Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii

UZASADNIENE

1. Potrzeba i cel wydania ustawy. Przedstawienie rzeczywistego stanu w
regulowanej dziedzinie. Wykazanie różnicy pomiędzy stanem dotychczasowym a
projektowanym stanem prawnym. Przedstawienie przewidywanych skutków
społecznych, gospodarczych, finansowych i prawnych.

Priorytet dla spraw związanych z rozwojem energetyki odnawialnej w Polsce jest
jednym z sześciu podstawowych kierunków „Polityki energetycznej Polski do 2030 r.”.
Jednym z takich działań́ jest również przyjęcie i realizacja przez Radę Ministrów dokumentu
„Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce”, który zakłada, że w każdej polskiej 

gminie do 2020 roku powstanie średnio jedna biogazownia wykorzystująca biomasę̨
pochodzenia rolniczego (w tym z trwałych użytków zielonych) oraz odpadów chroniąc tym
samym środowisko przed zanieczyszczeniem.
Transformacja energetyczna w Polsce i ukierunkowanie na wzrost udziału energetyki
odnawialnej w miksie energetycznym Polski pozwoliło na stabilny rozwój wszystkich
technologii OZE w Polsce już od 1.10.2005 r. (tj. od momentu kiedy zaczął funkcjonować
system „zielonych certyfikatów”), z tym zastrzeżeniem, iż rozwój sektora biogazu rolniczego
stał się możliwy dopiero z dniem 1 stycznia 2011 r. Regulacje prawne obowiązujące w
poprzednim stanie prawnym (tj. ustawa – Prawo energetyczne, która zmieniona została
ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r. poz. 478))
pozwoliły na wytwarzanie przez przedsiębiorców energii elektrycznej z biogazu rolniczego i
wytwarzanie biogazu rolniczego, uznając ten nośnik energii (biogaz rolniczy) za nośnik, który
w sposób powszechny może korzystać z rozwiązań prawnych dedykowanych dotychczas
energetyce odnawialnej. Możliwe to było dopiero z dniem 1 stycznia 2011 r., dzięki zmianie
ustawy – Prawo energetyczne (…) poprzez zmianę tej ustawy ustawą z dnia 8 stycznia 2010 r.
o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z
2010 r., Nr 21, poz. 104).
Zmiana ustawy możliwa była z kolei dzięki przyjęciu przez Rząd RP dokumentu
rządowego, jakim są „Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-
2020”, tj. dokumentu rządowego przyjętego w dniu 13 lipca 2010 r. przez Radę Ministrów.
Dokument rządowy „Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach
2010-2020”, przyjęty w dniu 13 lipca 2010 r. przez Radę Ministrów zakłada, że w Polsce do
2020 roku w każdej polskiej gminie powstanie średnio jedna biogazownia wykorzystująca
biomasę pochodzenia rolniczego.
Zgodnie z tym dokumentem zakładało się, iż biogazownie będą powstawać w gminach
wiejskich, z zastrzeżeniem posiadania przez gminę odpowiednich warunków do uruchomienia
takiego rodzaju przedsięwzięcia, oraz w tych gdzie występują duże zasoby areału, z którego
można pozyskiwać biomasę, co jest swego rodzaju harmonizacją działań krajowych rządu z
priorytetami Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Funkcjonowanie ww. programu
pozwala na:
a) poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju przez zwiększenie zaopatrzenia
w energię na odnawialnych nośnikach energii wytwarzanych z surowców
krajowych;
b) oparcie znaczącej części dostaw gazu, energii elektrycznej i energii cieplnej oraz
biogazu rolniczego jako paliwa transportowego na wielu lokalnych wytwórniach
biogazu, co stworzy możliwość dostawy biogazu rolniczego o jakości gazu
ziemnego dla wielu mieszkańców wsi i miasteczek oraz podmiotów gospodarczych;
c) tworzenie tzw. lokalnych łańcuchów wartości dodanej m.in. przez aktywizację
gospodarczą wsi oraz zwiększenie zatrudnienia wśród społeczności lokalnej oraz
jednostek gospodarczych branży rolniczej i związanej z energetyką odnawialną
(green jobs);
d) pobudzenie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości związanej z wykorzystaniem
lokalnie generowanego ciepła;
e) poprawę infrastruktury energetycznej i wzrost konkurencyjności polskiego rolnictwa
(tzw. rozproszona infrastruktura energetyczna);
f)
wytwarzanie istotnych ilości energii elektrycznej i cieplnej z surowców
niekonkurujących z rynkiem żywności, określanych jako produkty uboczne
rolnictwa oraz pozostałości przemysłu rolno-spożywczego;
g) wykorzystanie możliwości rolnictwa przyjaznego środowisku na obszarach Natura
2000 w celu rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii;
h) wzrost dochodów własnych samorządów gminnych;
i)
pozyskanie znacznych ilości wysokiej jakości przyjaznych dla środowiska nawozów
organicznych w formie pozostałości pofermentacyjnych substratu pochodzenia
rolniczego oraz w formie granulatu;
j)
energetyczne wykorzystanie pozostałości organicznych, które emitują do środowiska
gazy cieplarniane.
