy zamiast udzielić dnia wolnego wypłaci pracownikowi stosowne wynagrodzenie za pracę w dniu wolnym.