Rządowy projekt ustawy - Prawo o zgromadzeniach

pewność co do osoby, która przewodniczy zgromadzeniu i w jego trakcie jest umocowana do
podejmowania określonych w ustawie czynności.
(Art. 11)
Celem przepisu art. 11 projektu jest usunięcie wątpliwości co do tego, jakie działania
podejmie organ gminy w przypadku zawiadomień niespełniających wymogów formalnych, o
których mowa w art. 10 projektu. Przepis ten stanowi również gwarancję dla organizatorów
zgromadzeń, że zostaną poinformowani o uchybieniach formalnych wniesionego
zawiadomienia, a tym samym będą mieli możliwość ich wyeliminowania, co w konsekwencji
doprowadzi do zorganizowania planowanego zgromadzenia (jeżeli nie wystąpią okoliczności
uzasadniające wydanie decyzji o zakazie zgromadzenia).
(Art. 12 i art. 13)
W art. 12 i art. 13 projektu określony został mechanizm postępowania w sprawach
zgromadzeń, które mają zostać zorganizowane chociażby częściowo w tym samym miejscu i
czasie i nie jest możliwe ich oddzielenie lub zorganizowanie w taki sposób, aby ich przebieg
nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach. W takiej sytuacji o
pierwszeństwie wyboru czasu i miejsca zgromadzenia zdecyduje kolejność wniesienia
zawiadomień. Jednocześnie w przypadku pierwotnego wniesienia zawiadomienia o zamiarze
zorganizowania zgromadzenia, które nie spełni wymogów określonych w art. 10 projektu, o
kolejności wniesienia tego zawiadomienia decyduje ponowne (już kompletne) jego
wniesienie.
Organ gminy będzie niezwłocznie wzywał telefonicznie i za pomocą środków komunikacji
elektronicznej do zmiany miejsca i czasu zgromadzeń organizatorów zgromadzeń, którym nie
przysługuje pierwszeństwo wyboru czasu lub miejsca. Organ gminy będzie także mógł
przeprowadzić rozprawę administracyjną, jeżeli usprawni to uzgodnienie zmiany miejsca lub
czasu zgromadzeń, zapewniając w niej udział wszystkim organizatorom. Aby uniemożliwić
blokowanie przeprowadzenia rozprawy przez organizatorów, wprowadzono przepis, zgodnie
z którym niestawienie się organizatora zgromadzenia na rozprawę administracyjną nie będzie
wstrzymywało jej przebiegu (art. 13 ust. 2 projektu).
W trakcie rozprawy w pierwszej kolejności organ będzie dążył do osiągnięcia konsensu
pomiędzy organizatorami, w tym będzie miał możliwość wskazania własnej propozycji
zmiany miejsca lub czasu zgromadzenia (art. 13 ust. 3 projektu).
12
Jeżeli na rozprawie administracyjnej organizatorzy zgromadzeń nie uzgodnią miejsca lub
czasu zgromadzeń w taki sposób, aby ich przebieg nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo
mieniu w znacznych rozmiarach, wyboru miejsca lub czasu zgromadzeń organizatorzy
dokonują zgodnie z kolejnością wniesienia zawiadomień, spełniających wymogi, o których
mowa w art. 10 projektu (art. 13 ust. 4 projektu). Jeżeli w wyniku rozprawy administracyjnej
czas lub miejsce nie zostaną uzgodnione ze wszystkimi organizatorami, a zaproponowane
przez tych organizatorów miejsce lub czas będą zagrażały życiu lub zdrowiu ludzi albo
mieniu w znacznych rozmiarach, organ gminy wyda decyzje o zakazie zgromadzenia na
podstawie art. 14 pkt 2 projektu.
Przepisy dotyczące zgromadzeń krzyżujących się nie będą miały zastosowania w odniesieniu
do postępowania uproszczonego, zgromadzeń spontanicznych, a także zgromadzeń
krzyżujących się zgłoszonych na podstawie art. 7 ust. 1 projektu, jeżeli ich przebieg nie
będzie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach.
Zauważyć należy, iż Trybunał Konstytucyjny, orzekając w sprawie o sygn. akt K 44/12, uznał
za dopuszczalne unormowanie procedury w sprawie tzw. zgromadzeń krzyżujących się,
tj. wprowadzenie mechanizmu umożliwiającego uniknięcie faktycznej kolizji kilku
zgromadzeń, których odbycie się w tym samym czasie i miejscu mogłoby stanowić realne
zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego. Trybunał Konstytucyjny
zakwestionował przepisy art. 7a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o
zgromadzeniach z uwagi na posłużenie się przez ustawodawcę zwrotami niedookreślonymi.
