Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

względu na terminy przedawnienia, co może wymagać uruchomienia procedury
stwierdzenia nadpłaty, wynika z postanowień umów o unikaniu podwójnego
opodatkowania (art. 79 § 4 Ordynacji podatkowej).
Obecne przepisy art. 76 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej wymagają wydania decyzji
określającej wysokość odsetek za zwłokę wymienionych w art. 53a cytowanej ustawy
przed dokonaniem zarachowania nadpłaty na ich poczet. Wydanie takiej decyzji ma
miejsce tylko, gdy występuje konieczność merytorycznej weryfikacji wysokości
deklarowanych zaliczek. Natomiast w przypadku zadeklarowania w zeznaniu
podatkowym zaliczek w prawidłowej wysokości podstawę do obliczenia kwoty odsetek
za zwłokę od niezapłaconych w terminie płatności zaliczek stanowi ich wysokość
wskazana w tym zeznaniu. Końcowy moment naliczania odsetek od niezapłaconych w
terminie zaliczek na podatek określa § 4 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty
prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach
(Dz. U. Nr 165, poz. 1373, z późn. zm.). Moment ten jest jednakowy dla wszystkich
zaliczek na podatek dochodowy niezapłaconych w terminie płatności, zarówno
określanych w decyzji wydanej na podstawie art. 53a Ordynacji podatkowej, jak i
samodzielnie naliczanych przez podatnika na podstawie zeznania podatkowego.
W związku z tym źródło, z którego wynika kwota odsetek za zwłokę, nie powinno mieć
znaczenia dla możliwości zaliczenia. Proponuje się zmianę upraszczającą procedurę
zaliczania nadpłaty na poczet odsetek za zwłokę od zaliczek na podatek nieuiszczanych
w trakcie roku podatkowego polegającą na wprowadzeniu możliwości zaliczenia
nadpłaty na poczet tych odsetek także, gdy nie wydano decyzji na podstawie art. 53a.
Nadpłaty powinny być także zaliczane na poczet kosztów upomnienia, co uprości pobór
tych kosztów (art. 76 § 1 Ordynacji podatkowej). Egzekwowanie samych kosztów
upomnienia byłoby zbyt kosztowne zarówno dla podatników, jak i dla administracji
podatkowej.
W związku z upowszechnieniem zwrotu wszystkich nadpłat na rachunek bankowy (na
rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej) podatnika, płatnika lub
inkasenta proponuje się zniesienie szczególnego trybu postępowania z nadpłatami w
małych kwotach, tj. zwrot tylko na wniosek i tylko w kasie (aktualny art. 76 § 2 i
art. 77b § 3 Ordynacji podatkowej). Zmiana ta polega na przyjęciu jako zasady
dokonywania wszystkim podatnikom (płatnikom, inkasentom) zwrotu nadpłaty na
63
wskazany przez nich rachunek bankowy. Jeśli podatnik (płatnik lub inkasent) nie
wskaże organowi rachunku bankowego, nadpłata będzie zwracana przekazem
pocztowym, chyba że zażąda zwrotu nadpłaty w kasie (art. 77b § 1 pkt 1 i 2 Ordynacji
podatkowej). Nadpłaty w małych kwotach podlegałyby ogólnym regułom zaliczania,
określonym w art. 76 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa. Ponadto proponuje się, aby
nadpłata, której wysokość nie przekracza dwukrotności kosztów upomnienia, podlegała
zwrotowi w pierwszej kolejności na rachunek, a jeżeli nie wskazano rachunku, aby
podlegała zwrotowi wyłącznie w kasie (art. 77b § 3 Ordynacji podatkowej).
Proponowana zmiana jest zgodna z przyjętą ogólną zasadą zwrotu nadpłat na rachunek.
Podwyższenie do wysokości dwukrotności kosztów upomnienia limitu kwot
podlegających zwrotowi wyłącznie w kasie, jeśli nie wskazano rachunku, ma na celu
ograniczenie zwrotu małych kwot nadpłat przekazem pocztowym, ponieważ wysokość
opłat pocztowych może przewyższyć kwotę nadpłaty. Zachowana zostanie zasada
niepodlegania oprocentowaniu nadpłat w małych kwotach, tj. nieprzekraczających
dwukrotności kosztów upomnienia (art. 78 § 2 Ordynacji podatkowej).
