Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym

– 15 –
prowadzące działalność gospodarczą lub rolniczą będą mogły opłacić składki
z 14-dniowym opóźnieniem nie tracąc uprawnienia do refundacji.
Wniosek o refundację składek można jednak złożyć już pierwszego dnia miesiąca
następującego po miesiącu, za który należy opłacić składki na ubezpieczenia społeczne.
W tym przypadku, opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne będzie mogło nastąpić
po otrzymaniu transferu środków z Funduszu, co jest sprzeczne z ideą refundacji.
Zaproponowane doprecyzowanie przepisu wyeliminuje praktykę nieopłacania składek
na ubezpieczenia społeczne przed dniem złożenia wniosku.

W art. 1 pkt 8
Wprowadzenie zmian do art. 26a ust. 1a1 ustawy o rehabilitacji jest konieczne z uwagi na to,
że kwestia relacji daty wypłacenia wynagrodzeń podlegających dofinansowaniu oraz daty
złożenia wniosku o wypłatę dofinansowania budzi wątpliwości adresatów prawa. Proponuje
się zatem jednoznaczne doprecyzowanie art. 26a ust. 1a1, tak aby dofinansowanie nie
przysługiwało do wynagrodzeń wypłaconych po dniu złożenia wniosku o wypłatę
dofinansowania.

W art. 1 pkt 9 lit. a dokonano zmiany art. 26b ust. 3 ustawy o rehabilitacji. Konieczność
doprecyzowania art. 26b ust. 3 ustawy o rehabilitacji wynika z wątpliwości dotyczących tego,
czy przy ustalaniu stanów zatrudnienia i wskaźników zatrudnienia osób niepełnosprawnych
można stosować art. 21 ust. 4 ustawy przewidujący możliwość obniżenia wymaganego
wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w związku z zatrudnieniem osób o
szczególnych schorzeniach określonych w § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie
wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania (Dz. U. Nr 124,
poz. 820,z późn. zm.). Na dopuszczalność stosowania obniżania 6- procentowego wskaźnika
zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o którym mowa w art. 26a ust. 1a ustawy o
rehabilitacji, w związku z odpowiednim zastosowaniem art. 21 ust. 1 tej ustawy i
zatrudnieniem osób niepełnosprawnych o szczególnych schorzeniach, wskazał Naczelny Sąd
Administracyjny w wyrokach z dnia 18 listopada 2014 r. (II GSK 408/14 i II GSK 410/14).
Tymczasem projektując system dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych
założono, że instrumentem mającym zachęcać do zatrudniania osób o szczególnych
schorzeniach miała być wyłącznie przewidziana w art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji
zwiększona kwota bazowa dofinansowania. Konsekwencją dopuszczonej we wspomnianym
orzecznictwie możliwości wielokrotnego ujmowania w stanie zatrudnienia osób o znacznym
lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i szczególnych schorzeniach na tle art. 26b
ust. 3 ustawy o rehabilitacji spowoduje: rozszerzenie kręgu pracodawców uprawnionych do
dofinansowania (w tym np. o szkoły z 2-procentowym wskaźnikiem zatrudnienia osób
niepełnosprawnych), oraz wielokrotne ujmowanie wymiaru czasu pracy osób
niepełnosprawnych (np. 4-krotnym w przypadku osób o znacznym stopniu
niepełnosprawności i 3-krotnym w przypadku osób o umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności). Wpłynie to zatem dwutorowo na zwiększenie wydatków Funduszu.
W pierwszym przypadku np. pracodawca, który nie kwalifikował się do dofinansowania,
– 16 –
uzyska dofinansowanie na zatrudnionych przez siebie pracowników. Dotyczy to dwóch grup
pracodawców: pracodawców, o których mowa w art. 21 ust. 2b ustawy o rehabilitacji, którzy
nie osiągają 6-procentowego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, lecz osiągają
wymagany (2-procentowy lub obniżony) wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych lub
pracodawców, o których mowa w art. 21 ust. 1 i 2a ustawy, którzy są zwolnieni z wpłat na
Fundusz, w związku z osiągnięciem obniżonego wskaźnika zatrudnienia osób
niepełnosprawnych zamiast 6-procentowego wskaźnika zatrudnienia tych osób. Natomiast w
drugim przypadku zarówno wspomniani pracodawcy, jak

