Rządowy projekt ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym

W rozdziale 12 (art. 63 i art. 64) ustawy przewidziano inne pozostające w gestii Komitetu
instrumenty nadzoru makroostrożnościowego wynikające z art. 458 rozporządzenia 575/2013.
Chodzi tu o odpowiednie środki krajowe, których celem jest zmniejszenie natężenia ryzyka
makroostrożnościowego lub systemowego w systemie finansowym. Środki, o których mowa,
mogą zostać wprowadzone do systemu prawnego rozporządzeniem Ministra Finansów.
Komitet wskazano jako organ wyznaczony w rozumieniu art. 458 ust. 1 rozporządzenia
575/2013 (art. 3 ust. 2 ustawy), tym samym został on wyposażony w dodatkowy katalog
możliwych do zastosowania środków zaradczych, tzn. zwiększenie minimalnego poziomu
funduszy własnych, zaostrzenie wymogów w zakresie dużych ekspozycji, zwiększenie
zakresu informacji przekazywanych do wiadomości publicznej, zwiększenie poziomu bufora
zabezpieczającego, zaostrzenie norm płynnościowych, zwiększenie wag ryzyka dla
ekspozycji kredytowych na rynku nieruchomości mieszkaniowych lub komercyjnych,
zwiększenie wag ryzyka dla ekspozycji wewnątrz sektora finansowego. Natomiast na
potrzeby stosowania środków krajowych, o których mowa w art. 458 ust. 5 i 10
rozporządzenia 575/2013 (art. 63 i art. 64 ustawy) jako organ wyznaczony wskazano
Ministra Finansów (art. 3 ust. 2 ustawy).
W projekcie przewidziano ponadto dokonanie zmian w następujących ustawach: ustawie
z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, ustawie z dnia 29 sierpnia
1997 r. o Narodowym Banku Polskim, ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe,
oraz zaproponowano uchylenie ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o Komitecie Stabilności
Finansowej.
Celem zaproponowanej zmiany w ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (art. 65
ustawy) jest umożliwienie przekazywania Komitetowi przez BFG informacji niezbędnych dla
realizacji zadań Komitetu, w tym informacje dotyczące poszczególnych podmiotów objętych
systemem gwarantowania, podlegające ochronie na podstawie odrębnych przepisów, między
innymi na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, czy ustawy z dnia
21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym. Ze względu na miejsce BFG w sieci
instytucji bezpieczeństwa finansowego oraz uczestnictwo Prezesa BFG w składzie Komitetu
proponowany przepis jest wymagany do efektywnego funkcjonowania nowo tworzonego
organu.
W przypadku ustawy o Narodowym Banku Polskim (art. 66 projektu ustawy) proponuje się
rozszerzenie katalogu zadań NBP o działanie na rzecz ograniczania ryzyka systemowego oraz

