Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym

nadzoru kuratora oświaty nad wypoczynkiem organizowanym w kraju, zasad nadzoru
nad wypoczynkiem organizowanym za granicą, sankcji karnych za organizację
wypoczynku bez umieszczenia zgłoszenia wypoczynku w bazie wypoczynku, jak
również za organizowanie wypoczynku z rażącym naruszeniem przepisów prawa.
Zauważono także potrzebę usprawnienia funkcjonowania bazy wypoczynku, dzięki
czemu możliwy będzie szerszy dostęp do informacji dotyczących organizacji
wypoczynku.
W efekcie koniecznością stało się przeprowadzenie merytorycznych i zasadniczych
zmian w zasadach organizacji wypoczynku, jego nadzorowania oraz prowadzenia
kursów na kierownika wypoczynku i wychowawcę wypoczynku, które zostaną
określone w ustawie. Do wymogów konstytucyjnych zostanie także dostosowane
upoważnienie dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do wydania
rozporządzenia.
Celem nowelizacji ustawy jest zwiększenie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży podczas
wypoczynku, wzmocnienie nadzoru nad wypoczynkiem, zapewnienie odpowiedniej
opieki wychowawczej uczestnikom wypoczynku oraz szerszego zakresu informacji dla
użytkowników elektronicznej bazy wypoczynku, w szczególności dla rodziców.
W związku z powyższym w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty:
− w art. 31 ust. 1 pkt 13 wprowadza się przepis w brzmieniu: kurator oświaty
nadzoruje i wspomaga organizację wypoczynku, o którym mowa w art. 92a–92u, na
obszarze województwa; powyższa zmiana ma na celu poszerzenie uprawnień
kuratora oświaty do sprawowania nadzoru nad wypoczynkiem nie tylko w czasie
ferii zimowych i letnich, ale również zimowej i wiosennej przerwy świątecznej
odpowiednio do definicji wypoczynku zawartej w art. 92a ust. 1. Rezygnuje się z
koordynacji organizacji wypoczynku przez kuratora oświaty, gdyż nie znajduje ona
zastosowania w praktyce,
− w art. 92a ust. 1–3, z uwagi na brak w obowiązującej ustawie definicji wypoczynku,
co przyczynia się do różnej jego interpretacji, wprowadza się definicję wypoczynku,
a w otwartym katalogu wymienia jego podstawowe formy. Zgodnie z art. 92a ust. 1
wypoczynek jest organizowany dla dzieci i młodzieży w celach rekreacyjnych lub
regeneracji sił fizycznych i psychicznych, jest on połączony ze szkoleniem lub
pogłębianiem wiedzy, rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień lub kompetencji
społecznych dzieci i młodzieży, trwa nieprzerwanie co najmniej 2 dni, odbywa się w
2
czasie ferii letnich, zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej, w
kraju lub za granicą, oraz jest organizowany w szczególności w formie: kolonii,
półkolonii, zimowiska, obozu i biwaku.
W świetle obowiązujących przepisów każda osoba fizyczna organizująca
wypoczynek powinna zgłosić go do kuratora oświaty. Co do zasady wypoczynek
dla dzieci własnych lub dzieci znajomych organizowany przez rodzinę, tj. osoby
spokrewnione albo osoby niespokrewnione pozostające w faktycznym związku,
wspólnie zamieszkujące i gospodarujące lub przez osoby znane rodzicom osobiście,
nie powinien podlegać nadzorowi kuratora oświaty oraz sankcjom przewidzianym
dla organizatorów wypoczynku. Zatem wyjazdy rodzinne, organizowane dla dzieci
przez rodziców, dziadków lub innych członków rodziny oraz przez osoby znane
rodzicom osobiście, zostały wyłączone z tego obowiązku (art. 92a ust. 2 i 3),
− w art. 92b określa się zasady pierwszeństwa w korzystaniu z wypoczynku
finansowanego ze środków pozostających w dyspozycji wojewody. Pierwszeństwo
będą miały dzieci:
− objęte pieczą zastępczą,
− żyjące w trudnych warunkach materialnych, w tym: w rodzinach wielodzietnych
i samotnie wychowywane przez rodziców,
− z zaburzeniami somatycznymi potwierdzonymi zaświadczeniem lekarskim i
zamieszkujące w środowisku ekologicznie zagrożonym.
W zakresie ustalenia pierwszeństwa korzystania z wypoczynku dofinansowanego ze
środków pozostających w dyspozycji wojewody zmiana polega na poszerzeniu grupy
uprawnionych o dzieci żyjące w trudnych warunkach materialnych, w tym o dzieci
samotnie wychowywane. Rozszerzenie katalogu uprawnionych realizuje prawo tych
rodzin do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych, określone w art. 71
ust. 1 Konstytucji. Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia
dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej,
zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony
władz publicznych. Proponowane w projekcie ustawy kryterium pierwszeństwa w
korzystaniu z wypoczynku, dotyczące rodziny żyjącej w trudnych warunkach
materialnych, w tym rodziny wielodzietnej i rodziny samotnie wychowującej
dziecko, jest analogiczne jak w rozwiązaniach dotyczących rekrutacji uczniów do
szkół.
3
Kurator oświaty będzie wykonywał to zadanie – jak dotychczas – w ramach zlecania
realizacji zadań publicznych w zakresie wypoczynku dzieci i młodzieży w trybie
ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1118, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.).
− w art. 92c ust. 1 następuje określenie katalogu podmiotów, które mogą organizować
wypoczynek dla dzieci i młodzieży.
