Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

polski, albo obcy pieniądz, inny środek płatniczy…”. Natomiast przypadek
wytworzenia fikcyjnego, nigdy nieistniejącego banknotu, który nie został wyemitowany
może być rozpatrywany jedynie w kontekście realizacji znamion występku fałszerstwa
z art. 270 k.k.. Należy jednak zauważyć, iż wskazane powyżej stanowiska nie odnoszą
się wprost do sytuacji, w której fałszowany jest banknot lub moneta o cechach
określonych stosownymi przepisami oraz o ustalonym już terminie wejścia do obiegu
(w Polsce – zarządzeniem Prezesa NBP wydanym na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy o
Narodowym Banku Polskim), lecz przypadków podrabiania starych (np.
przedwojennych), wycofanych z obiegu banknotów i monet lub tworzenia nigdy
nieistniejących nominałów. Jak się wydaje, sytuacje takie w sposób istotny odbiegają od
cechujących się znacznie wyższym stopniem społecznej szkodliwości czynów,
polegających na fałszowaniu pieniędzy o określonym wzorze, które w ustalonym
prawem terminie zostaną wprowadzone do obiegu. Z tego względu prawodawca
europejski określił na wysokim poziomie minimalny wymiar górnego zagrożenia karą
takich czynów, zrównując je z przestępstwem fałszerstwa lub wprowadzania do obrotu
fałszywych pieniędzy oraz penalizując czynności przygotowawcze do ich popełnienia
(art. 3 ust. 3 w zw. z art. 3 ust. 1 lit. d dyrektywy).
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, wobec dominującej wykładni, zgodnie
z którą podrabianie lub przerabianie niewyemitowanych znaków pieniężnych nie
stanowi fałszerstwa pieniędzy, zapewnienie karalności takich czynów wymaga
uzupełnienia treści art. 310 § 1 i 2 k.k. o wyraźne wskazanie, że przedmiotem opisanych
w nich czynów mogą być również pieniądze niewyemitowane, lecz przeznaczone do
wprowadzenia do obiegu.
5. Zmiana dotycząca potwierdzenia zawiadomienia o przestępstwie
Zmiana Kodeksu postępowania karnego ma na celu domknięcie implementacji
dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października
2012 r. ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar
przestępstw oraz zastępującej decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW (Dz. Urz. UE L
315 z 14.11.2012 r., str. 57). Co do zasady, transpozycja tego instrumentu nastąpiła w
ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka
(Dz. U. z 2015 r. poz. 21). Po przyjęciu tego aktu prawnego, w trakcie konsultacji

2) Uchwała SN z dnia 15.05.1997 r., I KZP 9/97, OSNKW 1997 nr 7–8, poz. 58, str. 17.
3) D. Wysocki, Glosa do uchwały SN (7) z 30.9.1998 r., I KZP 3/98, OSP 2000, Nr 5, s. 72.
6

z Komisją Europejską, powstała wątpliwość co do prawidłowości wdrożenia art. 5 ust. 1
dyrektywy, zgodnie z którym ofiary przestępstw otrzymują pisemne potwierdzenie
złożenia formalnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, zawierające
podstawowe informacje o zgłoszonym przestępstwie. Obecnie w art. 305 § 4 k.p.k. nie
przewiduje się wydania potwierdzenia złożenia zawiadomienia o wszczęciu lub
odmowie wszczęcia śledztwa. W związku z tym, w celu usunięcia możliwych
rozbieżności, proponuje się nowelizację brzmienia art. 304a Kodeksu postępowania
karnego w ten sposób, że pokrzywdzony składający zawiadomienie o przestępstwie
byłby uprawniony do otrzymania zwięzłego, standardowego zaświadczenia o złożeniu
zawiadomienia. Zawiadomienie takie zawierałoby wszystkie elementy przewidziane w
motywie 24 dyrektywy 2012/29, a mianowicie datę oraz miejsce przyjęcia
zawiadomienia, wskazanie organu przyjmującego wraz z danymi kontaktowymi,
o których mowa w art. 4 ust. 1 lit. i dyrektywy, sygnaturę sprawy, dane określające
tożsamość pokrzywdzonego, czas i miejsce popełnienia czynu, którego dotyczy
zawiadomienie, oraz zwięzły opis czynu i wyrządzonej szkody.
Jakkolwiek wspomniana dyrektywa nie odnosi się do pokrzywdzonych wykroczeniami,
to jednak projekt zakłada wprowadzenie takiego zaświadczenia także w postępowaniu o
wykroczenie. Wynika to przede wszystkim z konieczności objęcia omawianym
uprawnieniem także pokrzywdzonych tzw. czynami przepołowionymi, których
kwalifikacja jako występku lub wykroczenia uzależniona jest od wysokości
wyrządzonej szkody. Brak jest bowiem uzasadnienia dla zróżnicowania sytuacji
procesowej pokrzywdzonych w takim wypadku, tym bardziej że warunkiem
niezbędnym skorzystania z niektórych praw przez pokrzywdzonego wykroczeniem
kradzieży (np. blokady telefonu przez operatora lub otrzymania nowych tablic
rejestracyjnych w miejsce skradzionych) jest przedstawienie zaświadczenia
potwierdzającego zgłoszenie kradzieży. Z tego względu przewiduje się wprowadzenie
w art. 25 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia przepisu przewidującego
odpowiednie stosowanie znowelizowanego art. 304a § 2 k.p.k. w tym ostatnim
postępowaniu.
Projektowane zaświadczenie będzie odpowiadać wymogom dyrektywy, a jego
wytworzenie nie będzie istotnie zwiększało ciężarów biurokratycznych nakładanych na
organ przyjmujący zawiadomienie o przestępstwie. O prawie otrzymania zaświadczenia
pokrzywdzony winien być pouczony.
7