Fakultatywna rozprawa administracyjna powinna odbyć się nie później niż na 96 godzin
przed planowaną datą zgromadzenia, dlatego w ust. 5 wyłączono zastosowanie do rozprawy
administracyjnej przepisów art. 91 § 2 i art. 92 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks
postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267, z późn. zm.).
(Art. 14)
Przesłanki wydania decyzji o zakazie zgromadzenia zostały wymienione w art. 14 projektu.
Przesłanki te zostały nieznacznie zmodyfikowane w odniesieniu do aktualnej regulacji. Organ
gminy wyda decyzję o zakazie zgromadzenia, jeżeli:
1) jego cel naruszy wolność pokojowego zgromadzania się, jego odbycie naruszy art. 4 lub
zasady organizowania zgromadzenia albo cel zgromadzenia lub jego odbycie naruszą
przepisy karne;
13
2) jego odbycie może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych
rozmiarach, w tym gdy zagrożenia tego nie udało się usunąć w przypadkach, o których
mowa w art. 12 lub art. 13 projektu.
Zmieniona została przesłanka wskazana w pkt 1. Zmiana ta ma wyeliminować wątpliwości w
zakresie postępowania z zawiadomieniami, które nie spełniają wymagań formalnych (i mimo
poinformowania nie zostały one uzupełnione) czy też organizowane są przez osoby
nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych – w takich sytuacjach organ będzie
wydawał decyzje o zakazie zgromadzenia na podstawie art. 14 pkt 1 projektu. W art. 10 ust. 1
pkt 3 projektu przewidziano obowiązek wskazania w zawiadomieniu celu zgromadzenia.
Mogą wystąpić sytuacje, w których już wskazanie samego celu zgromadzenia będzie
wskazywało na brak pokojowych zamiarów lub będzie naruszało przepisy karne, np.
propagowanie idei faszystowskich, faszyzmu.
Przesłanka wskazana w pkt 2 została uzupełniona o doprecyzowanie, że podejmując decyzję
organ gminy będzie brał pod uwagę wynik wezwania, o którym mowa w art. 12, lub wynik
rozprawy administracyjnej.
Organ gminy będzie zobowiązany do wydania decyzji o zakazie zgromadzenia najpóźniej w
terminie 72 godzin przed planowaną datą zgromadzenia.
(Art. 15 i art. 16)
W art. 15 ust. 1 i 2 projektu wprowadzono nowy sposób doręczania organizatorom decyzji o
zakazie zgromadzenia. Po wydaniu decyzji o zakazie zgromadzenia organ gminy udostępni
niezwłocznie tę decyzję na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej i
przekaże ją organizatorowi zgromadzenia za pomocą środków komunikacji elektronicznej
wraz z informacją o jej udostępnieniu.
Decyzję o zakazie zgromadzenia uważa się za doręczoną z chwilą udostępnienia jej w
Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej organu gminy. Od tej daty biegnie
termin na wniesienie od niej odwołania. Celem takiego rozwiązania jest przyspieszenie
procedury odwoławczej, co jednocześnie zapobiega konieczności uregulowania w ustawie
zbyt długiego minimalnego terminu na wniesienie zawiadomienia o zamiarze zorganizowania
zgromadzenia.
Dążąc do zapewnienia ochrony danych osobowych organizatorów zgromadzenia oraz w celu
wyeliminowania wątpliwości co do terminu udostępniania na BIP decyzji organu gminy,
zobligowano organy administracji publicznej do udostępniania decyzji, o której mowa w
14
art. 14 projektu, w Biuletynie Informacji Publicznej z uwzględnieniem przepisów o ochronie
danych osobowych przez 3 miesiące od dnia ich wydania.
Organem właściwym do rozpatrzenia odwołania od decyzji o zakazie zgromadzenia, jak
również decyzji w sprawie rozwiązania zgromadzenia będzie właściwy sąd okręgowy.
Ustalenie sądu okręgowego jako organu odwoławczego uzasadnione jest zdolnością
organizacyjną sądu działającego w systemie 24-godzinnym, co potwierdza praktyka
rozpatrywania przez ten sąd spraw w tzw. trybie wyborczym. Decyzję w sprawie zakazu
zgromadzenia wraz z aktami sprawy organ gminy będzie przekazywał jednocześnie sądowi
okręgowemu (art. 15 ust. 1 projektu). Odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia będzie
wnoszone bezpośrednio do sądu okręgowego właściwego ze względu na siedzibę organu
gminy. Organizator będzie miał 24 godziny od udostępnienia decyzji w Biuletynie Informacji
Publicznej na stronie podmiotowej organu gminy na wniesienie odwołania, zaś sąd okręgowy
24 godziny na rozpatrzenie od chwili jego wniesienia (art. 16 ust. 1 i 3 projektu).
