Poselski projekt ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą

danego środka przedsiębiorcy będzie stanowiło pomoc publiczną oraz prawidłowej
kwalifikacji danego środka jako pomocy de minimis lub innej niż de minimis. Analiza ta musi
być przeprowadzona w oparciu o przedłożoną przez przedsiębiorcę dokumentację
pozwalającą na stwierdzenie, czy nie nastąpi przekroczenie progów ustalonych dla pomocy de
minimis oraz czy przedsiębiorca nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej w
rozumieniu Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i
restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz. U. UE C 244 z dnia 1 października 2004
r.), co wyklucza udzielenie pomocy de minimis. W takiej sytuacji udzielenie środka będzie
dopuszczalne dopiero wówczas, gdy Komisja Europejska wyrazi zgodę na udzielenie
przedsiębiorcy pomocy publicznej.

Szacunkowe skutki finansowe projektowanej ustawy

Umorzeniu podlegałyby nieopłacone należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne,
ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy za okres 1999 – 2008, należne za osoby
prowadzące pozarolniczą działalność, z przyjęciem, że za lata 1999 – 2001 należy uwzględnić
tylko należności objęte przymusowym dochodzeniem, gdyż nie uległy przedawnieniu.
Szacuje się więc, że umorzenie objęłoby należności w wysokości:
- na ubezpieczenia społeczne - ok. 549,5 mln zł (w tym 256,0 mln zł odsetek)
- na ubezpieczenie zdrowotne - ok. 275,8 mln zł (w tym 116,7 mln zł odsetek)
- na Fundusz Pracy - ok. 43,2 mln zł (w tym 21,3 mln zł odsetek)
Przyjmując natomiast, że obecnie ściągalność należności za lata 1999- 2008 kształtuje się na
poziomie 7,2%, należałoby przyjąć, iż z łącznej kwoty 868,5 mln zł możliwe byłoby
odzyskanie w kolejnym roku należności w wysokości ok. 62 - 65 mln zł.
Brak jest natomiast możliwości wyszacowania skutków finansowych umorzenia kosztów
egzekucyjnych, gdyż nie jest prowadzona ewidencja kosztów, które nie zostały pokryte.
Równocześnie biorąc pod uwagę, iż od 1 stycznia 2012r. weszła w życie ustawa z dnia
16 września 2011r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U.
Nr 232, poz. 1378), która m.in. skróciła z 10. do 5. lat okres przedawnienia należności z tytułu
składek, co oznacza że przedawnienie obejmie należności za okres 1999 – 2006, jeżeli nie
zostały objęte spłatą ratalną, postępowaniem egzekucyjnym lub zabezpieczone na
nieruchomościach, można przyjąć, że z podanej wyżej kwoty przedawnieniu uległoby ok.
15% należności.

Projektowana regulacja jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 15 marca 2012 r.
BAS-WAPEiM-617/12


Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek
na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność
gospodarczą (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Izabela Katarzyna
Mrzygłocka)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32)
sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje umorzenie niezapłaconych składek na ubezpieczenie
emerytalne, rentowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność
gospodarczą. Umorzeniem mają być objęte także należne od składek odsetki za
zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe oraz
naliczone koszty egzekucyjne. Umorzenie ma następować na wniosek osoby
podlegającej, w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r.,
obowiązkowo tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej. Wniosek o umorzenie będzie można złożyć w
terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie proponowanej ustawy.
Artykuł 3 projektu stanowi, że ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja
2012 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Ze względu na przedmiot projektu należy wskazać następujące
postanowienia prawa Unii Europejskiej dotyczące pomocy publicznej:
- art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczące
zasad przyznawania pomocy przez państwo,
- rozporządzenie Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r.
ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz. Urz.
WE L 83 z 27.3.1999 r., str. 1, ze zmianami; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne rozdz. 8, t. 1, str. 339).

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
3.1. Zgodnie z art. 1 ust. 1 projektu na wniosek osoby podlegającej, w
okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r., obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu, z tytułu
prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r.
Nr 205, poz. 1585, ze zmianami), mają być umarzane nieopłacone składki na te
ubezpieczenia za ten okres oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty
prolongacyjne, koszty upomnienia i opłaty dodatkowe, a także koszty
egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.
Umorzenie tych należności będzie skutkowało umorzeniem nieopłaconych
składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz
należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych,
kosztów upomnienia i opłat dodatkowych oraz naliczonych kosztów
egzekucyjnych (art. 1 ust. 5 projektu). Warunki umorzenia oraz kwotę
umarzanych należności, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych, określi decyzja
wydana przez ZUS. Artykuł 1 ust. 9 projektu uzależnia umorzenie należności od
opłacenia, w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji
ZUS, wszystkich wskazanych w tym przepisie niepodlegających umorzeniu
składek, odsetek za zwłokę, opłat i kosztów. Dopiero po opłaceniu tych
należności ZUS wyda decyzję o umorzeniu należności, którą niezwłocznie
przekaże dyrektorowi oddziału ZUS jako organowi egzekucyjnemu,
naczelnikowi urzędu skarbowego lub komornikowi sądowemu w celu wydania
postanowienia o umorzeniu kosztów egzekucyjnych.
Przewidziane przez projekt ustawy umorzenie należności stanowi pomoc
publiczną. Proponowaną regulację należy ocenić z punktu widzenia zgodności z
unijnymi regułami konkurencji, w szczególności z zasadami udzielania pomocy
przez państwo. Artykuł 107 ust. 1 TfUE stanowi, że wszelka pomoc
przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów
państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem
konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji
niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w
jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Użyte w art. 107 ust. 1 TfUE pojęcie „przedsiębiorstwo” jest rozumiane
szeroko w unijnym prawie konkurencji. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej za przedsiębiorstwo uznawana jest każda
jednostka wykonująca działalność gospodarczą, niezależnie od jej formy

