Rządowy projekt ustawy - Prawo o zgromadzeniach

organizowania zgromadzeń nie przysługuje osobom nieposiadającym pełnej zdolności do
czynności prawnych. Ograniczenie to nie wyłącza możliwości uczestnictwa tych osób w
zgromadzeniach. Wyłączenie możliwości organizowania zgromadzeń przez osoby
nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnej uznał Trybunał Konstytucyjny.
W pkt 2 wyroku z dnia 18 września 2014 r., sygn. akt K 44/12, Trybunał Konstytucyjny
stwierdził zgodność art. 3 ust. 1 obowiązującej ustawy z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3
Konstytucji RP, art. 29 lit. a Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w
Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169) oraz art. 15 Konwencji o
prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia
20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 oraz z 2000 r. Nr 2, poz. 11).
W art. 4 ust. 2 projektu został określony otwarty katalog niebezpiecznych materiałów lub
narzędzi, których posiadanie przy sobie każdorazowo wyklucza uczestniczenie w
zgromadzeniu. Norma ta zapewnia realizację wyrażonej w Konstytucji RP wolności
organizowania zgromadzeń o charakterze pokojowym.
(Art. 5)
Do art. 5 projektu recypowano rozwiązanie zawarte w art. 6 ust. 3 aktualnie obowiązującej
ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach, przez umożliwienie radom gmin
określenia miejsc, w których organizowanie zgromadzeń nie wymaga zawiadomienia, o
którym mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 22 ust. 1 projektu. W miejscach takich wolność
zgromadzeń będzie mogła być realizowana w sposób spontaniczny – w każdym czasie i bez
konieczności informowania organów państwa o planowanym zgromadzeniu.
(Art. 6)
Zadania w zakresie postępowania w sprawach dotyczących zgromadzeń będą należały do
zadań zleconych gminy, na obszarze której jest organizowane zgromadzenie.
Z definicji i istoty zgromadzenia wynika, że istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia
sytuacji, w której zgromadzenie będzie się odbywało na terenie więcej niż jednej gminy. W
takiej sytuacji w każdej z gmin będzie prowadzone odrębne postępowanie administracyjne
(art. 7 ust. 2 projektu), co więcej zawiadomienia dotyczące każdego ze zgromadzeń będą
odrębnie rozpatrywane.


7
2. Organizowanie, odbywanie i rozwiązywanie zgromadzenia
(Art. 7)
Wydłużony został minimalny termin na przekazanie organowi gminy zawiadomienia
o zamiarze zorganizowania zgromadzenia – z 3 dni roboczych (art. 7 ust. 1 ustawy z dnia
5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach) do 6 dni (art. 7 ust. 1 projektu). Określenie
minimalnego 6-dniowego terminu na zawiadomienie organu gminy jest optymalne,
uwzględniwszy możliwość zaistnienia tzw. zgromadzeń krzyżujących się.
W uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. akt K 44/12 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że
„wydłużenie okresu notyfikacji do minimum 3 dni roboczych stanowi nadmierne
ograniczenie wolności zgromadzeń. Wyłącza z zakresu regulacji ustawowej większą niż do
tej pory grupę zgromadzeń, które są inicjowane w krótszym okresie, jako reakcja na bieżące
wydarzenia w przestrzeni publicznej.”. W związku z wprowadzeniem postępowania
uproszczonego – przewidującego zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia
nie później niż na 2 dni przed planowaną datą zgromadzenia (rozdział 3) oraz zgromadzeń
spontanicznych, które nie wymagają uprzedniego zgłoszenia (rozdział 4), wydłużenie terminu
na wniesienie zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia z 3 dni roboczych do
6 dni należy uznać za dopuszczalne. Określenie minimalnego 6-dniowego terminu na
zawiadomienie organu gminy jest optymalne, uwzględniwszy możliwość wystąpienia tzw.
