Poselski projekt ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów

właściwego do spraw gospodarki, bez pozyskanych przez Kopalnię Soli „Wieliczka” środków
pochodzących z Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, środków
Unii Europejskiej oraz innych źródeł w latach 1991 – 2011 wyniosła 798 693 tys. zł.,
natomiast dotacja budżetowa przyznana na rok 2012 r. wynosi 85 000 tys. zł.
W latach 2013-2020 kontynuowane będą nadal prace zmierzające do uzyskania
docelowego kształtu technicznego Kopalni Soli „Wieliczka”. W latach tych planuje się:
likwidację 1.306.500,00 m3 wyrobisk, usunięcie 123 szkód wywołanych ruchem zakładu
górniczego, rekultywację 10,6 ha terenów pogórniczych, wykonanie niezbędnych prac
zabezpieczających i przedsięwzięć zapobiegających zagrożeniom, w tym utrzymanie ruchu
kopalni oraz utylizację solanki w ilości 1.019.600,00 m3, wykonanie prac renowacyjnych
i zabezpieczających w 116 wyrobiskach i zespołach wyrobisk zabytkowych, wykonanie
opracowań, analiz i dokumentacji w zakresie niezbędnym dla wykonania planowanych
powyżej prac oraz pokrycie związanych z tymi pracami kosztów ogólnego zarządu.
Na przestrzeni ostatnich lat prace likwidacyjne oraz działania związane z utrzymaniem,
zabezpieczeniem i ratowaniem zabytkowych części w Kopalni Soli „Wieliczka”, prowadzone
były w oparciu o opracowywane przez Kopalnię i zatwierdzane przez ministra właściwego do
spraw gospodarki kilkuletnie programy likwidacji oraz roczne plany likwidacji zakładów
górniczych. Należy podkreślić, że wielkości dotacji budżetowej uzyskiwanej na ich realizację,
były zdecydowanie niższe od potrzeb określanych w tych dokumentach. Mniejsza niż
planowano wielkość środków budżetowych nie zapewniała realizacji wszystkich określonych
w nich zadań, w tym zadań istotnych dla bezpieczeństwa zabudowy miasta Wieliczka.
Przykładowo „Program (…) – na lata 2006 – 2013” zatwierdzony w 2005 r. przez ministra
właściwego do spraw gospodarki zakładał uzyskanie w latach 2006-2010 dotacji budżetowej
w wysokości 447 695,0 tys. zł. Otrzymana w tym okresie dotacja wyniosła 246 057,7 tys. zł.
i stanowiła tylko 55% kwoty planowanej. Powyższy stan skutkował mniejszym niż
planowano wykonaniem zakresu rzeczowego prac. W związku z tym, Kopalnia opracowała
w 2011 r. Aneks 1 do tego Programu, uwzględniający otrzymane kwoty dotacji budżetowej
oraz kwoty planowane do pozyskania w latach 2011-2013, który uzyskał akceptację ministra
właściwego ds. gospodarki. Zgodnie z tym Aneksem Kopalnia Soli „Wieliczka” powinna
otrzymać
w latach 2011-2012 dotację budżetową w wysokości 205,2 mln. zł. Jednakże wysokość
dotacji budżetowej, którą Kopalnia Soli „Wieliczka” otrzyma w
tym okresie, przy
uwzględnieniu kwoty otrzymanej w roku 2011, kwoty przyznanej na rok 2012, będzie nadal
zdecydowanie niższa i wyniesie prawdopodobnie tylko 155,0 mln. zł.
Uwzględniając powyższe niezbędna jest kontynuacja prac likwidacyjnych

