Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Opiniowany projekt nie jest objęty zakresem regulacji prawa UE.

IV. Konkluzja
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego, w wersji uwzględniającej autopoprawkę zgłoszoną dnia 11 września
2012 r., nie jest objęty zakresem regulacji prawa Unii Europejskiej.

Autor:
Mateusz Zreda
ekspert ds. legislacji
w Biurze Analiz Sejmowych





Akceptował:

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona












Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, postępowanie karne, kasacja

2
Warszawa, 18 września 2012 r.
BAS-WAPEiM-2329/12

Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania karnego (przedstawiciel wnioskodawców:
poseł Stanisław Piotrowicz), w wersji uwzględniającej autopoprawkę
zgłoszoną dnia 11 września 2012 r., jest projektem ustawy wykonującej
prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu


Przedmiotem projektu ustawy jest nowelizacja ustawy z dnia 6 czerwca
1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.), dalej
również jako kpk. Zgodnie z zaproponowanymi zmianami rozszerzony ma
zostać katalog podmiotów uprawnionych do wnoszenia kasacji o Ministra
Sprawiedliwości. Ponadto, w opiniowanym projekcie ustawy zmieniono zakres
materialnych przesłanek do wniesienia kasacji przez Ministra Sprawiedliwości,
Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw
Dziecka. Wolą projektodawców jest, by kasacja pochodząca od wskazanych
powyżej podmiotów mogła zawierać dowolny zarzut apelacyjny, a nie jak to
obowiązuje w obecnym stanie prawnym, jedynie zarzuty kasacyjne, tj.
bezwzględne przyczyny odwoławcze wskazane w art. 439 kpk lub inne rażące
naruszenie prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.
Opiniowany projekt ustawy nie jest objęty zakresem regulacji prawa Unii
Europejskiej.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego, w wersji uwzględniającej autopoprawkę zgłoszoną dnia 11 września
2012 r., nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w
rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu.

Autor:
Mateusz Zreda
ekspert ds. legislacji
w Biurze Analiz Sejmowych


Akceptował:

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Zbigniew Wrona

Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, postępowanie karne, kasacja

Warszawa, dnia 12 października 2012 r.
SĄD NAJWYŻSZY
BIURO STUDIÓW i ANALIZ
Pl. Krasińskich 2/4/6, 00-951 Warszawa



BSA II – 021 – 329/11



Opinia
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego

I. Przedłożony do zaopiniowania projekt ustawy dotyczy dwóch istotnych
kwestii z zakresu postępowania kasacyjnego. Po pierwsze, intencją projektodawców
jest poszerzenie katalogu tzw. podmiotów kwalifikowanych, uprawnionych do
wnoszenia kasacji w trybie art. 521 k.p.k. i dodanie do niego Ministra
Sprawiedliwości. Po drugie – w odniesieniu do tej grupy skarżących – proponuje się
zasadniczą modyfikację przesłanek kasacyjnych i przyjęcie, że nie dotyczą ich
ograniczenia z art. 523 § 1 – 3 k.p.k.
II. Z czysto legislacyjno – technicznego punktu widzenia projektowane
regulacje nie nasuwają większych zastrzeżeń. Zgoła inaczej jednak przedstawia się
ich walor merytoryczny.
III. Propozycja poszerzenia katalogu podmiotów uprawnionych do wnoszenia
kasacji jest wątpliwa przede wszystkim z ustrojowego punktu widzenia. Przypomnieć
bowiem należy, że obecne brzmienie art. 521 § 1 k.p.k. jest następstwem nowelizacji,
która nastąpiła ustawą z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania karnego, ustawy – Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania
karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych
(Dz. U. Nr 17, poz. 155). Zdecydowano się wówczas na skreślenie z katalogu
podmiotów kwalifikowanych Ministra Sprawiedliwości. Przyjęto, że organem
procesowym powinien być jedynie Prokurator Generalny, nie zaś Minister

1
Sprawiedliwości jako członek władzy wykonawczej (Sejm IV RP Kadencji, druk
sejmowy nr 182, s. 71). Jest to zresztą zasada obowiązująca także w innych
procedurach sądowych.
Motywy, jakimi kierowano się wówczas pozostają aktualne także obecnie.
Założenie, aby organem procesowym był wyłącznie Prokurator Generalny i
pozbawienie tych uprawnień Ministra Sprawiedliwości wynika przede wszystkim z
odmiennego usytuowania ustrojowego obu podmiotów. Co prawda, są one
organizacyjnie powiązane, jednakże mają do spełnienia całkowicie różne zadania.
Do zadań tego pierwszego należy m.in. kontrola przestrzegania prawa wyrażająca
się poprzez podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do
prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym ( art. 3 ust.
1 pkt 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o Prokuraturze; t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 270
poz. 1599 z póżn. zm.). Z kolei Minister Sprawiedliwości realizuje przede wszystkim
nadzór administracyjny nad działalnością sądów w zakresie zapewnienia
odpowiednich warunków techniczno – organizacyjnych oraz majątkowych
funkcjonowania sądu i wykonywania przez sąd zadań wskazanych w ustawie z dnia
27 lipca 2001 r. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z
późn. zm., zob. szerzej T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Prawo o ustroju sądów
powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, Warszawa
2009, s. 52-55, wyr. TK z dnia 15.01.2009 r., K 45/07, OTK 2009, nr 1, poz. 3).
Zasady nadzoru określone zostały natomiast w dziale I rozdziale 6 ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.).

