Czy decyzja administracyjna może być wydana na podstawie wadliwego przepisu?

Przeczytaj także: Decyzja administracyjna: co ma wpływ na jej ważność?

Strona postępowania administracyjnego otrzymała decyzję, której podstawę do wydania stanowił przepis rozporządzenia niezgodny z ustawą. Czy organ administracji publicznej może odmówić uwzględnienia wadliwej przesłanki w toczącym się postępowaniu?

W myśl art. 6 kodeksu postępowania administracyjnego organy administracji publicznej zobowiązane są do działania na postawie obowiązujących powszechnie przepisów prawa. Źródłami takiego prawa są, zgodnie z art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz inne rozporządzenie i akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów, które je uchwaliły).

W orzecznictwie dominuje pogląd, zgodnie z którym podstawę materialnoprawą do wydania decyzji administracyjnej stanowić może jedynie ustawa lub przepisy wykonawcze, które wydane zostały na podstawie i w ramach wyraźnego upoważnienia zawartego w danej ustawie. Z kolei, zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 19 lipca 2012 r. (sygnatura akt: II SA/Ke 736/10), ustawowe instrukcje czy inne wytyczne, wydane bez upoważnienia, nie mogą stanowić prawa powszechnie obowiązującego. Takie założenie jednak nie pozbawia organów możliwości posługiwania się wskazówkami interpretacyjnymi, zwłaszcza organów centralnych, przy wykładni przepisów, które budzą jego wątpliwości czy zastrzeżenia.

Zgodnie natomiast z art. 178 ust. 1 konstytucji, sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezwiśli i podlegają oni jedynie Konstytucji oraz ustawom. Oznacza to, że sędziwie nie są w swoim postępowaniu ograniczani przez inne akty prawne, nawet jeśli te mają charakter aktów powszechnie obowiązujących. W konsekwencji zatem jedynie sądy, a nie przykładowo organy administracji publicznej, posiadają możliwość samodzielnego odmówienia zastosowania w postępowaniu przepisu rozporządzenia, w stosunku do którego stwierdzą one niezgodność z normą ustawową – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.grunttozysk.pl.

Stanowisko takie odnaleźć możemy również w wielu orzecznictwach sądowych – dla przykładu wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 13 czerwca 2013 r., sygnatura akt: I OSK 15/12. Zgodnie z przywołanym tu rozstrzygnięciem, organom administracji publicznej nie zostały przyznane kompetencje uprawniające je do oceny zgodności stosowanych w toczących się postępowaniach przepisów prawa z przepisami regulującymi zasady i tryb stanowienia prawa. Oznacza to, że nawet jeśli organ dostrzeże niezgodność zastosowanego przepisu z aktem normatywnym wyższego rządu (z ustawą czy konstytucją), nie może odmówić jego uwzględnienia w wydawanej decyzji. Takie uprawnienie, wynikające z przymiotu niezawisłości, przysługuje jedynie sądom.