i zabezpieczających wykonywanych przez Kopalnię Soli „Wieliczka” w latach 2013-2020.
Łączny koszt robót planowanych do wykonania w tym okresie wynosi 1 068,3 mln zł.
Główne źródło finansowania procesu zabezpieczenia zabytkowej Kopalni Soli
„Wieliczka” w latach 2013-2020 stanowi dotacja budżetowa. Przewiduje się, iż zadania
realizowane w Kopalni Soli „Wieliczka” będą wymagały finansowania dotacją budżetową
w łącznej kwocie 853,2 mln zł, które w kolejnych latach wyniesie:
2013 – 129 536,6 tys. zł
2014 – 109 609,5 tys. zł
2015 – 110 763,1 tys. zł
2016 – 108 072,0 tys. zł
2017 – 98 544,9 tys. zł
2018 – 97 015,4 tys. zł
2019 – 99 402,7 tys. zł
2020 – 100 286,9 tys. zł
W przypadku uzyskania dotacji budżetowej w wysokości niższej niż zaplanowano,
wystąpi konieczność ograniczenia zakresu prac zabezpieczających i likwidacyjnych,
zmierzających do ochrony substancji zabytkowej, co może prowadzić do nieodwracalnej
degradacji zabytkowych wyrobisk oraz powodować wzrost zagrożeń górniczych.
Oprócz dotacji budżetowej pozostałymi źródłami przychodów Kopalni są przychody
uzyskiwane z likwidacji. Kopalnia Soli „Wieliczka” uzyskuje przychody ze sprzedaży soli
będącej produktem utylizacji zasolonych wycieków (solanek) dopływających w sposób
naturalny do wyrobisk górniczych, które są poddawane utylizacji. Przewiduje się, że w latach
2013-2020 Kopalnia Soli „Wieliczka” uzyska z tego tytułu łącznie 36,0 mln zł.
Przewiduje się również, że w latach 2013 – 2020 Kopalnia Soli „Wieliczka” uzyska
dofinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki
Wodnej w kwocie ok. 106,0 mln zł.
Dodatkowym planowanym źródłem finansowania robót w latach 2013-2020 będą
również środki własne Kopalni Soli „Wieliczka” uzyskiwane z dzierżaw i sprzedaży
zbędnego majątku przeznaczone głównie na finansowanie udziału własnego w projektach
finansowanych ze środków UE w kwocie 20,4 mln zł oraz środki Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w kwocie 15,9 mln zł przeznaczone na poszerzenie
udostępnienia zabytkowych wyrobisk dla osób niepełnosprawnych.
W latach ubiegłych podejmowane były próby pozyskania przez Kopalnię Soli
„Wieliczka” środków z innych źródeł krajowych i zagranicznych, w tym w szczególności
funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, które miały być przeznaczone na zmniejszenie
zaangażowania środków budżetowych. Należy jednak podkreślić, że Kopalnia Soli
„Wieliczka”, będąc dużym przedsiębiorcą, ma ograniczone możliwości pozyskiwania tych
środków, bowiem nie może być beneficjentem większości programów operacyjnych
przeznaczonych na wspieranie infrastruktury kultury, finansowanych w latach 2007- 2013
z dotacji UE. W wyniku szeregu starań Kopalnia mogła uzyskać dotychczas jedynie dotację
ze strony UE w łącznej kwocie 25 543,2 tys. zł. na realizację następujących projektów:
„Szlaki nowej przygody w zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka”” w ramach Działania 6.4
Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz „Rozwój produktu dziedzictwa
kulturowego poprzez udostępnienie komór Lill Górna i
Kazanów w Kopalni Soli
„Wieliczka”” w ramach Działania 3.2. Małopolskiego Regionalnego Programu
Operacyjnego.
W latach 2013 - 2020 Kopalnia Soli „Wieliczka” będzie kontynuowała działania
zmierzające do uzyskania współfinansowania realizacji kolejnych przedsięwzięć związanych
z
zabezpieczeniem wyrobisk zabytkowych ze
środków funduszy strukturalnych Unii
Europejskiej oraz środków z funduszy krajowych i
środków własnych. Pomimo
dotychczasowych problemów w pozyskaniu dotacji UE, Kopalnia Soli „Wieliczka”
podejmuje szereg starań o uwzględnienie swego specyficznego statusu w katalogach
beneficjentów krajowych i regionalnych programów operacyjnych finansowanych ze środków
UE, w ramach perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Czynione
zabiegi w szczególności dotyczą uwzględnienia wśród beneficjentów programów
dotyczących infrastruktury kultury podmiotów „zarządzających obiektami wpisanymi na listę
UNESCO, przeznaczającymi ewentualne zyski na cele związane z
utrzymaniem
i udostępnieniem tych obiektów”. Uwzględniając powyższe w latach 2013-2020 Kopalnia
planuje pozyskać środki dotacji UE w kwocie 36,7 mln zł. W przypadku odpowiednio
szerokiego uwzględnienia proponowanych zapisów w programach operacyjnych na lata 2014-
2020, możliwe będzie jeszcze większe obniżenie udziału środków dotacji budżetowej
w finansowaniu planowanych robót.
Wszystkie wymienione wyżej środki nie będą jednak wystarczające na prowadzenie prac
likwidacyjnych oraz kosztownych prac związanych z utrzymaniem, zabezpieczeniem

