Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

pełnomocnictwa ogólnego będzie wywierało skutek od dnia wpływu pełnomocnictwa
do Centralnego Rejestru (art. 138i § 1 Ordynacji podatkowej). W celu ułatwienia
korzystania z nowej instytucji pełnomocnictwa i efektywnego korzystania z bazy
danych przez organy podatkowe wzór pełnomocnictwa ogólnego, zawiadomienia o jego
zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu zostaną określone w drodze rozporządzenia
Ministra Finansów (art. 138j § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej). W przypadku
wystąpienia problemów technicznych uniemożliwiających złożenie pełnomocnictwa
ogólnego w formie dokumentu elektronicznego, pełnomocnictwo to będzie składane w
formie pisemnej zgodnie ze wzorem określonym w art. 138j § 1 pkt 1 Ordynacji
podatkowej (art. 138d § 3 Ordynacji podatkowej). Adwokat, radca prawny oraz
doradca podatkowy będą mogli sami zgłaszać udzielenie im pełnomocnictwa ogólnego
oraz zawiadamiać o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu ze wskazaniem daty
zwolnienia z obowiązku reprezentacji (art. 138d § 5 Ordynacji podatkowej). W
przypadku ustanowienia pełnomocnika ogólnego organ podatkowy, w razie potrzeby
(np. do celów procesowych, przekazania sprawy do wojewódzkiego sądu
administracyjnego), sporządzi wydruk tego pełnomocnictwa (zawiadomienia o zmianie
zakresu, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa) i dołączy go do akt sprawy
(art. 138h Ordynacji podatkowej). Pracownik organu podatkowego lub funkcjonariusz
celny, który dokona wydruku, potwierdzi w formie adnotacji zgodność wydruku z
dokumentem elektronicznym (art. 138h zdanie drugie Ordynacji podatkowej).
Pełnomocnictwa ogólne będą gromadzone w informatycznej bazie danych zwanej
„Centralnym Rejestrem Pełnomocnictw Ogólnych” i dostępne na bieżąco dla
wszystkich organów podatkowych, w tym organów samorządowych oraz organów
kontroli skarbowej (art. 138d § 4 i art. 138k § 2 Ordynacji podatkowej). Centralny
Rejestr będzie prowadzony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Proponuje się, aby minister właściwy do spraw finansów publicznych mógł, mając na
celu zapewnienie sprawnego funkcjonowania pełnomocnictw ogólnych, upoważnić
podległy organ do wykonywania jego zadań w zakresie prowadzenia Centralnego
Rejestru (art. 138k § 3 Ordynacji podatkowej). Ze względu na szczególny charakter i
zasady ustanawiania proponowanego pełnomocnictwa ogólnego, pełnomocnictwo to,
analogicznie jak do pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji podatkowych
składanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej, nie będzie podlegało
opłacie skarbowej.
78
Pełnomocnictwo ogólne w sprawach podatkowych będzie można zgłosić do CEIDG, a
następnie zostanie importowane do Centralnego Rejestru (art. 138d § 6 Ordynacji
podatkowej). Organ, na wniosek którego sąd wyznaczył kuratora, będzie miał
obowiązek niezwłocznego poinformowania ministra właściwego do spraw finansów
publicznych o treści postanowienia sądu o ustanowieniu kuratora (art. 138d § 7
Ordynacji podatkowej). Szczegółowy sposób zgłaszania pełnomocnictw ogólnych za
pośrednictwem Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz ich
przekazywania do Centralnego Rejestru określone zostaną w drodze rozporządzenia
ministra właściwego do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw informatyzacji oraz ministrem gospodarki (art. 138d § 8
Ordynacji podatkowej).
