Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw

niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność
publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.”
Art. 4. W ustawie z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz. U. z
2004 r. Nr 1212, poz. 1267, z późn. zm.) w art. 5 w ust. 6 po pkt 7a dodaje się pkt 7b w
brzmieniu:
„7b) współdziałanie z organami kontroli skarbowej w celu ujawniania podstaw
opodatkowania.”.
Art. 5. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2013 roku.

5
UZASADNIENIE
1. Potrzeba i cel projektowanej ustawy.
Projektowane przepisy wprowadzają zasady postępowania w przypadkach, gdy podatnik
nie ujawni podstawy opodatkowania lub ujawni ją na poziomie uzasadniającym podejrzenie
zaniżenia jej wysokości. Nowowprowadzane postępowanie należy odróżnić od kontroli
podatkowej prowadzonej przez organy podatkowe (w tym organy kontroli skarbowej) na
podstawie dotychczas obowiązujących przepisów. Kontrola podatkowa ma bowiem na celu
weryfikację prawidłowości określenia przez podatnika wysokości zobowiązania podatkowego
a skutkiem tej kontroli jest ewentualne określenie zobowiązania podatkowego w prawidłowej
wysokości przez organ podatkowy. Celem nowego postępowania jest natomiast ujawnienie
przypadków, w których podatnicy w sposób zamierzony dokonali ukrycia albo zatajenia
podstawy opodatkowania (dochodów, przychodów, obrotu, majątku, etc.).
Brak regulacji umożliwiających organom podatkowym ujawnianie zatajonych przez
podatników podstaw opodatkowania w dotychczasowym stanie prawnym ma daleko idący
negatywny wpływ na poziom dochodów budżetu państwa. Nie można bowiem dokonać
skutecznej weryfikacji prawidłowości określenia przez podatnika zobowiązania podatkowego,
jeśli podatnik dopuści się nie tylko nieprawidłowego obliczenia podatku, ale przede
wszystkim dokona ukrycia zdarzeń (stanów) faktycznych lub prawnych, z którymi związany
jest obowiązek podatkowy. Postępowanie w sprawach ujawniania ukrytej podstawy
opodatkowania wypełnia tą lukę.
Postępowanie w sprawach ujawniania ukrytej podstawy opodatkowania włączone zostało
do zakresu kompetencji organów kontroli skarbowej.
2. Zarys dotychczasowych polskich rozwiązań prawnych i propozycja zmian.
Przepisy dotyczące zasad funkcjonowania administracji finansowej w Polsce nie
przewidywały dotychczas kompetencji jakichkolwiek organów do prowadzenia szczególnego
rodzaju postępowań w sprawach ujawniania ukrytej podstawy opodatkowania. W
dotychczasowym stanie prawnym jednym z zakresów kontroli skarbowej jest wprawdzie
ujawnianie i kontrola niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej (art. 2 ust. 1
pkt 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej, zwanej dalej „nowelizowaną
ustawą”). Zbieżność wskazanego zakresu kontroli skarbowej z nowym rodzajem

6
postępowania w sprawach ujawniania podstawy opodatkowania jest tylko pozorna o
ogranicza się do semantyki.

3. Informacja o rozwiązaniach stosowanych w innych krajach.

Proponowane
rozwiązanie polegające na wprowadzeniu szczególnego postępowania w
sprawach ujawniania ukrytej podstawy opodatkowania nie ma odpowiednika w innych
systemach prawnych. Można przyjąć, że brak ten jest jedną z przyczyn pogłębiającego się
kryzysu sektora finansów publicznych w wielu krajach

4. Szczegółowa charakterystyka przepisów nowelizacji
A. Korekta deklaracji w przypadku postępowania w sprawach ujawniania podstawy
opodatkowania (zmiana art. 14c ust. 1 nowelizowanej ustawy, polegająca na zmianie
brzmienia tego przepisu oraz dodaniu art. 14c ust. 2a).
Przepisy art. 14c nowelizowanej ustawy regulują zasady składania korekt deklaracji w
czasie trwania postępowania kontrolnego. Uprawnienie do skorygowania deklaracji,
określone w art. 81 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, zwanej dalej
„Ordynacją podatkową”, ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania kontrolnego.
Wprowadzenie w nowelizowanej ustawie nowego rodzaju postępowania w postaci
postępowania w sprawach ujawniania podstawy opodatkowania wymaga określenia zasad
składania korekt deklaracji i w tym przypadku. Uprawnienie do skorygowania deklaracji,
określone w art. 81 Ordynacji podatkowej, ulega zatem zawieszeniu także na czas trwania
postępowania w sprawach ujawniania podstaw opodatkowania.
W drodze wyjątku jednak, kontrolowany może skorygować uprzednio złożoną deklarację
podatkową w zakresie objętym postępowaniem w sprawach ujawniania podstawy
opodatkowania, jeżeli sam dokonuje oświadczenia w sprawie ujawnienia podstawy
opodatkowania (patrz uzasadnienie do art. 37ad).
B. Organy kontroli skarbowej właściwe w sprawach ujawniania podstawy opodatkowania
(dodanie w nowelizowanej ustawie art. 37aa).
Organami kontroli skarbowej właściwymi w sprawach ujawniania podstaw
opodatkowania w pierwszej instancji są generalny inspektor kontroli skarbowej i dyrektor
urzędu kontroli skarbowej.