23


wprowadzenie odpowiednich przepisów regulujących obsługę Komitetu przez NBP w
zakresie realizacji zadań wynikających z nadzoru makroostrożnościowego. Proponuje się, aby
NBP udostępniał Komitetowi m.in. analizy, opracowania i opinie dotyczące oceny ryzyka
systemowego, stabilności finansowej i nierównowag makroekonomicznych, w tym cykliczne
raporty NBP o stabilności systemu finansowego oraz raporty o nierównowagach
makroekonomicznych. Przykładem nierównowagi makroekonomicznej jest m.in. kumulacja
zadłużenia, czy powstawanie baniek cenowych na rynkach mieszkaniowych. Nowe przepisy
mają także na celu umożliwienie NBP pozyskiwania od podmiotów, tj. naczelne organy
państwowe, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, banki i inne osoby
prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi oraz inni przedsiębiorcy,
danych niezbędnych dla działalności Komitetu. Bank centralny będzie mógł pozyskiwać
także informacje o podmiotach funkcjonujących w systemach rozliczania. Dodatkowo,
określona w art. 23 ust. 2c ustawy o NBP, wytyczna dla Ministra Finansów do wydania
rozporządzenia w sprawie sposobu, szczegółowego zakresu i terminów przekazywania do
NBP danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej oraz okresowych ocen sytuacji
pieniężnej państwa została rozszerzona o analizy w zakresie ograniczania ryzyka
systemowego. Biorąc pod uwagę konieczność ograniczania ryzyka systemowego, na
obecnym etapie nie przewiduje się zmiany zakresu podmiotowego tego rozporządzenia.
Dlatego też, zaproponowany projekt rozporządzenia pozostaje niezmieniony pod względem
merytorycznym w odniesieniu do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 marca 2014 r. w
sprawie sposobu, szczegółowego zakresu i terminów przekazywania do Narodowego Banku
Polskiego danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji
pieniężnej państwa (Dz. U. poz. 271). NBP jako instytucja prowadząca sekretariat Komitetu
w zakresie nadzoru makroostrożnościowego jest właściwym organem do pozyskiwania tak
szerokiego zakresu informacji.
Natomiast celem proponowanego w ustawie – Prawo bankowe przepisu dotyczącego
obowiązku konsultowania z Komitetem rekomendacji wydawanych przez Komisję Nadzoru
Finansowego dotyczących spraw mogących wywierać wpływ na realizację nadzoru
makroostrożnościowego (art. 67 projektu ustawy) jest zwiększenie skuteczności tworzonych
regulacji oraz umocnienie współpracy nadzorcy mikro i makroostrożnościowego.
Dodatkowo, proponuje się wprowadzenie przepisu umożlwiającego udostępnianie, na
potrzeby Komitetu, informacji stanowiących tajemnicę zawodową pracowników Urzędu

24


KNF.
Celem zaproponowanych powyżej zmian jest przede wszystkim umożliwienie przekazywania
Komitetowi informacji niezbędnych do realizacji jego zadań.
Natomiast propozycja uchylenia ustawy o Komitecie Stabilności Finansowej (art. 72 projektu
ustawy) podyktowana jest chęcią ustanowienia jednego organu, którego zadaniem byłoby
zarówno prowadzenie polityki makroostrożnościowej oraz zarządzania kryzysowego w
systemie finansowym. Proponowane rozwiązanie zwiększy efektywność oraz ułatwi
koordynację działań podejmowanych w celu zwiększania stabilności systemu finansowego.
Większość przepisów obecnej ustawy o KSF została przeniesiona do projektowanej ustawy.
Dzięki wprowadzeniu dwóch funkcji Przewodniczącego, w zależności od tematyki
posiedzenia,
rozróżnione zostaną kompetencje Komitetu w zakresie nadzoru
makroostrożnościowego oraz zarządzania kryzysowego. Głównym celem nadzoru
makroostrożnościowego będzie przeciwdziałanie występowaniu kryzysów systemowych oraz
wspieranie stabilności systemu finansowego. Natomiast, zgodnie z obecną funkcją Komitetu,
Minister Finansów będzie przewodniczył posiedzeniom w przypadku konieczności
omówienia kwestii dotyczących bezpośredniego zagrożenia dla stabilności krajowego
systemu finansowego.
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. Stanowi realizację Zalecenia
Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie mandatu
makroostrożnościowego organów krajowych, dokonuje w zakresie swojej regulacji
wdrożenia art. 128–142 oraz art. 160 dyrektywy 2013/36/UE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych
do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami
inwestycyjnymi, zmieniającej dyrektywę 2002/87/WE i uchylającej dyrektywy 2006/48/WE
oraz 2006/49/WE (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 338) oraz służy stosowaniu
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r.
w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych,
zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2013 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1).
Projekt ustawy, stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.), został umieszczony
w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji. Żaden podmiot nie
zgłosił zainteresowania pracami nad projektem w tym trybie.

