Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

– 10 –
b) pkt 34 otrzymuje brzmienie:
„34) rolnicy i ich domownicy, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu
rolników z mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia
zdrowotnego na podstawie pkt 1–33 i 35–37;”;
2)
w art. 73 po pkt 15 dodaje się pkt 15a w brzmieniu:
„15a) osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 32a, powstaje z dniem objęcia
ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w związku ze sprawowaniem osobistej
opieki nad dzieckiem, a wygasa z dniem zakończenia sprawowania tej opieki;”;
3)
w art. 75 po ust. 15 dodaje się ust. 15a w brzmieniu:
„15a. Osoby, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 32a, zgłasza do ubezpieczenia
zdrowotnego jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
określona w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.”;
4)
w art. 81 w ust. 8 pkt 10 otrzymuje brzmienie:
„10) osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 32 i 32a, jest kwota odpowiadająca
wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów
o świadczeniach rodzinnych;”;
5)
w art. 85 po ust. 15 dodaje się ust. 15a w brzmieniu:
„15a. Za osoby, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 32a, składkę na ubezpieczenie
zdrowotne jako płatnik oblicza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.”;
6)
w art. 86 w ust. 1 pkt 13 otrzymuje brzmienie:
„13) osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 31a–32a, opłaca Zakład Ubezpieczeń
Społecznych;”.
Art. 7. W ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U.
Nr 45, poz. 235, Nr 131, poz. 764 i Nr 171, poz. 1016) w art. 51 w ust. 5:
1)
pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) umowa uaktywniająca została zawarta między nianią a osobami pełniącymi
funkcję rodziny zastępczej zawodowej, lub”;
2)
dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3) rodzic dziecka podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie
art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.2)).”.
– 11 –
Art. 8. Składka, o której mowa w art. 1 pkt 6 lit. a, w przypadku osób przebywających
na urlopie wychowawczym, obowiązuje w okresie od dnia 1 września 2013 r. do dnia
31 grudnia 2013 r.
Art. 9. Przy obliczaniu wskaźnika waloryzacji składek, o którym mowa w art. 25
ust. 3 – 12 ustawy zmienianej w art. 3, za rok 2013, oraz w art. 25a ustawy zmienianej
w art. 3, za czwarty kwartał 2013 r., z przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne wyłącza
się składki, które finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych za osoby, o których mowa w art. 6b ust. 1 ustawy zmienianej
w art. 1.
Art. 10. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 września 2013 r., z wyjątkiem art. 1 pkt 8
lit. a, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2014 r.
















11/28rch
UZASADNIENIE

Rozpoczęta w 1999 r. reforma polskiego systemu emerytalno-rentowego należała
do najważniejszych reform polskiej transformacji. Przebudowa systemu miała na celu
przygotowanie polskiego systemu emerytalnego do sprostania wyzwaniom wynikającym ze
starzenia się polskiego społeczeństwa, poprzez zabezpieczenie pewności realizacji
przyszłych świadczeń. Stworzony został nowy system emerytalny, w ramach którego
w obowiązkowej jego części wydzielono komponent kapitałowy – otwarte fundusze
emerytalne, co pozwoliło na rozwój rynku kapitałowego w Polsce.
W nowym systemie, na wysokość przyszłej emerytury wpływa kilka istotnych
czynników, do których należy zaliczyć:
1) długość stażu ubezpieczeniowego oraz wysokość zarobków przed dniem
1 stycznia 1999 r. (co ma odzwierciedlenie w wysokości kapitału początkowego),
2) liczbę przepracowanych lat oraz wysokości zarobków po dniu 31 grudnia 1998 r.
(co
odzwierciedla
kwota
składek na ubezpieczenie emerytalne
zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego),
3) wysokość
wskaźników waloryzacji składek i kapitału początkowego
(dotychczasowych i przyszłych),
4) wiek przejścia na emeryturę (z uwagi na tzw. średnie dalsze trwanie życia
stosowane przy obliczeniu emerytury).
Nowa formuła ustalania wysokości świadczenia emerytalnego w silny sposób promuje
dłuższe pozostawanie na rynku pracy i późniejsze przechodzenie na emeryturę.
Uzależnia ona bowiem wysokość świadczenia od wielkości zgromadzonego przez
ubezpieczonego kapitału na jego indywidualnym koncie w ZUS oraz średniego
dalszego trwania życia w wieku przejścia na emeryturę. Kapitał rośnie wraz z kolejnymi
wpłacanymi składkami. Im dłużej podlega się ubezpieczeniom, tym kapitał jest
większy. W im późniejszym zaś wieku ubezpieczony przejdzie na emeryturę, tym
dalsza przewidywana długość życia będzie niższa, a świadczenie emerytalne –
wyliczone na podstawie nowej formuły – wyższe. A zatem w sposób oczywisty, dłuższe
pozostawanie na rynku pracy sprzyja zwiększeniu zgromadzonego kapitału, co
w sposób istotny przekłada się na wysokość świadczenia.


