Dłużnik a powództwo opozycyjne

Przeczytaj także: Egzekucja długów: jak ją przyśpieszyć?

SN wskazał, że dłużnik w powództwie opozycyjnym może powołać się na okoliczność, iż spełnił już świadczenie, jeżeli w sprawie, w której wydano orzeczenie będące podstawą prowadzenia egzekucji (tzw. postępowaniu rozpoznawczym) sąd nie rozpoznał zgłoszonego przez dłużnika zarzutu spełnienia świadczenia (np. nie odniósł się do wskazanej przez dłużnika okoliczności, iż ten zapłacił już należność dochodzoną pozwem).

Warto podkreślić, iż uwzględnienie powództwa opozycyjnego ma olbrzymie znaczenie dla dłużnika, gdyż powoduje pozbawienie wierzyciela możliwości prowadzenia przeciwko niemu egzekucji.

Uchwała SN była odpowiedzią na zagadnienie prawne, które powstało w następującym stanie faktycznym: dłużnik wniósł powództwo opozycyjne twierdząc, iż zapłacił całe zadłużenie przed wydaniem nakazu zapłaty. Sąd I instancji oddalił powództwo dłużnika, bowiem w jego opinii, dłużnik mógł powołać się na wcześniejsze spełnienie świadczenia, tylko jeżeli nie zgłaszał takiego zarzutu i nie mógł go zgłosić w postępowaniu rozpoznawczym. Przy rozpoznawaniu apelacji powoda od orzeczenia sądu I instancji, sąd II instancji zwrócił się z pytaniem do SN, czy w przypadku, gdy dłużnik spełnił świadczenie przed wydaniem tytułu wykonawczego (tzn. tytułu, który pozwala na prowadzenie egzekucji), może w pozwie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności powoływać się na okoliczność, iż wcześniej spełnił świadczenie?

SN wskazał, że w określonych sytuacjach dłużnik w powództwie opozycyjnym może powołać się na to, że przed zakończeniem rozprawy lub wydaniem na posiedzeniu niejawnym nakazu zapłaty spełnił dochodzone świadczenie. Po pierwsze jest to możliwe w sytuacji, gdy dłużnik spełnił świadczenie przed zakończeniem rozprawy, albo przed wydaniem nakazu zapłaty, ale zarówno przed zakończeniem rozprawy, jak i w sprzeciwie albo zarzutach od nakazu zapłaty, z przyczyn od dłużnika niezależnych, nie miał on możliwości wskazania sądowi faktu spełnienia świadczenia. Po drugie, gdy dłużnik fakt spełnienia świadczenia wskazał sądowi przed zakończeniem rozprawy, lub w sprzeciwie albo zarzutach od nakazu zapłaty, a sąd okoliczności tej nie rozpoznał.

Podsumowując, gdy dłużnik miał możliwość powołania zarzutu spełnienia świadczenia przed zakończeniem rozprawy, jak również w sprzeciwie albo zarzutach do nakazu zapłaty, a tego nie uczynił, to nie ma on podstaw do skutecznego powoływania się na te zarzuty w powództwie opozycyjnym. Jeśli jednak dłużnik został pozbawiony takiej możliwości w toku zakończonego dla niego niekorzystnie procesu lub też sąd zarzutu dłużnika nie rozpoznał, wówczas może on podnosić zarzut spełnienia świadczenia również po wszczęciu przeciwko niemu egzekucji.