2
prawnej i sposobu finansowania.1 Działalność gospodarcza oznacza każdą
działalność polegającą na oferowaniu na danym rynku towarów lub usług.2
3.2. Z art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w
związku z art. 1 ust. 1 projektu wynika, że umorzeniem będą mogły być objęte:
1) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie
przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych; 2)
twórcy i artyści; 3) osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu:
a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, b) z której przychody
są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku
dochodowym od osób fizycznych; 4) wspólnicy jednoosobowej spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej
lub partnerskiej; 5) osoby prowadzące niepubliczną szkołę, placówkę lub ich
zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty. Umorzenie będzie więc
dotyczyło osób prowadzących działalność gospodarczą. Osoby te należy uznać
za przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TfUE.
3.3. Do naruszenia art. 107 ust. 1 TfUE dochodzi w sytuacji, gdy pomoc
państwa wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Przyznanie pomocy musi ponadto zakłócać konkurencję na rynku lub grozić
takim zakłóceniem. Zakaz udzielania przez państwo pomocy przedsiębiorstwom
(art. 107 ust. 1 TfUE) nie ma charakteru bezwzględnego. W szczególności art.
107 ust. 3 TfUE wskazuje kategorie pomocy, które mogą zostać uznane za
zgodne z rynkiem wewnętrznym. Organem właściwym do oceny, czy określona
pomoc spełnia kryteria art. 107 ust. 3 w związku z art. 107 ust. 1 TfUE, jest
Komisja Europejska. Artykuł 108 ust. 3 TfUE nakazuje państwom
członkowskim informować Komisję o wszelkich planach przyznania lub zmiany
pomocy. Państwo członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych
środków dopóki Komisja nie uzna projektowanej pomocy za zgodną ze
wspólnym rynkiem. Tryb notyfikowania Komisji projektowanej pomocy
publicznej jest określony w rozporządzeniu Rady (WE) nr 659/1999.
Projekt ustawy, umożliwiający umorzenie należności z tytułu
niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących
działalność gospodarczą, ustanawia program pomocy wymagający oceny co do
zgodności z rynkiem wewnętrznym. Ocena zgodności programu przyznania
pomocy z rynkiem wewnętrznym wymaga dokonania oceny przez Komisję
Europejską.

1 Wyrok Trybunału z dnia 3 marca 2011 r. w sprawie C–437/09 AG2R Prévoyance przeciwko Beaudout Père et
Fils SARL, Zbiory orzecznictwa Trybunału Europejskiego 2011, pkt 41, oraz przywoływany tamże wyrok
Trybunału z dnia 23 kwietnia 1991 r. w sprawie C–41/90 Höfner i Elser przeciwko Macroton GmbH, ECR 1991,
str. I–1979, pkt 21.
2 Wyrok Trybunału w sprawie C–437/09 AG2R, pkt 42, oraz wyrok Trybunału z dnia 22 stycznia 2002 r. w
sprawie C–218/00 Cisal, Zbiory orzecznictwa Trybunału Europejskiego 2002, str. I–691, pkt 23.

3
3.4. Projektowany program pomocy powinien zostać przesłany Komisji
Europejskiej w trybie notyfikacyjnym, określonym w art. 108 ust. 3 TfUE, i
poddany ocenie Komisji pod względem zgodności z rynkiem wewnętrznym w
świetle przesłanek ustanowionych w art. 107 ust. 2 i ust. 3 TfUE. Projektowane
środki nie mogą zostać wprowadzone w życie dopóki procedura notyfikacyjna
nie doprowadzi do wydania przez Komisję decyzji końcowej (art. 108 ust. 3
zdanie trzecie TfUE). Należy wskazać, że krajowy element procedury
notyfikacyjnej uregulowany został w art. 12 i n. ustawy z dnia 30 kwietnia 2004
r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r.
Nr 59, poz. 404, ze zmianami). Zgodnie z art. 16a tej ustawy w przypadku
projektu ustawy będącej programem pomocowym opracowanym przez podmiot
niebędący organem administracji publicznej, Marszałek Sejmu występuje z
wnioskiem do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów m.in. o
wydanie opinii w sprawie zgodności z rynkiem wewnętrznym lub o przekazanie
Komisji projektu w celu dokonania jego notyfikacji.

4. Konkluzja
Projekt ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu
niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących
pozarolniczą działalność gospodarczą zawiera przepisy objęte prawem Unii
Europejskiej. Projekt ustawy jest projektem zawierającym postanowienia
związane z udzielaniem pomocy publicznej. Projekt ustawy podlega notyfikacji
Komisji Europejskiej. Zgodność projektu ustawy z prawem UE uzależniona jest
od zachowania wymogów procedury notyfikacyjnej oraz od wydania przez
Komisję Europejską pozytywnego rozstrzygnięcia w sprawie zgodności
planowanej pomocy z rynkiem wewnętrznym.


Szef Kancelarii Sejmu


Lech Czapla






4