7
Organami kontroli skarbowej właściwymi w sprawach ujawniania podstaw
opodatkowania wyższej instancji są: generalny inspektor kontroli skarbowej - jako organ
odwoławczy od decyzji wydanych przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej oraz minister
właściwy do spraw finansów publicznych - jako organ odwoławczy od decyzji wydanych
przez generalnego inspektora kontroli skarbowej.
Dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej są organami kontroli skarbowej właściwymi w
sprawach ujawniania podstaw opodatkowania przez podatników mających miejsce siedziby
lub miejsce zamieszkania na obszarze objętym terytorialnym zakresem działania danego
dyrektora urzędu kontroli skarbowej.
Generalny inspektor kontroli skarbowej jest organem właściwym w sprawach ujawniania
podstaw opodatkowania przez podatników nie mających miejsca siedziby lub miejsca
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale objętych obowiązkiem
podatkowym w Polsce z jakiegokolwiek tytułu.
C. Incydentalny, nieplanowy charakter postępowania w sprawach ujawniania podstawy
opodatkowania (dodanie w nowelizowanej ustawie art. 37ab).

Jak wynika z art. 12 ust. 1 nowelizowanej ustawy, postępowanie kontrolne powinno być
prowadzone na podstawie planu kontroli. Wprowadzenie w ramach kontroli skarbowej
nowego rodzaju postępowania w sprawach ujawnienia podstawy opodatkowania wymaga
wprowadzenia wyjątku od wskazanej zasady. Postępowania w sprawach ujawnienia podstawy
opodatkowania z istoty rzeczą powinny mieć charakter incydentalny – ich wszczęcie ma mieć
miejsce wtedy, gdy z uzyskanych informacji lub materiałów albo przeprowadzonych analiz
wynikać będzie przypuszczenie, że mogło dojść do ukrycia podstawy opodatkowania.
D. Wszczęcie postępowania w sprawie ujawniania podstawy opodatkowania (dodanie w
nowelizowanej ustawie art. 37ac).
Postępowanie prowadzone na podstawie przepisów prawa może zostać wszczęte z urzędu
albo na wniosek. W tym pierwszym przypadku podmiot uprawniony do wszczęcia
postępowania wszczyna je z własnej inicjatywy. Niewykluczone jest, że bodźcem dla
podjęcia takiej decyzji będzie informacja czy też sugestia innej osoby, mającej interes prawny
lub faktyczny we wszczęciu i przeprowadzeniu postępowania. Nie jest jednak nigdy tak, że
osoba ta jest dysponentem możliwości wszczęcia postępowania.

8
Drugim rodzajem wszczęcia postępowania jest wszczęcie postępowania na wniosek.
Następuje ono po dojściu do wiadomości właściwego organu żądania (wniosku) osoby w
sprawie wszczęcia postępowania. W tym przypadku organ nie jest dysponentem
rozstrzygnięcia o wszczęciu postępowania, nie może bowiem odmówić żądaniu strony, jeśli
spełnia ono warunki formalnoprawne.
W postępowaniu kontrolnym w kontroli skarbowej oraz w kontroli podatkowej
prowadzonej przez kontrolę skarbową obowiązywała dotychczas bezwzględna zasada
wszczynania postępowania z urzędu. Na podstawie projektowanego art. 37ac, wszczęcie
postępowania w sprawie ujawniania podstaw opodatkowania następuje z urzędu lub na
wniosek w formie postanowienia. Tak więc projektowany przepis dopuszcza możliwość
wszczęcia postępowania w sprawie ujawnienia podstaw opodatkowania na wniosek.
Wyraźnie określono jednak, kto ma prawo złożenia takiego wniosku.
Uprawnionym do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie ujawnienia
podstaw opodatkowania jest wyłącznie podmiot, którego działania lub zaniechania
doprowadziły do ukrycia w całości lub części podstawy opodatkowania. Rozwiązanie takie
zgodne jest z celem nowowprowadzanego postępowania, jaki stanowi ujawnienie wszystkich
ukrytych podstaw opodatkowania. Podmiot, który dopuścił się ukrycia podstawy
opodatkowania ma możliwość „samoujawnienia”. Zachętą do takiego zachowania jest
określenie dla takiego podmiotu mniej dotkliwych konsekwencji ukrycia podstawy
opodatkowania. Po pierwsze, do opodatkowania ujawnionych w ten sposób podstaw
opodatkowania nie stosuje się stawki sankcyjnej. Po drugie, w stosunku do podmiotu
podlegającego odpowiedzialności karnej skarbowej z tytułu zatajenia podstawy
opodatkowania stosuje się instytucję zaniechania ukarania (patrz także: uzasadnienie do
dodawanego w nowelizowanej ustawie art. 37ah oraz uzasadnienie do nowowprowadzanego
art. 16b ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy).
Podmiot uprawniony składa wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie ujawniania
podstaw opodatkowania do organu kontroli skarbowej właściwego w postępowaniu w
sprawach ujawniania podstawy opodatkowania.
Wszczęcie postępowania w sprawie ujawniania podstaw opodatkowania z urzędu ma
miejsce, gdy organ kontroli uzyska informacje uzasadniające podejrzenie zaniżenia przez
podatnika podstawy opodatkowania. Uzyskanie tych informacji przez organ kontroli może
nastąpić w dowolnej formie przewidzianej przepisami prawa (kontrola podatkowa, czynności
sprawdzające organów podatkowych, wywiad skarbowy, kontrola operacyjna, etc.).

9