i pracodawcy dotychczas korzystający z dofinansowania (w tym zatrudniający do 25 osób)
mogliby wykazać wielokrotnie osoby o jednym z kilkunastu szczególnych schorzeń
zwiększając przeciętne miesięczne wymiary czasu pracy pracownika przy naliczaniu
dofinansowania. Konieczne jest zatem wprowadzenie zmiany do art. 26b ust. 3 ustawy
precyzującej zakres stosowania tego przepisu.
W art. 1 pkt 9 lit. b proponuje się dodanie w art. 26b ustawy o rehabilitacji ust. 6a.
W dodanym ust. 6a proponuje się odstąpienie od wykazywania efektu zachęty (wzrostu netto
zatrudnienia ogółem) w przypadku, gdy niepełnosprawność pracownika powstała w trakcie
zatrudnienia u pracodawcy ubiegającego o miesięczne dofinansowanie. Zgodnie ze
stanowiskiem Komisji Europejskiej – co zostało potwierdzone przez Urząd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów - efekt zachęty jest spełniony również w przypadku osób, które
stały się niepełnosprawne w trakcie trwania zatrudnienia.

Art. 1 pkt 10
Obecnie brzmienie art. 26c ust 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji, do którego odsyła art. 26c ust. 6
ustawy zawierający upoważnienie do określenia w drodze rozporządzenia wzoru miesięcznej
informacji – nie uwzględnia aktualnie obowiązującego, a przewidzianego w art. 26a ust. 1b
ustawy, katalogu szczególnych schorzeń wpływających na podwyższenie kwoty bazowej
dofinansowania obliczanej i wykazywanej w informacji. Powoduje to trudności w wykonaniu
wspomnianego upoważnienia ustawowego. Proponuje się odejście od wymieniania
poszczególnych schorzeń w art. 26c ustawy tak, by również w razie przyszłych zmian art. 26a
ust. 1b ustawy zapobiegało to niespójności przepisów.

W art. 1 pkt 11 proponuje się dodanie w art. 29 ust. 3a3, zgodnie z którym środki
zakładowego funduszu aktywności nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej oraz
nie mogą być obciążane w jakikolwiek sposób. Zmiana ta ma charakter doprecyzowujący, a
także podyktowana jest koniecznością ujednolicenia przepisów w tym zakresie z regulacjami
dotyczącymi środków zakładowego funduszu rehabilitacji.
W art. 1 w pkt 12 lit. a proponuje się zmianę dotyczącą art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy o
rehabilitacji polegającą na nadaniu temu przepisowi nowego brzmienia uwzględniającego nie
tylko – jak dotychczas – wskazanie na zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych,
jako na źródło zasilające zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Proponowana zmiana do tego przepisu doprecyzuje kwestię będącą obecnie źródłem
poważnych problemów adresatów prawa.
– 17 –
Dlatego celowe jest wskazanie daty uzyskania środków z tytułu korzystania z tego
zwolnienia. Niektóre organy stosujące te przepisy wskazują na dzień wypłaty wynagrodzeń,
podczas gdy inne na daty późniejsze, co naraża adresata prawa postępującego zgodnie z
interpretacjami tych organów na przekroczenie terminu z art. 33 ust. 3 pkt 3 ustawy o
rehabilitacji, a w konsekwencji na obowiązek dokonania wpłaty na Fundusz, o której mowa w
art. 33 ust. 4a ustawy. Środki z tytułu zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych
pracodawca uzyskuje w dniu ich poboru