i ratowaniem zabytkowych części Kopalni Soli „Wieliczka”.
Niezbędne jest zapewnienie Kopalni Soli „Wieliczka” przedłużenia możliwości
finansowania w latach 2013-2020 kosztownych robót likwidacyjnych i zabezpieczających ze
środków dotacji budżetowej, w celu usuwania zagrożeń, pozostających w integralnym
związku z ruchem zakładu górniczego, dla życia i zdrowia ludzkiego, mienia, bezpieczeństwa
powszechnego oraz zachowania dla przyszłych pokoleń.
Określona powyżej dotacja budżetowa będzie przeznaczona na utrzymanie,
zabezpieczenie i ratowanie zabytkowych części Kopalni Soli „Wieliczka” oraz całkowitą
likwidację niezabytkowej części zakładu górniczego „Wieliczka” i może być uznana za
zgodną z zasadami wspólnego rynku na podstawie art. 87 ust. 3 lit. d Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) jako pomoc przeznaczona na ochronę kultury
i dziedzictwa kulturowego. Przepis ten stanowi, iż za zgodną ze wspólnym rynkiem może
zostać uznana pomoc przeznaczona na wsparcie kultury i zachowanie dziedzictwa
kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie
w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.
Zakres pomocy publicznej przewidzianej na realizację prac zabezpieczających
i likwidacyjnych w Kopalni „Wieliczka” w latach 2004-2013, został już zaakceptowany przez
Komisję Europejską decyzją z dnia 14.12.2010 r. (program pomocow. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE
wynika, że dla celów zakwalifikowania działania krajowego jako pomocy
państwa nie jest konieczne stwierdzenie faktycznego wpływu przyznanej
pomocy na wymianę handlową między państwami członkowskimi i
rzeczywistego zakłócenia konkurencji, lecz jedynie zbadanie, czy pomoc może
mieć wpływ na tę wymianę handlową i zakłócać konkurencję. Dokonując
oceny wsparcia w świetle art. 107 ust. 1 TfUE Komisja Europejska nie jest
zobowiązana do wykazania rzeczywistego wpływu pomocy publicznej na
konkurencję i handel między państwami członkowskimi. Pod uwagę brane jest
każde wsparcie, niezależnie od jego wysokości. Uwzględniając przywołane
orzecznictwo trzeba przyjąć, iż projektowane wsparcie może zostać z dużym
prawdopodobieństwem uznane przez Komisję Europejską za mogące grozić
zakłóceniem konkurencji oraz mające wpływ na wymianę handlową między
państwami członkowskimi.
Analizując zgodność z rynkiem wewnętrznym dotacji określonych w
projekcie ustawy, należy wziąć pod uwagę art. 107 ust. 3 lit. d TfUE. Zgodnie z
tym przepisem, pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie
dziedzictwa kulturowego może zostać uznana za zgodną z rynkiem
wewnętrznym, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w
Unii w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Trzeba dodać, że art. 167
TfUE stanowi, że Unia uwzględnia aspekty kulturalne w swoim działaniu na
podstawie innych postanowień Traktatów, zwłaszcza w celu poszanowania i
popierania różnorodności jej kultur.

1 Wyrok SPI w połączonych sprawach T-298/97, T-312/97, T-313/97, T-315/97, T-600/97 do 607/97, T-1/98, T-
3/98 do T-6/98 oraz T-23/98, Alzetta Mauro.
2 Wyrok TS w sprawie C-372/97, Włochy v. Komisja.
3 Wyrok TS w sprawie C-142/87, Belgia v. Komisja.

