Poselski projekt ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą

Druk nr 382

Warszawa, 1 marca 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja


Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o umorzeniu należności powstałych
z tytułu niezapłaconych składek na
ubezpieczenia społeczne osób
prowadzących pozarolniczą działalność
gospodarczą.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Izabelę Katarzynę Mrzygłocką.


(-) Małgorzata Adamczak; (-) Tadeusz Aziewicz; (-) Leszek Blanik;
(-) Łukasz Borowiak; (-) Jacek Brzezinka; (-) Janusz Cichoń; (-) Czesław
Czechyra; (-) Krzysztof Gadowski; (-) John Abraham Godson; (-) Teresa
Hoppe; (-) Roman Kaczor; (-) Bożena Kamińska; (-) Krystyna Kłosin;
(-) Ewa Kołodziej; (-) Zbigniew Konwiński; (-) Sławomir Kowalski;
(-) Jacek Kozaczyński; (-) Jerzy Kozdroń; (-) Ligia Krajewska; (-) Józef
Lassota; (-) Tomasz Lenz; (-) Izabela Katarzyna Mrzygłocka; (-) Killion
Munyama; (-) Małgorzata Niemczyk; (-) Tomasz Piotr Nowak; (-) Marzena
Okła-Drewnowicz; (-) Janina Okrągły; (-) Maciej Orzechowski; (-) Witold
Pahl; (-) Julia Pitera; (-) Agnieszka Pomaska; (-) Halina Rozpondek;
(-) Krystyna Sibińska; (-) Henryk Siedlaczek; (-) Wiesław Suchowiejko;
(-) Paweł Suski; (-) Michał Szczerba; (-) Grzegorz Sztolcman; (-) Tomasz
Szymański; (-) Marcin Święcicki; (-) Piotr Tomański; (-) Radosław
Witkowski; (-) Renata Zaremba; (-) Ryszard Zawadzki.

Ustawa

z dnia 2012 r.
o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia
społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą


Art.1 1. Na wniosek osoby podlegającej, w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28
lutego 2009 r., obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz
wypadkowemu, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2009 r.
Nr 205, poz.1585, z późn. zm.), umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres
od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę,
opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne
naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu
skarbowego, lub komornika sądowego.
2. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, o których mowa w art. 8
ust. 6 pkt 4 ustawy wymienionej w ust. 1, wniosek o umorzenie składa płatnik składek.
3. Wniosek o umorzenie można złożyć w terminie 12 miesięcy, od dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy.
4. Jeżeli decyzję o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym lub decyzję
o wysokości zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, o których
mowa w ust. 1, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda po dniu wejścia w życie niniejszej
ustawy, wniosek o umorzenie można złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia
się tej decyzji, chyba że termin określony w ust. 3 jest dłuższy.
5. Umorzenie należności, o których mowa w ust. 1, skutkuje umorzeniem nieopłaconych
składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od
nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat
dodatkowych , a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.
6. Umorzeniu podlegają również należności, o których mowa w ust. 1 i 5, które do dnia
wejścia w życie niniejszej ustawy zostały rozłożone na raty i nie zostały opłacone do dnia
złożenia wniosku o umorzenie..
7. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w
której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 5, z wyłączeniem kosztów
egzekucyjnych.
8. W przypadku prowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych postępowania w
sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 2
ustawy wymienionej w ust. 1, w odniesieniu do osób zgłoszonych do tych ubezpieczeń przez
osoby prowadzące pozarolniczą działalność albo spółki, o których mowa w art. 2,
postępowanie, o którym mowa w ust. 7, ulega zawieszeniu do dnia uprawomocnienia się
decyzji w sprawie podlegania tym ubezpieczeniom.
9. Warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 5 jest opłacenie, w
terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 7,
wszystkich niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, na
ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999
r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub
płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, wymagalnych na dzień wydania decyzji, o której
mowa w ust. 11, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych,
kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez
dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub
komornika sądowego.
10. W przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji, o której
mowa w ust. 7, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych
przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo
zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 9, uważa się za
spełniony po ich opłaceniu.
11. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o:
1) umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 5 – po spełnieniu warunku, o którym
mowa w ust. 9 , z uwzględnieniem ust. 10, lub
2) odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 5 – w przypadku nie
spełnienia warunku, o którym mowa w ust. 9, z uwzględnieniem ust. 10.
12. W okresie od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się
decyzji, o której mowa w ust. 11, postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu.
13. Bieg terminu przedawnienia należności, o których mowa w ust. 1, 5, 9 i 10 ulega
zawieszeniu na okres od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się
decyzji, o której mowa w ust. 11.
14. Od decyzji, o których mowa w ust. 7 i 11, przysługuje odwołanie do właściwego sądu
w terminie i na zasadach określonych w art. 83 ust. 2, 3 i 5-7 ustawy wymienionej w ust. 1.
15. Zakład Ubezpieczeń Społecznych niezwłocznie przekazuje decyzję, o której mowa w
ust. 11 pkt 1 dyrektorowi oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako organowi
egzekucyjnemu, naczelnikowi urzędu skarbowego lub komornikowi sądowemu w celu
wydania postanowienia o umorzeniu kosztów egzekucyjnych.