tj. w dniu, w którym wypłaca wynagrodzenie pracownikom. Do takiego stanowiska
przychylił się również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w prawomocnym
wyroku z dnia 5 sierpnia 2010 r. sygn. akt I SA/Po 383/10 w którym stwierdził, że „W
świetle art. 38 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.) wnioskodawca ma status pracodawcy - płatnika).
Płatnik jest pośrednikiem pomiędzy organem podatkowym a pracownikiem w wykonywaniu
obowiązków podatkowych. Zgodnie z ustawową definicją zawartą w art. 8 Ordynacji
podatkowej do zasadniczych obowiązków każdego płatnika (w tym i pracodawcy będącego
zakładem pracy chronionej) należy dokonywanie - w tym przypadku na podstawie przepisów
powyższej ustawy podatkowej - obliczenia zaliczek na tenże podatek, poboru od
wypłaconego pracownikowi brutto wynagrodzenia obliczonych zaliczek na podatek
dochodowy i przekazywania ich organowi podatkowemu w imieniu podatnika na poczet jego
zobowiązań z tytułu podatku dochodowego. Płatnik zatem nie dysponuje swoimi pieniędzmi,
ale pieniędzmi podatnika i tak to jest zaznaczone na listach płac. W niniejszej zatem sytuacji
nie występuje też jakiekolwiek zwolnienie podatkowe pracodawcy - zakładu pracy
chronionej, lecz uzyskuje on korzyści finansowe polegające na tym, iż budżet rezygnując z
przekazania tych pobranych od pracowników zaliczek związanych z ich wynagrodzeniami,
daje możliwość zakładowi pracy chronionej wykorzystania tych obcych sum na cele
społeczne użyteczne, tj. m.in. na cele zakładowej działalności rehabilitacyjnej. Ta właśnie
zakładowa działalność rehabilitacyjna ma być jak najszybciej finansowana z zaliczek na
podatek dochodowy od osób fizycznych, natomiast nie było zamiarem ustawodawcy by
pieniądze z tego tytułu służyły do czasowego finansowania jakiejkolwiek innej działalności
pracodawcy mającego status zakładu pracy chronionej. Stanowisko to podzielił również
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 kwietnia 2013 r. sygn.
akt III SA/Wa 2653/12.
Proponuje się w art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy o rehabilitacji wskazać, że nabycie prawa do
wspomnianych środków, ustala się na dzień ich uzyskania, za który uznaje się dzień wypłaty
wynagrodzeń.
Zmiana w art. 1 pkt 12 lit. b polega na doprecyzowaniu w art. 33 ust. 7 ustawy
o rehabilitacji, pojęcia „upadłości”, w analogicznym zakresie jak w art. 21 ust. 3, zmienianym
niniejszą ustawą.
W art. 1 w pkt 13 proponuje się dodanie w art. 44 ustawy o rehabilitacji nowego ust. 2a,
zgodnie z którym koszty podróży członków Krajowej Rady Konsultacyjnej pokrywane są ze
środków urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
W dotychczasowym stanie prawnym brak jest regulacji w przedmiotowym zakresie.
– 18 –
W art. 1 w pkt 14 proponuje się dokonanie zmiany art. 44c ust. 9 ustawy
o rehabilitacji poprzez precyzyjne wskazanie, że koszty przejazdów członków wojewódzkich
i powiatowych rad, a także koszty ekspertyz związanych z realizacją zadań rady
wojewódzkiej i powiatowej mogą być pokrywane odpowiednio ze środków samorządu
województwa i powiatu.
W art. 1 pkt 15 lit. a projektu ustawy zaproponowano zmianę art. 49 ust. 1 ustawy o
rehabilitacji. Zmiana do art. 49 ust. 1 ustawy wynika z dodania nowych wpłat na Fundusz, tj.
nowych wpłat związanych z realizacją obowiązków sprzedającego w zakresie udzielania ulg
we wpłatach na Fundusz (wpłaty określone w dodanym art. 22b ustawy).
Art. 1 pkt 15 lit. b
W dotychczasowym brzmieniu art. 49 ust. 5b zostały wyszczególnione przesłanki wskazujące
na całkowitą nieściągalność zaległości m. in. z tytułu wpłat na Fundusz. Są one tożsame z
przesłankami wyszczególnionymi w przepisach ustawy Ordynacja podatkowa. Wobec tego
wskazane jest odwołanie się do tej ustawy, a nie powtarzanie jej przepisów. Ponadto zmiana
przepisów ustawy Ordynacja podatkowa w tym zakresie powodowałaby zmianę ustawy o
rehabilitacji zawodowej. Proponowany przepis odwołujący się przepisów ustawy Ordynacja
podatkowa wskazujący, że całkowita nieściągalność zachodzi w przypadkach w niej
określonych nie będzie powodował zmian ustawy o rehabilitacji zawodowej w tym zakresie.
Art. 1 pkt 16
Propozycja dodania w art. 49e ustawy o rehabilitacji nowego ust. 5 jest korzystna, bowiem
Fundusz nie będzie mógł żądać od organów i podmiotów wskazanych w art. 49f ust. 1 ustawy
zwrotu środków, w przypadku gdy ich umorzenie nastąpiło zgodnie z przepisami prawa.
Obowiązek i termin zwrotu środków nienależnie pobranych określony jest w art. 49e ust. 1 i 2
ustawy i jest niezależny od czynności podjętych przez stronę (np. powiat) wobec beneficjenta
umowy (np. osoba niepełnosprawna czy pracodawca).
W art. 1 pkt 17 proponuje się doprecyzowanie art. 49f ust. 3a pkt 2 ustawy o rehabilitacji,
który został dodany z dniem 1 czerwca 2015 r. ustawą z dnia 6 lutego 2015 r. o zmianie
ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
(Dz. U. poz. 493). Proponuje się, aby umarzanie w części lub w całości, należności
pieniężnych, rozkładanie na raty spłatę tych należności lub odraczanie terminu ich płatności
dotyczących odsetek od nienależnie pobranych kwot w zakresie dofinansowania do
wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, było możliwe pod warunkiem spłaty kwoty
głównej należności nie później niż w terminie określonym w art. 49e ust. 2.