zgromadzeń krzyżujących się. Termin ten powinien pozwolić na rozpatrzenie odwołania od
decyzji organu I instancji o zakazie zgromadzenia, jak również dać możliwość
przeprowadzenia przez organ gminy fakultatywnej rozprawy administracyjnej. Rozwiązanie
to stanowi wykonanie wytycznych Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 3 maja
2007 r. w sprawie Bączkowski i inni przeciwko Polsce. Skrócenie terminu

6-dniowego do np. 4 dni pozwoliłoby na rozpatrzenie przez sąd okręgowy odwołania od
decyzji o zakazie zgromadzenia przed planowaną datą zgromadzenia, ale jedynie w sytuacji,
w której nie miałyby miejsca zgromadzenia krzyżujące się i nie wystąpiłaby konieczność
przeprowadzenia procedury, o której mowa w art. 12 i art. 13 projektu. Wolność gromadzenia
się łączy się ściśle z wolnością wyrażania poglądów, w tym w reakcji na poglądy innych
podmiotów wyrażane np. w odrębnym zgromadzeniu. Dlatego też zawarta w projekcie
propozycja wychodzi naprzeciw oczekiwaniu pełnego zagwarantowania wyrażania poglądów
w ramach zgromadzeń. Efektywność procedury odwoławczej od decyzji o zakazie
zgromadzenia polegać ma na zagwarantowaniu skutecznego środka odwoławczego i takim
środkiem jest odwołanie do sądu okręgowego. Uzyskanie rozstrzygnięcia również sądu
8
apelacyjnego przed planowaną datą zgromadzenia wiązałoby się z koniecznością dalszego
wydłużenia minimalnego terminu na wniesienie zawiadomienia o zamiarze zorganizowania
zgromadzenia i w ocenie projektodawcy nie jest niezbędne dla uznania procedury za
efektywną.
W ust. 3 projekt nakłada na organ gminy obowiązek niezwłocznego udostępnienia na stronie
podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o miejscu i terminie
organizowanego zgromadzenia.
(Art. 8)
W ust. 1 nałożony został na organ gminy obowiązek każdorazowego informowania
właściwego komendanta powiatowego (miejskiego Policji), a na obszarze m.st. Warszawy –
komendanta rejonowego Policji o organizowanym zgromadzeniu. Jednocześnie w ust. 2 i 3
powielone zostały rozwiązania z art. 6 ust. 2–2a ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o
zgromadzeniach, dotyczące organizowania zgromadzeń w pobliżu obiektów o określonym
statusie eksterytorialności lub innym, wymagającym specjalnej ochrony. Normy te nie są
skierowane do organizatora zgromadzenia, lecz nakładają obowiązki informacyjne na organy
gmin, tak aby umożliwić służbom odpowiedzialnym za ochronę ww. obiektów odpowiednie
zabezpieczenie i przygotowanie zgodnie między innymi z zasadami prawa
międzynarodowego, w tym postanowieniami Konwencji wiedeńskiej o stosunkach
dyplomatycznych oraz Konwencji wiedeńskiej o stosunkach konsularnych.
Jeżeli planowane zgromadzenie ma zostać zorganizowane w pobliżu jednostki wojskowej w
rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1414 i 1822), organ gminy informuje
właściwego komendanta terenowej jednostki organizacyjnej Żandarmerii Wojskowej o
miejscu, terminie i przewidywanej liczbie uczestników zgromadzenia (ust. 4). Wprowadzenie
tego obowiązku wiąże się ze szczególnym przeznaczeniem tych obiektów związanych z
obronnością państwa. W sytuacji zmiany miejsca lub terminu organizowanego zgromadzenia
lub wydania decyzji o zakazie zgromadzenia, organ gminy będzie zobowiązany
poinformować podmioty wskazane w art. 8 ust. 1–4. Informacje te pozwolą na właściwą
organizację służb wskazanych w tym przepisie.
(Art. 9)
Projekt przewiduje możliwość składania zawiadomień o zamiarze zorganizowania
zgromadzenia pisemnie, za pomocą faksu, ustnie do protokołu lub za pomocą środków
9
komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o
świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2013 r. poz. 1422). Zgodnie z art. 2 pkt 5
ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną przez środki
komunikacji elektronicznej należy rozumieć „rozwiązania techniczne, w tym urządzenia
teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające
indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między
systemami teleinformatycznymi, a w szczególności pocztę elektroniczną”. Odformalizowanie
sposobu składania zawiadomień, przez dopuszczenie formy ustnej czy też drogi
elektronicznej, przyczyni się do przyspieszenia postępowania.
