Prawo autorskie w prawie niemieckim

Przeczytaj także: Naruszenie praw autorskich w Internecie

Umowy związane z prawem autorskim:

Z racji tego, że przeniesienie prawa autorskiego w całości na inną osobę jest niemożliwe w odróżnieniu od np. patentu, skorzystanie z czyjegoś utworu w celech komercyjnych, wymaga co do zasady uzyskania odpowiedniej zgody od twórcy. Podobnie jak w przypadku innych praw własności intelektualnej, prawo do korzystania z utworu udzielone innemu podmiotowi może być ograniczone czasowo, terytorialnie, może wskazywać wszystkie lub tylko określone pola eksploatacji, na których korzystanie z utworu jest dozwolone. Twórca może zawrzeć także umowę w przedmiocie nieznanych w chwili zawarcia umowy sposobów korzystania z utwory (np. nowe technologie, z którymi wiążą się nowe możliwości eksploatacji utworu) lub utworów jeszcze nie powstałych, jednak oba rodzaje umów wymagać wtedy będą formy pisemnej. Przy zawieraniu umów związanych z prawem autorskim należy zachować dużą ostrożność, ze względu na to, iż niemieckie prawo autorskie w celu wzmocnienia ekonomicznych interesów twórców ogranicza czasami swobodę stron w kształtowaniu postanowień umownych. Bezskuteczna będzie np. klauzula, która przenosi na nabywcę prawo do korzystania z utworu na nieznanych polach eksploatacji i wyłącza prawo do wynagrodzenia twórcy z tego tytułu.

Szczególne postacie utworów:

1. Programy komputerowe
   Prawo autorskie przewiduje szczególną ochronę programów komputerowych, co oznacza, iż przepisy dotyczące utworów wyrażonych słowem znajdują odpowiednie zastosowanie, o ile przepisy szczególne nie regulują danego zagadnienia w sposób odmienny. Ta specjalna forma ochrony wynika z charakteru programów komputerowych, które raz wprowadzone do obrotu można w bardzo prosty sposób zwielokrotnić. Z tego też względu, niemiecka ustawa o prawie autorskim zawiera szereg norm rozszerzających monopol twórców lub posiadaczy praw do oprogramowania.
   
   Ochrona prawna programów komputerowych rozciąga się w prawie niemieckim na wszystkie formy jego wyrażenia w szczególności kod źródłowy, nie obejmuje ona jednak idei i zasad, stanowiących podstawę jakiegokolwiek elementu programu komputerowego. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego obejmują co do zasady wyłączne prawo do:
   • trwałego i czasowego zwielokrotniania programu w całości lub w części. Aby dokonać wskazanych czynności konieczne jest uzyskanie zgody twórcy, co stanowi dużą rożnicę w porównaniu do utworów “klasycznych”, w których w ramach dozwolonego użytku prywatnego, możemy dokonać kopii utworu w celach niezarobkowych;
   • tłumaczenia, przystosowania lub jakichkolwiek innych zmian w programie;
   • każdej formy rozpowszechniania (w tym najmu) oryginału programu lub jego kopii;
   • publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
   
   Z ograniczeniami w zakresie monopolu podmiotu praw, spotykamy się np. przy sporządzeniu kopii zapasowej przez legalnego nabywcę programu komputerowego, jeżeli jest to niezbędne do właściwego korzystania z niego.
   
   Programy komputerowe zawierają także szczególne uregulowanie w zakresie tzw. “utworów pracowniczych”, jeżeli bowiem umowa nie stanowi inaczej, wszelkie prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy lub z umowy cywilnoprawnej przysługują pracodawcy.
2. Bazy danych
   Baza danych jest zbiorem danych lub jakichkolwiek elementów, zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym za pomocą środków elektronicznych. Ochrona bazy danych została przewidziana w niemieckiej ustawie o prawie autorskim w dwóch sytuacjach:
   • pierwsza dotyczy baz danych spełniających przesłanki utworu, ze względu na dobór, układ lub zestawienie o twórczym charakterze, przy czym bez znaczenia jest to, czy dana baza danych składa się z materiałów chronionych prawem autorskim;
   • druga dotyczy tych baz danych, które co prawda nie spełniają wymogu twórczości, ale ich stworzenie wymagało znacznych nakładów czasowych lub finansowych. Twórca takiej bazy danych uzyskuje wyłączne prawo do jej zwielokrotniania, rozpowszechniania i publicznego udostępniania.
   
   O ile w przypadku bazy danych spełniającej przesłankę twórczości okres ochrony jest taki sam jak dla klasycznych utworów i wynosi 70 lat od śmierci twórcy, o tyle w przypadku bazy danych, której stworzenie wymagało znacznych nakładów finansowych lub czasowych, ochrona przysługuje przez 15 lat od pierwszej publikacji bazy danych lub od jej stworzenia.
3. Strony internetowe
   Strony internetowe składają się przeważnie z wielu elementów, takich jak teksty, zdjęcia, layout, animacje, czy krótkie filmy. Naturalną konsekwencją tego jest ochrona prawnoautorska poszczególnych części strony internetowej (muszą one jednak spełniać przesłanki utworu). Jeśli chodzi natomiast o stronę internetową jako całość, to kwestia ta jest nieco problematyczna. Przyjmuje się, że strona internetowa może być zakwalifikowana jako utwór multimedialny lub nawet jako program komputerowy, gdyż składa się z kodu. Bez wchodzenia jednak w szczegółowe rozważania w tym zakresie, należy wskazać, że ochrona strony internetowej jako całości, jest także możliwa w oparciu o prawo autorskie, jednak spod ochrony wyłączone są na pewno oczywiste i powszechnie stosowane projekty stron, czy też strony powstałe przy użyciu automatycznych generatorów.
   
   W przypadku sprzecznego z prawem wykorzystania strony internetowej, warto zwrócić uwagę na to, że prawo autorskie nie jest jedyną podstawą ochrony prawnej, gdyż poszczególne jej elementy mogą także podlegać ochronie wynikającej m.in. z ustaw: o znakach towarowych, wzorach przemysłowych, czy też nieuczciwej konkurencji.