Terminy te należy uznać za wystarczające zarówno dla organizatora, jak i sądu okręgowego –
odpowiednio na podjęcie decyzji co do wniesienia odwołania oraz na kontrolę rozstrzygnięcia
organu gminy. Sąd okręgowy niezwłocznie zawiadomi organ gminy przez udostępnienie
informacji o wniesieniu odwołania na stronie podmiotowej sądu w Biuletynie Informacji
Publicznej i poinformuje organizatora zgromadzenia i organ gminy o terminie rozprawy za
pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (art. 16 ust. 2 projektu).
Uczestnikami postępowania będą wnoszący odwołanie i organ gminy. Niestawiennictwo
uczestników nie będzie tamowało rozpoznania sprawy (art. 16 ust. 4 projektu).
Postanowienie kończące postępowanie w sprawie sąd niezwłocznie doręczy wraz z
uzasadnieniem uczestnikom postępowania (art. 16 ust. 5 projektu). Postanowienie
uwzględniające odwołanie będzie podlegało natychmiastowemu wykonaniu (art. 16 ust. 6
projektu).
Na postanowienie sądu okręgowego będzie przysługiwało w terminie 24 godzin zażalenie do
sądu apelacyjnego, który rozpozna je w terminie 24 godzin. Od postanowienia sądu
apelacyjnego nie będzie przysługiwała skarga kasacyjna i podlegać ono będzie
natychmiastowemu wykonaniu (art. 16 ust. 7 projektu).
(Art. 17)
Organ gminy będzie mógł wyznaczyć do udziału w zgromadzeniu swojego przedstawiciela,
jeżeli jednak przewidywana liczba uczestników będzie większa niż 500 lub jeżeli będzie
15
istniało niebezpieczeństwo naruszenia porządku publicznego w trakcie trwania zgromadzenia,
wyznaczenie przedstawiciela będzie obowiązkowe. O wyznaczeniu do udziału w
zgromadzeniu swojego przedstawiciela organ gminy będzie informował organizatora
zgromadzenia. Obowiązek informowania organizatora zgromadzenia o wyznaczeniu przez
gminę przedstawiciela ma wykluczyć ewentualne wątpliwości organizatora co do tożsamości
osoby, która posiada uprawnienie do rozwiązania zgromadzenia.
(Art. 18 i art. 19)
Jako zasadę przyjęto, że zgromadzenie będzie musiało mieć przewodniczącego, którym
będzie organizator zgromadzenia będący osobą fizyczną, chyba że inna osoba fizyczna wyrazi
pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego, a w przypadku gdy
organizatorem będzie osoba prawna lub inna organizacja – osoba działająca w imieniu
organizatora, która wyrazi pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego. Ex
lege przewodniczącym zgromadzenia będzie jego organizator, chyba że inna osoba wyrazi
zgodę, w formie pisemnej, na przyjęcie obowiązków przewodniczącego. Zgoda będzie
musiała być dołączona do zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia (art. 10
ust. 2 pkt 1 projektu).
W przyjętych rozwiązaniach organizator oraz przewodniczący zgromadzenia odpowiadają za
zgodny z przepisami prawa przebieg zgromadzenia oraz są obowiązani do przeprowadzenia
zgromadzenia w taki sposób, aby zapobiec powstaniu szkód z winy uczestników
zgromadzenia, a w trakcie trwania zgromadzenia przewodniczący będzie obowiązany
pozostawać w kontakcie z wyznaczonym na zgromadzenie przedstawicielem organu gminy
lub przybyłymi na miejsce funkcjonariuszami Policji.
Przewodniczący, na którego zostały nałożone obowiązki i uprawnienia, musi w sposób
widoczny wyróżniać się spośród zgromadzonych, tak aby zarówno przedstawiciel organów
państwa, jak i uczestnicy zgromadzenia mieli pewność, że osoba, która wydaje polecenia, jest
do tego uprawniona. W tym celu organ gminy wyposaży przewodniczącego zgromadzenia w
identyfikator, do którego nieprzerwanego posiadania zobowiązany będzie przewodniczący.
Poza identyfikatorem przewodniczący powinien posiadać w widocznym miejscu elementy go
wyróżniające, o których wyborze zdecyduje w sposób swobodny.
Za pokojowy przebieg zgromadzenia odpowiada przede wszystkim przewodniczący. W
przypadku zakłócenia przebiegu zgromadzenia przewodniczący żąda opuszczenia
zgromadzenia przez osobę, która swoim zachowaniem naruszy przepisy ustawy albo
16