Co może adwokat?

Przeczytaj także: Obrońca jako źródło dowodu

Jakie obecnie najczęściej podejmowane są czynności przez obrońcę, które należy uznać za dopuszczalne jako zgodne zarówno z obowiązującymi w tym zakresie normami prawnymi, jak i z zasadami płynącymi z Kodeksu etyki adwokackiej?

Wśród nich wymienić należy m.in.: mnożenie wątpliwości co do winy oskarżonego, wyolbrzymianie okoliczności przemawiających na jego korzyść, tworzenie i prezentowanie alternatywnych wersji zdarzenia, doradzanie klientowi nieprzyznawania się do winy, odmowy złożenia wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania. Istotne jest dodanie, iż całkowicie dopuszczalne jest także nakłanianie przez obrońcę osób najbliższych dla oskarżonego do odmowy złożenia wyjaśnień, jako że w świetle przepisów kodeksu postępowania karnego mają do tego prawo. Ponadto w pełni zgodzić się należy ze stanowiskiem, iż obrońca wręcz powinien porozmawiać ze świadkami celem ustalenia, co będą zeznawać na rozprawie, gdyż tylko poprzez takie działanie ma on szanse na uniknięcie powołania w toku procesu osoby, której zeznania obciążą oskarżonego.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na ciekawy pogląd wyrażony w literaturze, zgodnie z którym w wielu wypadkach najbardziej komfortową i nieograniczającą obrońcy sytuacją jest ta, gdy nie wie on, czy jego klient dopuścił się zarzucanego mu czynu. Brak bowiem wiedzy w tym zakresie niejednokrotnie oznaczać będzie większą swobodę działań obrońcy i związaną z nią efektywność podejmowanych przez niego działań. Nie bez racji jest bowiem spostrzeżenie, iż brak wiedzy w przedmiocie winy oskarżonego automatycznie wyłącza możliwość zamierzonego i świadomego posługiwania się przez obrońcę kłamstwem.

Podsumowując, należy wyrazić przekonanie, iż nadmierne ograniczenie obrońcy w sposób nieunikniony sprowadziłoby prawo do obrony do rangi nic nie znaczącej i pozbawionej treści figury prawnej. Mimo iż niejednokrotnie wytyczenie ścisłych granic pomiędzy tym, co dozwolone i etyczne, a tym, czego obrońca czynić nie powinien, nie jest zadaniem łatwym, to jednak rozstrzyganie wątpliwości powinno odbywać się każdorazowo przy uwzględnieniu zdecydowanie słabszej pozycji oskarżonego w procesie. Dla wyrównania występujących w tym zakresie nierówności niezbędne jest z kolei zagwarantowanie, aby wyrażone w Kodeksie postępowania karnego prawo do obrony oznaczało rzeczywistą, a w konsekwencji także efektywną, możliwość podejmowania działań na korzyść oskarżonego.

Daniel Reck – partner i adwokat, Anna Cierpioł – aplikant adwokacki