Pełnomocnictwo szczególne, tak jak dotychczas, będzie upoważniało do działania we
wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości
organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej, po złożeniu pełnomocnictwa do
akt konkretnej sprawy (art. 138e § 1 Ordynacji podatkowej). Pełnomocnictwo
szczególne będzie mogło być udzielone na piśmie, zgłoszone ustnie do protokołu lub w
formie dokumentu elektronicznego (art. 138e § 2 Ordynacji podatkowej). Sposób
przesyłania pełnomocnictwa szczególnego w formie dokumentu elektronicznego,
uwzględniając
potrzebę
zapewnienia
bezpieczeństwa,
wiarygodności
i
niezaprzeczalności danych zawartych w pełnomocnictwach oraz potrzebę ich ochrony
przed nieuprawnionym dostępem, zostanie określony w drodze rozporządzenia Ministra
Finansów (art. 138j § 2 Ordynacji podatkowej). Pełnomocnik szczególny będzie mógł
występować w toczącym się już postępowaniu albo zainicjować to postępowanie,
składając wniosek wraz z pełnomocnictwem. Aktualnie pełnomocnik dołącza do akt
oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Urzędowe poświadczenie
odpisu pełnomocnictwa jest dokonywane przez notariusza. Jednocześnie z ustawy
o opłacie skarbowej wynika, że poświadczenie zgodności duplikatu, odpisu, wyciągu,
wypisu lub kopii może być dokonane przez organy administracji rządowej lub
samorządowej (część II pkt 4 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej – wykaz
przedmiotów opłaty skarbowej, stawki tej opłaty oraz zwolnienia). Poświadczenia
pełnomocnictwa przez organ administracji rządowej lub samorządowej dokonuje się
wyłącznie na potrzeby prowadzonej przez ten organ sprawy. Proponuje się w projekcie
doprecyzowanie aktualnego rozwiązania polegające na wskazaniu, że pełnomocnik
79
dołącza do akt oryginał lub notarialnie poświadczony odpis pełnomocnictwa
szczególnego. Ponadto pełnomocnik będzie mógł okazać oryginał lub notarialnie
poświadczony odpis pełnomocnictwa szczególnego w celu sporządzenia przez organ
podatkowy jego urzędowego odpisu i dołączenia do akt sprawy (art. 138e § 5
Ordynacji podatkowej). Zawiadomienia o zmianie zakresu lub wypowiedzeniu
pełnomocnictwa – tak jak obecnie – będą dołączane do akt konkretnej sprawy
(art. 138e § 3 Ordynacji podatkowej). Ustanowienie, zmiana zakresu, odwołanie lub
wypowiedzenie pełnomocnictwa szczególnego będzie wywierało skutek od dnia
zawiadomienia o tym organu podatkowego prowadzącego wskazaną w tym
pełnomocnictwie sprawę podatkową (art. 138i § 2 Ordynacji podatkowej). W celu
ułatwienia korzystania z instytucji pełnomocnictwa szczególnego wzór pełnomocnictwa
szczególnego oraz zawiadomienia o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu
zostaną określone w drodze rozporządzenia Ministra Finansów (art. 138j § 1 pkt 2
Ordynacji podatkowej).
Obowiązujący art. 147 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej obliguje stronę (rezydenta) w razie
wyjazdu za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy oraz osobę fizyczną będącą
nierezydentem w rozumieniu prawa dewizowego do ustanowienia pełnomocnika do
spraw doręczeń. W związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
z dnia 19 grudnia 2012 r. wydanym w sprawie prejudycjalnej Alder et Alder (C-325/11)
dotyczącym art. 11355 k.p.c. powyższa regulacja, nakazująca wskazanie pełnomocnika
dla doręczeń, powinna być ograniczona do sytuacji, w której strona ma miejsce
zamieszkania lub zwykłego pobytu w państwie, które nie jest członkiem Unii
Europejskiej. Proponuje się w art. 138f § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, aby strona,
która zmieniła adres miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu na adres w państwie
niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, miała obowiązek ustanowienia
krajowego pełnomocnika do spraw doręczeń, z tym że pełnomocnik do spraw doręczeń
będzie ustanawiany bez względu na okres przebywania poza granicami kraju. Usprawni
to przebieg postępowania podatkowego prowadzonego wobec osób przebywających
czasowo zagranicą, w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii
Europejskiej, niezależnie od czasu trwania wyjazdu. Jednocześnie obowiązek
ustanowienia pełnomocnika do doręczeń będzie obowiązywał w stosunku do osób
niemających miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej
lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (art. 138f § 1 pkt 2 Ordynacji
80
podatkowej). Obowiązek ten będzie dotyczył sytuacji, w których taka osoba uzyska
status strony postępowania w czasie pobytu w Polsce. Projektowana zmiana uwzględnia
powyższy wyrok TSUE i jest spójna z przepisem art. 11355 k.p.c., zmienionym w
związku z tym wyrokiem. Pełnomocnik do spraw doręczeń będzie ustanawiany, gdy nie
ustanowiono pełnomocnika ogólnego lub szczególnego albo gdyby nie było możliwe
doręczenie za pomocą środków komunikacji elektronicznej (zdanie wstępne art. 138f
§ 1 Ordynacji podatkowej). Tak jak obecnie, w razie niedopełnienia obowiązku
ustanowienia pełnomocnika pismo będzie uważane za doręczone pod adresem w kraju,
a organ podatkowy pozostawi pismo w aktach sprawy (art. 138f § 3 Ordynacji
podatkowej). Pełnomocnictwo do doręczeń będzie mogło być udzielone na piśmie,
zgłoszone ustnie do protokołu lub w formie dokumentu elektronicznego (art. 138e § 2
w zw. z art. 138f § 4 Ordynacji podatkowej). Wzór pełnomocnictwa do doręczeń oraz
zawiadomienia o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu zostaną określone w
drodze rozporządzenia przez Ministra Finansów (art. 138j § 1 pkt 2 Ordynacji
podatkowej). Sposób przesyłania pełnomocnictwa do doręczeń w formie dokumentu
elektronicznego, uwzględniając potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i
niezaprzeczalności danych zawartych w pełnomocnictwach oraz potrzebę ich ochrony
przed nieuprawnionym dostępem, zostanie określony w drodze rozporządzenia Ministra
Finansów (art. 138j § 2 Ordynacji podatkowej). Ponadto strona, ustanawiając więcej
niż jednego pełnomocnika o tym samym zakresie działania lub ustanawiając
pełnomocnika ogólnego oraz szczególnego w tej samej sprawie, będzie zobowiązana do
wyznaczenia jednego z nich jako pełnomocnika do doręczeń (art. 138g Ordynacji
podatkowej).