3
W świetle przywołanych przepisów TfUE można stwierdzić, iż
przewidziane w projekcie ustawy dotacje na utrzymanie, zabezpieczenie i
ratowanie zabytkowych części Kopalni Soli „Bochnia” oraz Kopalni Soli
„Wieliczka” mogą zostać uznane za zgodne z rynkiem wewnętrznym. Należy
wspomnieć, że Komisja uznała za zgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc
państwa dla tych podmiotów, udzieloną na podstawie m.in. ustawy z dnia 17
lutego 2006 r. o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów.
Jeśli chodzi o dotacje przyznawane w pozostałym zakresie Kopalni Soli
„Bochnia” oraz Kopalni Soli „Wieliczka”, a także Centralnej Pompowni
„Bolko”, to cele tych dotacji, nie daje się jednoznacznie zakwalifikować do
kategorii pomocy określonych w art. 107 ust. 2 i 3 TfUE.
Z uwagi na to, że wśród proponowanych w projekcie ustawy zadań,
które mają być finansowane z przyznanych dotacji, wymieniono zadania
wiążące się z ochroną środowiska (art. 3 ust. 2 i 3), trzeba wziąć pod uwagę
przepisy rozporządzenia 994/98. W myśl art. 1 ust. 1 tego aktu, Komisja
Europejska może w drodze rozporządzenia oświadczyć, że zgodne ze wspólnym
rynkiem są określone kategorie pomocy, obejmujące m.in. pomoc na rzecz
ochrony środowiska naturalnego. Na podstawie tego przepisu wydane zostało
rozporządzenie Komisji Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre
rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88
Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. UE
L 214 z 9.8.2008 r., str. 3), którego art. 17-18 dotyczą pomocy na ochronę
środowiska. Przepisy te zdają się nie obejmować materii określonych w
projekcie ustawy, niemniej jednak ostateczna decyzja, czy przyznanie dotacji
danemu podmiotowi stanowi pomoc zgodną z rynkiem wewnętrznym, należy do
Komisji Europejskiej.
3.2. W świetle przeprowadzonych ustaleń należy przyjąć, że oceniany
projekt ustawy może zostać uznany za projekt pomocy państwa w rozumieniu
art. 107 ust. 1 TfUE. Z tego powodu konieczne jest przeprowadzenie procedury
notyfikacyjnej.
Projektowany program pomocy powinien zostać przesłany Komisji
Europejskiej w trybie notyfikacyjnym, określonym w art. 108 ust. 3 TfUE, i
poddany ocenie Komisji pod względem zgodności z rynkiem wewnętrznym w
świetle przesłanek ustanowionych w art. 107 ust. 2 i 3 TfUE. Projektowane
środki nie mogą zostać wprowadzone w życie dopóki procedura notyfikacyjna
nie doprowadzi do wydania przez Komisję decyzji końcowej (art. 108 ust. 3
zdanie trzecie TfUE). W tym kontekście istotne znaczenie ma art. 2 pkt 2
projektu ustawy, w którym zastrzeżono, iż w przypadku gdy dotacja stanowi
pomoc publiczną, to musi być uznana przez Komisję za zgodną z regułami
wspólnego rynku.

4 Zob. pisma Komisji z dnia 14 grudnia 2010 r. dotyczące: pomocy państwa nr NN 67/2010 (poprzednio N
194/2010) – Polska pomoc na zachowanie dziedzictwa kulturowego Kopalni Soli „Bochnia” (K(2010)8917
wersja ostateczna) oraz pomocy państwa nr NN 66/2010 (poprzednio N 211/2010) – Polska pomoc na
zachowanie dziedzictwa kulturowego Kopalni Soli „Wieliczka” (K(2010)8924 wersja ostateczna).

4
Należy dodać, że krajowy element procedury notyfikacyjnej został
uregulowany w art. 12 i n. ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w
sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404, ze
zmianami). Zgodnie z art. 16a tej ustawy w przypadku projektu ustawy będącej
programem pomocowym opracowanym przez podmiot niebędący organem
administracji publicznej, Marszałek Sejmu występuje z wnioskiem do Prezesa
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów m.in. o wydanie opinii w sprawie
zgodności z rynkiem wewnętrznym lub o przekazanie Komisji Europejskiej
projektu w celu dokonania jego notyfikacji.

4. Konkluzja
Projekt ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów
zawiera przepisy objęte prawem Unii Europejskiej. Projekt ustawy jest
projektem zawierającym postanowienia związane z udzielaniem pomocy
publicznej. Projekt ustawy podlega notyfikacji Komisji Europejskiej. Zgodność
projektu ustawy z prawem UE uzależniona jest od zachowania wymogów
procedury notyfikacyjnej oraz od wydania przez Komisję Europejską
pozytywnego rozstrzygnięcia w sprawie zgodności planowanej pomocy z
rynkiem wewnętrznym.



Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona








5