6. Zmiana dotycząca gier hazardowych
Zmiana Kodeksu karnego skarbowego ma na celu usunięcie niezgodności polskich
przepisów karnych skarbowych odnoszących się do udziału w grach hazardowych
z postanowieniami TFUE.
W dniu 14 sierpnia 2014 r. Komisja Europejska wszczęła sprawę EU-Pilot, oznaczoną
sygnaturą 6863/14/MARK, dotyczącą art. 107 § 2 i art. 109 k.k.s. W chwili obecnej art.
107 § 2 k.k.s. penalizuje udział, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
w zagranicznej grze losowej lub zagranicznym zakładzie wzajemnym – przewidując
wymierzenie sprawcy takiego czynu kary grzywny do 720 stawek dziennych albo kary
pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tych kar łącznie. Natomiast art. 109 k.k.s.
penalizuje udział w krajowych grach losowych lub zakładach wzajemnych,
organizowanych wbrew przepisom ustawy – przewidując wymierzenie sprawcy kary
grzywny do 120 stawek dziennych. Komisja zarzuciła Polsce dyskryminacyjny
charakter zróżnicowania kar, jakie mogą zostać zasądzone w odniesieniu do
uczestników gier hazardowych urządzanych lub prowadzonych przez podmioty
zagraniczne w porównaniu z karami, jakie mogą zostać wymierzone względem
uczestników nielegalnych gier hazardowych urządzanych lub prowadzonych przez
podmioty polskie. W opinii Komisji regulacje takie mogą być niezgodne z trzema
artykułami TFUE: art. 18 (zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową), art. 56 (swoboda świadczenia usług) oraz art. 49 (swoboda
przedsiębiorczości).
Istotnie, charakter czynów opisanych we wspomnianych przepisach k.k.s. nie uzasadnia
takiego zróżnicowania sankcji karnych, a wręcz wskazuje na potrzebę ich ujednolicenia,
poprzez obniżenie sankcji przewidzianej w art. 107 § 2 k.k.s. oraz rezygnację
z odesłania do § 2 w opisie typu kwalifikowanego w art. 107 § 3 k.k.s. Obecne
zróżnicowanie istotnie może bowiem być postrzegane jako dyskryminacyjne. To zaś
uzasadnia uwzględnienie zastrzeżeń Komisji na najwcześniejszym możliwym etapie,
w celu uniknięcia formalnego postępowania w związku z naruszeniem prawa UE w
trybie art. 258 TFUE.
7. Zmiana w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione
pod groźbą kary
Celem projektowanej zmiany jest uzupełnienie wskazanej przez Komisję Europejską
w projekcie raportu transpozycyjnego luki prawnej poprzez uzupełnienie implementacji
8

art. 2 decyzji ramowej Rady 2002/946/WSiSW z dnia 28 listopada 2002 r. w sprawie
wzmocnienia systemu karnego w celu zapobiegania ułatwianiu nielegalnego wjazdu,
tranzytu i pobytu (Dz. Urz. UE L 328 z 05.12.2002, s. 1) w zw. z art. 1 ust. 1 lit. b w
związku z dyrektywą Rady 2002/90/WE z dnia 28 listopada 2002 r. definiującej
ułatwianie nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu (Dz. Urz. UE L 328 z 05.12.2002,
s. 17). Zgodnie z tymi przepisami państwa członkowskie zapewniają odpowiedzialność
zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych m.in. za zachowania polegające na
umyślnej pomocy osobie nieuprawnionej w zamieszkaniu na terytorium państwa
członkowskiego dla korzyści finansowych. W odniesieniu do osób fizycznych
zachowanie takie zostało przewidziane w art. 264a k.k., jednakże nie zostało ono
wymienione w katalogu czynów zabronionych, za które w Polsce przewiduje się
odpowiedzialność podmiotów zbiorowych.
Uwzględnienie zastrzeżeń Komisji na najwcześniejszym możliwym etapie pozwoli na
uniknięcie formalnego postępowania w związku z naruszeniem prawa UE w trybie
art. 258 TFUE.
8. Wejście w życie ustawy
Ustawa powinna wejść w życie w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Przepisy
implementujące dyrektywę 2014/62/UE powinny natomiast wejść w życie w terminie
przewidzianym w tym instrumencie, a mianowicie z dniem 23 maja 2016 r.
Projekt ustawy jest zgodny prawem Unii Europejskiej.
Projekt nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega notyfikacji zgodnie z
trybem przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w
sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z późn. zm.).
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy został
udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronach internetowych
Ministerstwa Sprawiedliwości i Rządowego Centrum Legislacji.
9