Art. 2. Przepisów art. 1 nie stosuje się do osób prowadzących pozarolniczą działalność,
które w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r.:
1) zgłaszały do ubezpieczeń społecznych z tytułu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy
wymienionej w art.1 ust.1 osoby, które na podstawie prawomocnych decyzji zostały przez
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłączone z tych ubezpieczeń, lub
2) były wspólnikami jednoosobowych spółek z ograniczona odpowiedzialnością, spółek
jawnych, komandytowych lub partnerskich, zgłaszających do ubezpieczeń społecznych z
tytułu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy wymienionej w art.1 ust.1 osoby, które na
podstawie prawomocnych decyzji zostały przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
wyłączone z tych ubezpieczeń.

Art. 3 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2012 r

Uzasadnienie
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych płatnikiem składek jest m.in. osoba
prowadząca pozarolniczą działalność. W okresie do 28 lutego 2009r. zgodnie z art. 8 ust. 6
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność
uważano:
1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o działalności
gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;
2) twórcę i artystę;
3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne lub z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w
rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników
spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, jako płatnicy składek, obowiązane są do
opłacania należnych składek na własne ubezpieczenia za każdy miesiąc kalendarzowy
prowadzenia tej działalności. Są to oprócz składek na ubezpieczenia społeczne, także składki
na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy, a od 1 stycznia 2010 r. w niektórych
przypadkach także na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Składki muszą być opłacane niezależnie od tego, czy osoba w okresie prowadzenia
działalności uzyskuje w danym miesiącu dochody, czy też właśnie ponosi starty. Dodatkowo
w najtrudniejszym położeniu znajdują się te osoby, w których przypadku zadłużenie z tytułu
nieopłaconych składek na własne ubezpieczenia powstało za okres do 28 lutego 2009r.
Wiązało się to często ze zmianą przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
zwłaszcza w zakresie dotyczącym zbiegu tytułów do ubezpieczeń, co utrudniało osobom
prowadzącym pozarolniczą działalność, prawidłowe określenie tytułu, z którego powinny
podlegać tym ubezpieczeniom obowiązkowo. Szczególnie problemy te dotyczyły zmian
wprowadzanych do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w pierwszych latach jej
obowiązywania. Równocześnie dopiero ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
uregulowała jednoznacznie okresy, w których przedsiębiorca prowadzi działalność oraz dała
możliwość zgłaszania jej zawieszenia. W okresie wcześniejszym takiej możliwości nie było, a
ustalanie faktycznego okresu prowadzenia pozarolniczej działalności opierało się często na
analizie dokumentacji związanej z tą działalnością składanej w innych urzędach. Prowadziło
to często do sporów oraz do przeciągających się spraw w sądzie, co miało bezpośredni wpływ
na wysokość odsetek, liczonych już od pierwszego dnia następującego po dniu kiedy składka
stawała się wymagalna (tj. od następnego dnia po terminie jej płatności). Sytuacje takie
występowały także w przypadku osób, które prowadziły pozarolniczą działalność i
równocześnie zostały zgłoszone do ubezpieczeń jako zleceniobiorcy lub jako nakładcy, a
także jako pracownicy – z wynagrodzeniem poniżej najniższego (a później minimalnego)
wynagrodzenia za pracę.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych,
miał prawo do egzekwowania należności z tytułu nieopłaconych składek przez okres 10. lat,
a od 1 stycznia 2012r. ma prawo do ich egzekwowania przez okres 5. lat. Równocześnie w
razie braku dobrowolnej spłaty należności, Zakład ma obowiązek podejmowania działań
egzekucyjnych, zwiększających obciążenia płatnika o należne opłaty i koszty egzekucyjne.
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność na mocy tej ustawy ma jedynie możliwość