Dodatkowo podkreślenia wymaga fakt, iż szansą na rozwój wykorzystania biogazu
rolniczego w Polsce był duży potencjał energetyczny krajowego rolnictwa.
Jednakże, po kilku latach funkcjonowania dokumentu „Kierunki rozwoju biogazowni
rolniczych w Polsce w latach 2010-2020” Wnioskodawcy, wnosząc niniejszą inicjatywę
ustawodawczą zauważają, iż powyższy dokument, z racji na istotne zmiany o charakterze
gospodarczym, utracił właściwą siłę oddziaływania na przedsiębiorców oraz nie pozwala już
w sposób optymalny i kierunkowy właściwie oddziaływać na otoczenie gospodarcze, nie
stanowiąc przy tym optymalnej zachęty do rozwoju nowych biogazowni rolniczych oraz
utrzymania już istniejących biogazowni rolniczych.
Stąd Wnioskodawcy, składając niniejszy projekt ustawy, wyrażają wolę prac nad
ustawą, która przewiduje możliwość dalszej realizacji ww. dokumentu rządowego, tj.
dokumentu „Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020”, poprzez
możliwość optymalnego oddziaływania na otoczenie społeczne oraz rynkowe w którym
działają przedsiębiorcy wytwarzający biogaz rolniczy i zainteresowani jego wytwarzaniem,
np. przedsiębiorstwa posiadające dużą ilość odpadów o charakterze rolniczym, które mogą
być zakwalifikowane jako substraty dla biogazowni.
Uchwalenie niniejszej ustawy (nowelizacji ustawy o OZE) przyczyni się do
wykorzystania potencjału polskich przedsiębiorców, a może także również pozwoli na wzrost
zainteresowania prywatnych inwestorów sektorem wytwarzania biogazu rolniczego.
Jednakże, najważniejszym celem niniejszej ustawy jest utrzymanie sektora
wytwarzania biogazu rolniczego, jako sektora newralgicznego, stabilnego i mogącego
wpływać na stabilizację sektora energetyki w ogólności i mogącego wpływać na zapewnienie
stabilności pracy krajowej sieci elektroenergetycznej, co w kontekście rozwoju innych
technologii OZE, które są znacznie mniej stabilne, bowiem ich praca uzależniona jest od
czynników zewnętrznych o dużej zmienności, tj. wiatr i słonce, pozwoli na dodatkowe
wzmocnienie poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju przez zwiększenie zaopatrzenia
w energię elektryczną i ciepło bazującą na odnawialnych nośnikach energii wytwarzanych z
surowców krajowych.
Dodatkowo, niniejsza regulacja oddziaływać będzie w szczególności na 52 już
istniejące przedsiębiorstwa energetycznych wytwarzających biogaz rolniczy i energię
elektryczną z biogazu rolniczego w 59 istniejących biogazowniach rolniczych, których moc
zainstalowana elektryczna wynosi łącznie 67,156 MW mocy zainstalowanej elektrycznej.
Niniejszą ustawą Wnioskodawcy pragną zapewnić bezpieczeństwo zainwestowanego
przez małych polskich przedsiębiorców kapitału, który nie został skonsumowany, ale
wykorzystany by zapewnić wzrost bezpieczeństwa energetycznego kraju w oparciu o małe
rozproszone źródła odnawialne, źródła wytwórcze w pełni bezpieczne, tj. biogazownie
rolnicze.
Najmniejsza biogazownia rolnicza, wg danych organu rejestrowego, tj. Prezesa
Agencji Rynku Rolnego, ma moc zainstalowaną 0,250 MW mocy zainstalowanej
elektrycznej, a największa biogazownia, która przekroczyła pułap 2 MW mocy elektrycznej,
ma moc 2,126 MW mocy zainstalowanej elektrycznej. Z tej też racji propozycje wsparcia
funkcjonalnego 67 MW mocy zainstalowanych z sektora biogazu rolniczego wobec 6 154
MW mocy zainstalowanej elektrycznej w innych technologiach OZE, które bazują na
pozostałych nośnikach energii, tj. wiatr, woda, słońce oraz biomasa inna niż biomasa rolnicza,
uznać należy za w pełni celowe i uzasadnione. Tym bardziej, iż są to raczej przedsiębiorstwa
niewielkie, aczkolwiek bardzo kapitałochłonne, których oddziaływanie na bezpieczeństwo i
stabilność pracy krajowej sieci elektroenergetycznej jest znamienna.