Nikt w Europie nie ma już dzisiaj wątpliwości, że wysokość emerytury ściśle
uzależniona jest od długości aktywności zawodowej.
Zatem, mając na uwadze wysokość przyszłych świadczeń, nie można pominąć
znaczenia okresów dezaktywizacji zawodowej spowodowanej rodzicielstwem.
Ustawodawca zauważył ten problem, uznając za właściwe objęcie ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi osób pobierających zasiłki macierzyńskie i przebywających
na urlopach wychowawczych. O ile nie ma wątpliwości, że prawo do zasiłku
macierzyńskiego jest przywilejem wszystkich ubezpieczonych, które w okresie
ubezpieczenia chorobowego urodziły lub przyjęły na wychowanie dziecko, o tyle
sytuacja rodziców wychowujących dzieci jest zróżnicowana.
Należy wskazać, że wsparcie rodziny jest jednym z niezwykle istotnych obszarów
działalności państwa i znajduje głębokie uzasadnienie w kontekście prowadzonych
rozwiązań dotyczących podwyższenia wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn.
Rozwiązania o charakterze prawnym, instytucjonalnym i programowym z obszaru
polityki rodzinnej powinny się bowiem przyczynić m.in. do wzrostu demograficznego,
równie istotnego dla systemu emerytalnego, jak wydłużenie okresu aktywności
zawodowej.
Konsekwentnie prowadzona, efektywnie ukierunkowana polityka prorodzinna,
wymagająca jednak wyższych niż obecne nakładów budżetowych, może wpłynąć na
osłabienie negatywnych tendencji demograficznych oraz przyczynić się do wzrostu
świadczeń osób, których przerwy w aktywności zawodowej związane są
z rodzicielstwem.
Niniejszy projekt ustawy jest pierwszą propozycją wpisującą się w filozofię
długookresowych działań państwa, które powinny zmierzać do odwrócenia zjawiska
depopulacji Polski, a w konsekwencji poprawy długoterminowej sytuacji finansowej
ubezpieczeń społecznych i budżetu państwa przy jednoczesnym zabezpieczeniu
wysokości świadczeń osób wychowujących dzieci. Projekt ten ma tę zaletę, że wymaga
stosunkowo niewysokich w chwili obecnej nakładów przy oczekiwanych istotnych
korzyściach finansowych w przyszłości, jednocześnie poprawiając w sposób wyraźny
oczekiwane zabezpieczenie emerytalne osób, które podjęły się trudów i wyzwań
rodzicielstwa.
Należy zwrócić uwagę, że w ramach konsultacji nad projektem ustawy o zmianie
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, której główną
2

propozycją było stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn,
partnerzy społeczni podkreślali konieczność podjęcia przez Rząd działań m.in.
w obszarze polityki rodzinnej.
Jednym z postulatów było zrównanie praw kobiet bez względu na rodzaj zatrudnienia
(umowa o pracę, prowadzenie działalności gospodarczej), np. w zakresie urlopu
wychowawczego, w tym wprowadzenie rozwiązania, zgodnie z którym
samozatrudnieni – kobiety i mężczyźni – powinni mieć, tak jak osoby na etacie, prawo
do urlopu wychowawczego i odprowadzonych w tym czasie przez państwo składek
emerytalnych od 60% przeciętnego wynagrodzenia naliczanego za poprzedni kwartał.
Ważną część polityki prorodzinnej stanowi polityka pronatalistyczna, która polega na
tworzeniu przez państwo różnorodnych zachęt, w tym materialnych, do zwiększania
liczby dzieci w rodzinie. Polityka prorodzinna i społeczna ma na celu przede wszystkim
dobro rodziny i społeczeństwa. Każda rodzina jest ważna i ma prawo do oparcia
w społeczeństwie lokalnym i działań państwa stwarzających samodzielną przestrzeń
rozwoju dla każdej z nich.
Rozwiązania dotyczące polityki rodzinnej (zwłaszcza ochrona macierzyństwa
i zapewnienie powrotu kobiet na rynek pracy) powinny być adresowane poza system
emerytalny, jako związane z inną domeną polityki społecznej. Stąd też Rada Ministrów
zadeklarowała, że w odrębnym projekcie ustawy zostaną zaproponowane rozwiązania
wspierające rodzicielstwo.
Projektowana nowelizacja ustawy zawiera propozycję zmiany zasad w zakresie
podlegania ubezpieczeniom społecznym w okresie przerwy w aktywności zawodowej,
w związku z wychowywaniem dziecka.
Zgodnie z aktualnie istniejącymi regulacjami, co do zasady tylko pracownik ma prawo
do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w okresie przerwy
w wykonywaniu zatrudnienia, w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.
W myśl przepisu art. 186 Kodeksu pracy, pracownik zatrudniony co najmniej
6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez
nie 4 roku życia. Pracownik – dodatkowo – może skorzystać z urlopu wychowawczego
w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia,
jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub
stopniu niepełnosprawności, dziecko wymaga osobistej opieki pracownika. Urlopu
3