Zgodnie z projektem ustawy organizatorem wypoczynku mogą być:
− szkoły i placówki,
− przedsiębiorcy wpisani do rejestru organizatorów turystyki i pośredników
turystycznych, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o
usługach turystycznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 196, z późn. zm.),
− osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające
osobowości prawnej, inne niż wymienione powyżej, organizujące wypoczynek
w celu niezarobkowym, albo te same podmioty organizujące wypoczynek w
celu zarobkowym, jeżeli organizowany wypoczynek nie stanowi imprezy
turystycznej w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach
turystycznych.
Analiza bazy wypoczynku i danych w niej zawartych, wnioski z monitorowania
wypoczynku letniego przekazywane w sprawozdaniach do Ministerstwa Edukacji
Narodowej przez kuratorów oświaty oraz współpraca z Ministerstwem Sportu i
Turystyki wskazują, że istnieją organizatorzy wypoczynku, którzy, traktując
przepisy rozporządzenia w sprawie wypoczynku jako nadrzędne, mogli
jednocześnie unikać stosowania przepisów ustaw, którym z uwagi na charakter
prowadzonej działalności podlegają. W bazie wypoczynku znajdowały się zarówno
zgłoszenia osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, jak i
nieprowadzących takiej działalności (liczba takich zgłoszeń stanowi łącznie około
1,4%).
Organizator wypoczynku może osiągać z tej działalności zyski, jeżeli jednocześnie
jest osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą
osobowości prawnej, która prowadzi działalność regulowaną w zakresie
organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w
zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych przewidzianych ustawą z dnia
4
29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych oraz jest wpisany do rejestru
organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Ponadto organizator
wypoczynku może prowadzić w tej sferze działalność zarobkową i nie podlegać
obowiązkowi wpisu do tego rejestru, jeżeli organizowany wypoczynek nie stanowi
imprezy turystycznej w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach
turystycznych. Przykładowo, w celu zarobkowym prowadzi swoją działalność
organizator wypoczynku będący przedsiębiorcą świadczącym usługi hotelarskie na
podstawie ww. ustawy, który nie podlega obowiązkowi wpisu do wymienionego
wyżej rejestru, lub będący rolnikiem świadczącym usługi związane z pobytem
turystów, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584 i 699). Zatem, na przykład
wypoczynek organizowany w miejscu zamieszkania jego uczestników nie spełnia
cech imprezy turystycznej i nie podlega przepisom ustawy o usługach
turystycznych, co oznacza, że taki wypoczynek będzie mógł być organizowany
komercyjnie. W pozostałym zakresie osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki
organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą organizować wypoczynek
na zasadzie niekomercyjnej, tj. w sposób niezarobkowy.
Ponadto art. 92c ust. 2 określa warunki, jakie jest obowiązany zapewnić organizator
wypoczynku, tj.:
1) bezpieczne i higieniczne warunki wypoczynku;
2) kadrę wypoczynku, tj.:
− kierowników i wychowawców wypoczynku, spełniających odpowiednio
warunki: niekaralności, pełnoletności, posiadania co najmniej średniego
wykształcenia oraz doświadczenia, przy czym liczba wychowawców
wypoczynku jest odpowiednia do liczby uczestników wypoczynku,
− w zależności od programu wypoczynku i realizowanych zajęć – trenerów i
instruktorów sportu, rekreacji, animacji kulturalno-oświatowej, lektorów
języka, spełniających warunki: pełnoletności, posiadania co najmniej
średniego wykształcenia oraz wiedzy, doświadczenia i umiejętności
niezbędnych do wykonywania powierzonych zadań. Osoby te (m.in. instruktor
tańca, jazdy konnej, nurkowania, żeglarski, trener judo, karate, tenisa
ziemnego, stołowego, piłki nożnej, siatkowej, lektor języka obcego,
psycholog) legitymują się uprawnieniami i doświadczeniem w zakresie
5
prowadzenia głównie zajęć profilowanych, specjalistycznych lub
edukacyjnych. Ww. osoby, organizując w czasie wypoczynku specjalistyczne
zajęcia o edukacyjnym charakterze, realizują ważny element programu
podczas wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Specjalistyczne przygotowanie,
wiedza i doświadczenie zatrudnionej kadry ma istotny wpływ na jakość
realizowanego programu oraz wpływ na regenerację sił fizycznych i
psychicznych uczestników podczas wypoczynku. Weryfikacji przygotowania
dokonywać będzie organizator wypoczynku, który oceny przydatności do
wykonywania powierzonych zadań będzie dokonywał nie tylko na podstawie
kwalifikacji formalnych, w tym ukończonych szkoleń, ale również
nieformalnych;
3) dostęp do opieki medycznej:
− w ramach świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych na zasadach określonych
w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581) lub
− na podstawie umowy zawartej z lekarzem, pielęgniarką lub ratownikiem
medycznym.
Uczniowie i wychowankowie mogą korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 17 ustawy
z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych. Co do zasady obowiązkowi ubezpieczenia
zdrowotnego podlegają uczniowie w rozumieniu przepisów o systemie
oświaty, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego
tytułu. Zatem uczestnicy wypoczynku mają prawo do korzystania ze
świadczeń opieki zdrowotnej zgodnie z ww. ustawą o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Uczestnicy wypoczynku
znajdujący się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego mają też zapewnione
prawo do świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych przez jednostki systemu
Państwowego Ratownictwa Medycznego. Jednocześnie kierownik
wypoczynku powinien znać dane teleadresowe, godziny przyjęć oraz zakres
świadczeń lokalnej jednostki podstawowej opieki zdrowotnej, szpitala,
placówki pełniącej dyżur nocny, która udzieli świadczeń opieki zdrowotnej na
zasadach ogólnych w przypadku zachorowania uczestnika.
6