Rejestracja wniesienia zawiadomienia będzie dokonywana przez osobę przyjmującą
korespondencję kierowaną do organu gminy – z uwzględnieniem daty, godziny oraz minuty, a
także kolejności wniesienia zawiadomienia. O pierwszeństwie wyboru czasu lub miejsca
zgromadzenia decydować będzie kolejność wniesienia zawiadomienia. W przypadku
wniesienia zawiadomienia za pomocą środków komunikacji elektronicznej decydująca będzie
chwila wprowadzenia zawiadomienia do systemu teleinformatycznego gminy. W przypadku
wniesienia pisemnego zawiadomienia decydować będzie chwila doręczenia potwierdzona
adnotacją pracownika organu gminy przyjmującego korespondencję. W przypadku
zawiadomienia faksem chwilą doręczenia będzie moment transmisji danych wygenerowany
na wydruku urządzenia modemowego. W przypadku zawiadomienia złożonego ustnie do
protokołu chwilą złożenia zawiadomienia będzie data, godzina oraz minuta rozpoczęcia
sporządzania protokołu, odnotowywana na protokole. Przepis ten służyć ma obiektywnemu
ustaleniu kolejności zgłaszanych zawiadomień, co jest istotne, w przypadku gdy zajdzie
konieczność zastosowania procedury, określonej w art. 12 i art. 13 projektu.
Organy gminy zostały zobowiązane do udostępniania na stronie podmiotowej w Biuletynie
Informacji Publicznej informacji o adresie poczty elektronicznej oraz numerze faksu, na które
kieruje się zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia (ust. 5). Rozwiązanie to
ma zapobiec sytuacjom, w których zawiadomienia wpłyną do różnych komórek
organizacyjnych gminy lub zostaną zgłoszone różnym pracownikom, którzy następnie
przekazywaliby je komórce właściwej, co uniemożliwiłoby określenie faktycznej godziny i
minuty wpływu do urzędu.
(Art. 10)
W art. 10 ust. 1 projektu wymienione zostały informacje, które będą musiały zostać
zamieszczone w zawiadomieniu organizatora zgromadzenia o zamiarze zorganizowania
10
zgromadzenia. W związku z projektowanym odformalizowaniem sposobu składania
zawiadomień, katalog informacji, które powinno zawierać zawiadomienie, został poszerzony
o obowiązek podania adresu poczty elektronicznej i numeru telefonu umożliwiających
kontakt z organizatorem (przewodniczącym) zgromadzenia, a w przypadku gdy
organizatorem jest osoba prawna lub inna organizacja – kontakt z osobą lub osobami
wnoszącymi zawiadomienie w imieniu organizatora zgromadzenia. Osoby fizyczne będą
zobowiązane do podania numeru PESEL (jeżeli go nie posiadają – rodzaju i numeru innego
dokumentu tożsamości), co ma ułatwić identyfikację organizatorów (przewodniczących)
zgromadzeń. Obowiązek podania w zawiadomieniu adresu poczty elektronicznej i numeru
telefonu nie jest równoznaczny z obowiązkiem posiadania przez organizatora
(przewodniczącego) zgromadzenia telefonu czy też adresu poczty elektronicznej. Podanie
tych danych ma umożliwić kontakt z organizatorem (przewodniczącym), a zatem nie muszą
to być dane, których właścicielem jest organizator (przewodniczący). Wystarczające będzie,
że od dnia złożenia zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia do jego
zakończenia za pomocą danych środków organ gminy będzie miał możliwość kontaktu z
organizatorem (przewodniczącym).
Organizator zgromadzenia został również zobowiązany do wskazania w zawiadomieniu
środków służących zapewnieniu pokojowego przebiegu zgromadzenia, o ile organizator
zgromadzenia je zaplanował. Taka informacja od organizatora będzie cenna dla organów
władzy publicznej, które są zobowiązane do zapewnienia pokojowego przebiegu
zgromadzenia, a zwłaszcza pozwoli na uniknięcie dublowania się środków. Obowiązek
informacyjny w zakresie przewidzianych przez organizatora środków zaktualizuje się
wyłącznie w sytuacji, w której organizator takie środki przewiduje zapewnić. Jednocześnie
proponuje się zrezygnować z dotychczasowego wymogu określania przez organizatora w
zawiadomieniu środków, o których dostarczenie zwraca się do organu gminy.
Do zawiadomienia będzie trzeba dołączyć również pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków
przewodniczącego zgromadzenia – w przypadku jego wyznaczenia (w przypadku wniesienia
zawiadomienia za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej – elektronicznej kopii
tego dokumentu) oraz zdjęcie organizatora zgromadzenia albo przewodniczącego
zgromadzenia – w przypadku jego wyznaczenia. Obowiązek dołączenia pisemnej zgody na
przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia ma zapobiec wyznaczaniu przez
organizatorów na przewodniczącego osób wbrew ich wiedzy czy woli. Da też organom gminy
11