uzyskania ulgi w opłacaniu składek, poprzez rozłożenie spłaty zadłużenia na raty lub
odroczenie terminu zapłaty składek. Może także wystąpić z wnioskiem o umorzenie składek,
jednak aby mogło to nastąpić musi spełnić określone przepisami warunki, które są bardzo
rygorystyczne.
Propozycja regulacji przewiduje możliwość umorzenia składek na własne ubezpieczenia
społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy, oraz odsetek za zwłokę i
pozostałych powstałych kosztów (w tym kosztów egzekucyjnych), dla wszystkich osób
prowadzących pozarolnicza działalność, które w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28
lutego 2009 r. podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz
wypadkowemu, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności i nie opłaciły należnych z
tego tytułu składek.
Warunkiem umorzenia będzie złożenie wniosku w terminie 12 miesięcy od daty wejścia w
życie projektowanej ustawy oraz uregulowania wszystkich pozostałych niepodlegających
umorzeniu składek, odsetek za zwłokę i pozostałych powstałych kosztów (w tym opłat i
kosztów egzekucyjnych) w terminie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji
określającej warunki umorzenia. Przy czym spełnienie warunku nastąpi także wówczas, gdy
należności nie podlegające umorzeniu (tj. np. składki należne za pracowników, podlegające
finansowaniu ze środków płatnika składek) zostaną rozłożone na raty na warunkach ogólnych
i spłacone w ramach udzielonego układu ratalnego, który musi zostać zawarty nie później niż
w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, natomiast spłata zobowiązań może
zostać rozłożona na raty realizowane w terminach wykraczających poza ten okres.
Proponowane zmiany mają przede wszystkim na celu zniwelowanie barier finansowych dla
małych i średnich przedsiębiorców na rynku. Wychodzą naprzeciw osobom prowadzącym
pozarolniczą działalność, szczególnie tym, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej
między innymi z powodu posiadanego zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na własne
ubezpieczenia za okres do lutego 2009r., narastającego w związku ze zwiększającą się kwotą
odsetek oraz pozostałych należności, powstałych w konsekwencji nieopłacenia składek.
Zmiany te, poprzez umorzenie najstarszych – a więc najtrudniejszych do spłaty - zaległości,
będą dużym wsparciem dla przedsiębiorców, pozwalającym na odzyskanie płynności
finansowej. Pozwolą także na złagodzenie niekorzystnych skutków spowolnienia
gospodarczego i utrzymanie się przedsiębiorców na rynku.
Przedsiębiorcy, w stosunku do których na mocy przepisów ustawy nastąpi umorzenie
należności na własne ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności, nie będą
mieli uwzględnionego okresu, za który zostały umorzone należności, przy ustalaniu prawa do
świadczeń emerytalnych i rentowych.
Ustawa w art. 2 nie przewiduje natomiast możliwości umorzenia należności z tytułu składek
w stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność i do spółek, gdy osoby te lub
wspólnicy tych spółek sami byli zgłaszani do ubezpieczeń społecznych jako wykonawcy lub
jako płatnicy zgłaszali inne osoby do ubezpieczeń z tego tytułu, gdy w stosunku do nich lub
zgłaszanych osób, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał prawomocną decyzję
stwierdzającą niepodleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę nakładczą. Stosowane w polskim systemie ubezpieczeń społecznych prawo
wyboru tytułu do ubezpieczeń, nie może być bowiem traktowane jako podstawa do unikania
obowiązku opłacania składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.
Proponowane umorzenie należności będzie stanowiło pomoc publiczną i podlega przepisom
ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy
publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 z późn. zm.) oraz przepisom wspólnotowym.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako podmiot udzielający pomocy będzie zobowiązany do
dokonania oceny udzielanych środków pod kątem wystąpienia przesłanek określonych w art.
107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) – wersja skonsolidowana
traktatu – Dz. U. UE C 83 z dnia 30 marca 2010 r., tj. do dokonania oceny, czy udzielenie