Podkreślić dodatkowo należy, iż funkcjonowanie biogazowni rolniczych i ich zadania
w systemie elektroenergetycznym pozwalają również na:
1) możliwość stabilnej produkcji energii elektrycznej i cieplnej, zwiększającej m.in.
bezpieczeństwo dostaw energii dla odbiorców końcowych oraz poprawiając
stabilność pracy systemu elektroenergetycznego;
2) utylizację odpadów rolno-spożywczych, co tworzy nowe lokalne rynki surowcowe
w obszarach o wyższym poziomie bezrobocia oraz pozytywnie wpływa na
środowisko lokalne;
3) możliwość magazynowania i/lub wprowadzania wyprodukowanego gazu do sieci,
dających zdolności regulacyjne.
Dodatkowo, niniejsza regulacja pozwoli zapewnić stabilne funkcjonowanie
istniejącym biogazowniom rolniczym, aż do momentu, gdy przedsiębiorcy ci zdecydują się
skorzystać z systemu wsparcia bazującego na rozwiązaniach aukcyjnych, które przewiduje
uchwalona w dniu 20 lutego 2015 r. ustawa o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r.
poz. 478).
Wskazać należy, iż przedsiębiorstwa energetyczne wytwarzające biogaz rolniczy i
energię elektryczną z biogazu rolniczego znajduję się w trudnej sytuacji finansowej.
Skutkiem tej sytuacji i zmian na runku cen tzw. „zielonych certyfikatów”, były również
zmiany podstaw systemu wsparcia stworzonego ustawą – Prawo energetyczne (…), a w
konsekwencji uchwalenie ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii
(Dz. U. z 2015 r. poz. 478).
W opinii Wnioskodawców regulacja ta jest tym bardziej niezbędna, iż okazać się
może, iż część z tych przedsiębiorstw postawiona zostanie wkrótce w stan upadłości i
zaprzestanie swój byt prawny. Teza ta jest tym bardziej zasadna, bowiem jeden z
przedsiębiorców wytwarzających biogaz rolniczy o mocy 1,2 MW mocy zainstalowanej
elektrycznej już został postawiony w stan upadłości.
Ponadto, za zasadne uznać należy, iż teza zakładana, że do 2020 roku powstanie w
Polsce ok. 2 tys. biogazowi rolniczych o łącznej mocy elektrycznej ok. 700 MW stała się już
nieaktualna. Zgodnie z ww. dokumentem planowana produkcja dla energii z biogazu miała
wynosić ok. 4 TWh (z 32 TWh energii z OZE łącznie, czyli ok. 12,5 %). W świetle danych
dot. rozwoju tego sektora teza ta jest trudna do osiągnięcia.
Kontynuacja dotychczasowej polityki w zakresie wsparcia dla biogazowni rolniczych
oznacza, że cele te nie zostaną osiągnięte, gdyż pełna realizacja założeń dokumentu pn.
„Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020” wymagałaby
uruchamiania przez następne 6 lat jednej biogazowni o mocy co najmniej 1 MW co 3-4 dni.
Wnioskodawcy, przedkładając niniejszy projekt wyrażają poparcie dla powstawania
nowych biogazowi rolniczych, ale również zauważają, iż jeżeli mają powstawać nowe
biogazownie rolnicze, to w pierwszym rzędzie należy uratować istniejące instalacje
wytwarzające biogaz rolniczy przed nieuchronnym upadkiem, wynikającym z kolejnego roku
generowania strat.
Aktualna cena świadectw pochodzenia i brak przesłanek powrotu tych cen (przy
obecnej nadpodaży, cena może spaść do poziomu 20 PLN od którego przysługuje zwrot za
akcyzę) oraz niskich cenach sprzedaży energii elektrycznej przychody biogazowni rolniczych
nie pozwalają na stabilne funkcjonowanie i realizację funkcji tych źródeł wytwórczych, o
których mowa powyżej, tj. stabilizacji systemu elektroenergetycznego.
Z tego też względu Wnioskodawcy proponują, aby zapewnić możliwość
funkcjonowania istniejących biogazowni rolniczych poprzez zmiany w ustawie z dnia 20
lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r. poz. 478) w art. 59, które
pozwolą na realizację przez przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorcę końcowego, odbiorcę
przemysłowego oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski obowiązku uzyskania i
przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia lub świadectwa
pochodzenia biogazu rolniczego w oparciu o wydzielony w ramach ogólnego celu OZE na
rok 2020 (tj. 20%) wolumenu 0,35% obowiązkowego udziału energii elektrycznej
wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii wytwarzających energię elektryczną
z biogazu rolniczego, wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia lub ekwiwalentnej