Zmiana wprowadzona w art. 2 polegająca na uchyleniu art. 6 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r.
o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. poz. 1198) wynika z wprowadzonej w art. 1 pkt 2 lit b projektowanej ustawy zmiany
art. 21 ust. 2b ustawy o rehabilitacji.

Przepisy przejściowe
W art. 3 w ust. 1 i 2 proponuje się rozwiązanie zapewniające ochronę konstytucyjnej zasady
ochrony praw nabytych. Natomiast w ust. 3 przewidziano rozwiązanie modyfikujące okres
– 19 –
wykorzystania ulg przyznanych na zasadach obwiązujących do dnia 31 grudnia 1998 r., a
więc podlegających wykorzystaniu bezterminowo. Proponuje się jednak zapewnienie 3-
letniego okresu na ostateczne wykorzystanie tych ulg. Ograniczy to okres wykorzystania
nabytych ulg przy zminimalizowaniu zarzutów konstytucyjnych w zakresie wynikającym z
naruszenia zasady ochrony interesów w toku.
W art. 4 proponuje się, aby ustawa weszła w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca
następującego po miesiącu ogłoszenia, z wyjątkiem:
1) art. 1 pkt 5, 6, 17 i art. 3, które wchodzą w życie z dniem 1 grudnia 2015 r.;
2) art. 1 pkt 1,2 i 4 lit. a oraz art. 2, które wchodzą w życie z dniem 1 października
2016r.

Projekt ustawy nie podlega procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisów

rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz.
2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).
Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.