Osobą nieobecną jest osoba niemająca miejsca zamieszkania w rozumieniu art. 25
Kodeksu cywilnego lub której miejsce pobytu nie jest znane. Przepisy art. 138 § 2
Ordynacji podatkowej przyznają organowi podatkowemu kompetencję do ustanowienia
przedstawiciela dla osoby nieobecnej. Bezwzględną przesłanką ustanowienia
przedstawiciela jest konieczność podjęcia niezbędnych (niecierpiących zwłoki)
czynności procesowych. Coraz częściej zdarzają się sytuacje, gdy podatnika należy
uznać za osobę nieobecną. W takich sytuacjach organy podatkowe powinny
dysponować instrumentami prawnymi pozwalającymi na podejmowanie działań wobec
podatników. Mając powyższe na uwadze, w miejsce przedstawiciela dla osoby
nieobecnej, proponuje się wprowadzić instytucję tymczasowego pełnomocnika
81
szczególnego. Przesłanką ustanowienia tego rodzaju pełnomocnika będzie sprawa
niecierpiąca zwłoki. Tymczasowy pełnomocnik byłby wyznaczany dla nieobecnej
osoby fizycznej (art. 138l § 1 Ordynacji podatkowej). Natomiast dla osoby prawnej lub
jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej pełnomocnik tymczasowy
byłby wyznaczany w przypadku braku jej organów lub niemożności ustalenia adresu
siedziby, miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zamieszkania osób
upoważnionych do reprezentowania jej spraw (art. 138m § 1 Ordynacji podatkowej).
Pełnomocnik tymczasowy byłby upoważniony do działania do czasu wyznaczenia
kuratora przez sąd. Tymczasowym pełnomocnikiem szczególnym osoby fizycznej w
pierwszej kolejności może być wyznaczony przez organ podatkowy członek rodziny
osoby nieobecnej, jeżeli wyrazi na to zgodę, lub, w przypadku braku takiej zgody,
doradca podatkowy wyznaczony w trybie art. 138n § 1 (art. 138l § 2 Ordynacji
podatkowej). Pełnomocnikiem tymczasowym dla osoby prawnej lub jednostki
organizacyjnej niemającej osobowości prawnej jest doradca podatkowy wyznaczony w
trybie art. 138n § 1 (art. 138m § 2 Ordynacji podatkowej). Pełnomocnik tymczasowy
wyznaczany dla osoby nieobecnej w sprawach niecierpiących zwłoki będzie
uprawniony do dokonywania w imieniu tej osoby wszystkich czynności procesowych.
Proponowane rozwiązanie zapewni organowi podatkowemu możliwość wszczęcia
postępowania podatkowego w przypadku braku kontaktu za stroną, przy jednoczesnym
zagwarantowaniu reprezentacji przez członka rodziny lub profesjonalnej reprezentacji
(przez doradcę podatkowego) w trakcie postępowania podatkowego w czasie jej
nieobecności i właściwej ochrony jej interesów. Dodatkowo należy zauważyć, że na
mocy przepisów art. 36 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o
doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213) doradca podatkowy jest
obowiązany do działania dla dobra swoich klientów. W art. 138n § 1 Ordynacji
podatkowej proponuje się określić zasady wyznaczania doradców podatkowych na
tymczasowych pełnomocników szczególnych. W art. 138n § 2 Ordynacji podatkowej
wskazano natomiast przepisy regulujące kwestie ustalania wynagrodzenia oraz zwrotu
kosztów z tytułu wykonywania czynności tymczasowego pełnomocnika szczególnego.
W tym zakresie art. 138n § 2 Ordynacji podatkowej zawiera odesłanie do
odpowiedniego stosowania przepisów o opłatach za czynności doradców podatkowych
w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz zwrotu niezbędnych
i udokumentowanych wydatków. W związku z wprowadzeniem instytucji
82