Nazwa projektu
Data sporządzenia
17 marca 2015 r. (aktualizacja 06 maja 2015 r.)
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych
innych ustaw
Źródło
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Prawo Unii Europejskiej i Rady Europy
Ministerstwo Sprawiedliwości


Nr w wykazie prac
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza UC 165
Stanu lub Podsekretarza Stanu

Monika Zbrojewska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie
Sprawiedliwości
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Tomasz Darkowski, Dyrektor Departamentu Legislacyjnego, tel.
+48.22.5212.423, faks +48.22.5212.248, e-mail: Darkowski@ms.gov.pl

OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Implementacja dyrektywy 2014/62/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie prawnokarnych środków ochrony euro i innych
walut przed fałszowaniem.
Realizacja zaleceń Komitetu Ekspertów ds. Oceny Systemów Zwalczania Procederu Prania Pieniędzy i Finansowania
Terroryzmu Rady Europy (Moneyval), przedstawionych w 2013 r. w ramach 4 rundy oceny, z zakresu prawa karnego.
Usunięcie niezgodności z prawem Unii Europejskiej w zakresie przepisów hazardowych oraz odpowiedzialności
podmiotów zbiorowych za przestępstwo umożliwiania nielegalnego pobytu na terytorium RP, jak również usunięcie
możliwej niezgodności w zakresie implementacji dyrektywy 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającej
normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępującej decyzję ramową Rady
2001/220/WSiSW.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Implementacja dyrektywy 2014/62/UE:
– Rozszerzenie zakresu art. 310 § 1 i 2 Kodeksu karnego o środki płatnicze, które nie zostały jeszcze wprowadzone do
obiegu.
Uwzględnienie zaleceń Moneyval:
– Nowelizacja art. 165a Kodeksu karnego poprzez pozbawienie przestępstwa finansowania terroryzmu wymogu zamiaru
kierunkowego oraz penalizację przekazania środków organizacji terrorystycznej lub członkowi takiej organizacji bez
konieczności każdorazowego wykazania bezpośredniego zamiaru wykorzystania przekazywanych wartości majątkowych
na określony (terrorystyczny) cel.
– Nowelizacja art. 299 Kodeksu karnego poprzez penalizację formy stadialnej przygotowania przestępstwa prania
pieniędzy.
Uwzględnienie uwag Komisji Europejskiej:
– Zapewnienie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyn określony w art. 264a k.k.
– Zrównanie kary dla uczestników gier losowych i zakładów wzajemnych prowadzonych przez podmioty polskie i
zagraniczne (art. 107 § 2 i art. 109 k.k.s.).
– Umożliwienie pokrzywdzonemu składającemu zawiadomienie o przestępstwie otrzymania kopii tego zawiadomienia.
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
W zakresie dotyczącym implementacji dyrektywy 2014/62/UE obecnie nie ma w UE/OECD wspólnego standardu
penalizacji. Rozszerzenie zakresu art. 310 § 1 i 2 k.k. o środki płatnicze, które nie zostały jeszcze wprowadzone do obiegu,
będzie (po upływie okresu implementacji) stanowić novum w prawie europejskim.
Jednym z zaleceń Moneyval jest wprowadzenie kryminalizacji finansowania organizacji terrorystycznych i terrorystów
indywidualnych „w dowolnym celu”, nie zaś, jak ma to miejsce obecnie w prawie polskim, „przekazywaniu środków
w celu sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym” (art. 165a k.k.). Kwestia ta rozwiązana jest w sposób
różnoraki w innych państwach członkowskich Rady Europy ewaluowanych przez Moneyval, choć w wielu z nich
wymagany standard jest już spełniony. W prawie rumuńskim, cypryjskim i estońskim wystarczającą postacią strony
podmiotowej jest, aby sprawca miał świadomość, iż środki, które przekazuje mogą być wykorzystane do działalności
terrorystycznej lub jej wsparcia (objęte są więc obie formy umyślności). Przepisy austriackie określają wprost stronę
podmiotową czynu jako „w zamiarze” (podobnie jak przepisy projektowane niniejszą ustawą). Prawo chorwackie i
10