Jak wynika z powyższego zmiana treści art. 521 § 1 k.p.k. jest potwierdzeniem
funkcji, jaką ma do spełnienia w procesie karnym Prokurator Generalny, której jednak
nie realizuje i nie powinien realizować Minister Sprawiedliwości (P. Hofmański, E.
Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. III, Warszawa
2012, s. 222, T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa
2008, s. 1220, W. Grzeszczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2012, s. 638).
Zapoczątkowany przez wspomnianą nowelizację kierunek zmian został
następnie utrzymany w dalszych pracach legislacyjnych zmierzających do jeszcze
bardziej wyraźnego rozdzielenia funkcji Prokuratora Generalnego i Ministra
Sprawiedliwości. Wyrazem tego była zmiana ustawy o Prokuraturze, która nastąpiła
ustawą z dnia z dnia 9 października 2009 r. (Dz. U. Nr 178, poz. 1375). Przyjęte

2
wówczas rozwiązania stanowią dodatkowy argument o charakterze systemowym
pozwalający na kontestowanie projektowanych zmian (por. również uzasadnienie do
projektu tej ustawy, w którym wyeksponowano odrębności ustrojowe przesądzające o
potrzebie rozdzielenia funkcji Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości;
Sejm RP IV kadencji, druk sejmowy nr 131).
Na marginesie jedynie dodać należy, że problematyka postępowania
kasacyjnego, w tym także kwestia katalogu podmiotów kwalifikowanych, jest
dostrzegana także w pracach działającej przy Ministrze Sprawiedliwości Komisji
Kodyfikacyjnej Prawa Karnego (zob. zapis konferencji organizowanej przez KKPK z
dnia 28 września 2010 r.,="http://www.ms.gov.pl/").
IV. Sceptycznie należy odnieść się również do propozycji modyfikacji w
zakresie przesłanek kasacyjnych. W tym przypadku wątpliwości mają przede
wszystkim charakter modelowy.
Powszechnie przyjmuje się, że kontrola kasacyjna polega na sprawdzeniu
orzeczenia wyłącznie z punktu widzenia jego prawidłowości pod kątem prawnym; nie
sprowadza się ona do ponownego sądzenia sprawy, lecz do sądzenia zaskarżonego
wyroku (chodzi o sąd o sądzeniu; A. Kaftal, System środków odwoławczych w
polskim procesie karnym, Warszawa 1972, s. 25-26). Z istoty kasacji wynika, że
zezwala ona na kontrolę zaskarżonego orzeczenia tylko z punktu widzenia
naruszenia przepisów prawa, z wyłączeniem badania ustaleń faktycznych. Z kolei z
punktu widzenia wymogów konstytucyjnych istotne jest, że zapewnienie stronom
procesowym dostępu do tego nadzwyczajnego etapu kontroli orzeczenia stanowi
dodatkową gwarancję proceduralną, przekraczającą standard wyznaczony w
konstytucji RP (zob. szerzej np. wyr. TK z dnia SK 32/03, OTK-A 2004, nr 5, poz. 44).
Poza powyższymi uwarunkowaniami systemowo – konstytucyjnymi ważnym
wyznacznikiem modelu postępowania kasacyjnego jest także jej przedmiot. Z jednej
strony wyznacza go rodzaj orzeczeń, które podlegająca kontroli kasacyjnej, z drugiej
natomiast podstawy kasacyjne (L.K. Paprzycki, Model kasacji w polskiej procedurze
karnej, Pal. 2008, nr 7-8, s. 11, zob. szerzej. Z. Doda, Rewizja nadzwyczajna w
polskim procesie karnym, Warszawa 1972, s. 24).
Jak wynika z obowiązujących uregulowań kasacja przysługuje od
prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie (art. 519
k.p.k.) lub – w przypadku podmiotów kwalifikowanych – każdego prawomocnego
orzeczenia sądu kończącego postępowanie (art. 521 § k.p.k.), jedynie z powodu

3