25


Zgodnie z decyzją Rady 98/415/WE z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji
Europejskiego Banku Centralnego udzielanych władzom krajowym w sprawie projektów
przepisów prawnych, projekt ustawy został przekazany do EBC w celu uzyskania opinii.
Zgodnie z opinią Europejskiego Banku Centralnego z dnia 18 lutego 2014 r. w sprawie
nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym (CON/2014/18), EBC popiera
stworzenie efektywnych ram polityki makroostrożnościowej w państwach członkowskich,
które są zgodne z zadaniami przewodnimi wyrażonymi w zaleceniu ERRS/2011/3. Krajowe
banki centralne wraz z EBC powinny ponadto odgrywać wiodącą rolę w nadzorze
makroostrożnościowym, mając na uwadze ich wiedzę ekspercką i spoczywające już na nich
obowiązki w obszarze stabilności finansowej.
Dodatkowo EBC wskazał na trzy uwagi szczegółowe. Dwie z nich dotyczyły roli NBP w
sprawowaniu mandatu Rady ds. Ryzyka Systemowego (w obecnej wersji projektu –
Komitetu). Zdaniem EBC, zasady dotyczące zastępowania członków Rady powinny
gwarantować wiodącą rolę NBP, dlatego też należy umożliwić przedstawicielowi NBP
przewodniczenie we wszystkich posiedzeniach Rady. Uwaga ta została uwzględniona w
projekcie ustawy. Natomiast, propozycja EBC dotycząca wprowadzenia wyraźnego przepisu
stwierdzającego, że zalecenia (w obecnej wersji projektu – rekomendacje) Rady kierowane do
NBP nie naruszają zasady niezależności banku centralnego określonej w art. 130 Traktatu o
Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), nie została uwzględniona w projekcie ustawy.
TFUE jest aktem prawnym powszechnie obowiązującym, dlatego też odesłanie do
proponowanego art. 130 TFUE dla celów ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad
systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym nie jest
konieczne. Tym niemniej intencją ustawodawcy jest, aby Komitet mógł kierować do NBP
tylko rekomendacje, które nie będą naruszały zasady określonej w art. 130 TFUE.
Trzecia uwaga dotyczyła relacji Rady z Komitetem Stabilności Finansowej. EBC uważa, że
pokrywanie się statusu instytucjonalnego oraz uprawnień Rady i Komitetu, jak również ich
identyczny skład pod różnym przewodnictwem, może prowadzić do braku przejrzystości
podziału odpowiedzialności oraz niepotrzebnego powielania zadań. Obecna wersja projektu
została odpowiednio zmodyfikowana w celu uwzględnienia przedmiotowej uwagi.
Projektowana ustawa nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach
dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych
zawierających przepisy techniczne (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r.

26


w sprawie funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U.
Nr 239, poz. 2039 oraz Dz. U. z 2004 r. Nr 65 poz. 597).
Odnosząc się do art. 50 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z
2013 r. poz. 885, z późn. zm.) nie przewiduje się, aby wejście w życie ustawy miało wpływ
na zmianę poziomu wydatków jednostek sektora finansów publicznych, w związku z tym nie
istnieje konieczność zamieszczania w projekcie ustawy maksymalnego limitu takich
wydatków.
Z uwagi na pilną konieczność implementacji przepisów dyrektywy CRD IV w zakresie
buforów kapitałowych, odstąpiono od wyznaczenia terminu wejścia w życie projektowanej
ustawy zgodnie z zasadą określoną w § 1 ust. 1 uchwały nr 20 Rady Ministrów z dnia 18
lutego 2014 r. w sprawie zaleceń ujednolicenia terminów wejścia w życie niektórych aktów
normatywnych (M.P. poz. 205).
Przepis art. 73 stanowi o wejściu w życie ustawy, z tym że przepisy dotyczące buforów
kapitałowych, z wyjątkiem przepisów odnoszących się do bufora ryzyka systemowego,
wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., co jest implementacją art. 162 ust. 2 dyrektywy
IV.



27