Większość orzeczeń sądowych dotyczących problematyki zaliczenia zwrotu podatku od
towarów i usług należnego spółce cywilnej na poczet zobowiązań podatkowych jej
wspólników dopuszcza możliwość takiego zaliczenia. Ze względu na treść art. 76 i
art. 76b Ordynacji podatkowej stanowiska sądów dotyczące zaliczenia zwrotu podatku
od towarów i usług można odnieść także do zaliczenia nadpłaty spółki cywilnej na
poczet zobowiązań podatkowych jej wspólników. Celem rozwiązania dylematów
interpretacyjnych postuluje się, aby zasady zaliczania nadpłat (zwrotów podatku),
określone w art. 76 § 1 Ordynacji podatkowej, miały odpowiednie zastosowanie do
zaliczenia nadpłat spółki cywilnej na poczet zobowiązań wspólników lub byłych
wspólników tej spółki, z tym że w przypadku istniejącej spółki wymaga to zgody
wszystkich wspólników (art. 76 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej). Zasady zwrotu
podatku od towarów i usług zlikwidowanej spółki cywilnej są uregulowane odrębnie –
nie wymagają zgody wspólników.
Przepis art. 22 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej traktuje posiadanie
przez przedsiębiorcę rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na
równi z posiadaniem rachunku bankowego. Tym samym proponuje się doprecyzowanie
w art. 77b § 1 pkt 1 i 2 Ordynacji podatkowej możliwości zwrotu nadpłaty także na
rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
64
Aktualnie obowiązujące przepisy Ordynacji podatkowej nie odnoszą się do sytuacji,
gdy zwrot nadpłaty następuje następcom prawnym i osobom trzecim. Proponuje się, aby
ta sytuacja została uregulowana w art. 77b § 5 Ordynacji podatkowej. Przepisy
dotyczące zwrotu nadpłaty (art. 77b § 1–4 Ordynacji podatkowej) powinny mieć
zastosowanie także do spółek, które tworzyły podatkową grupę kapitałową w
rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych w chwili utraty przez
podatkową grupę kapitałową statusu podatnika (art. 77b § 5 pkt 3 Ordynacji
podatkowej). Dodanie przepisu art. 77b § 5 pkt 3 Ordynacji podatkowej uwzględnia
orzecznictwo sądów administracyjnych (np. wyrok WSA z dnia 21 grudnia 2010 r.
sygn. akt VIII SA/Wa 774/10). Wprowadzana zmiana jest traktowana jako zmiana
doprecyzowująca.
Ordynacja podatkowa wymaga w zdaniu drugim art. 76b § 1 określenia momentu
zaliczenia zwrotu podatku, jeśli zwrot wynika z korekty deklaracji. W takim przypadku
zaliczenie zwrotu podatku następuje odpowiednio z dniem złożenia korekty deklaracji
wykazującej ten zwrot. Taki moment zwrotu jest akceptowany w orzecznictwie
sądowo-administracyjnym, np. wyroki NSA: z dnia 19 maja 2009 r. sygn. akt
I FSK 264/08 i z dnia 31 sierpnia 2011 r. sygn. akt I FSK 1195/10.
Proponuje się, aby nadpłata podlegała zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wydania
przez organ podatkowy nowej decyzji w tej samej sprawie – jeżeli nadpłata powstała w
związku z uchyleniem albo stwierdzeniem nieważności decyzji. Jeżeli w związku z
uchyleniem albo stwierdzeniem nieważności decyzji nie wystąpi obowiązek wydania
nowej decyzji, nadpłata powinna podlegać zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wydania
decyzji o zmianie, uchyleniu, stwierdzeniu nieważności decyzji. Istotą zmian
proponowanych w art. 77 § 1 pkt 1 i 3 Ordynacji podatkowej jest ujednolicenie
terminu zwrotu oraz rezygnacja z rodzajowego określenia decyzji. Projektowane
zmiany wymagają uchylenia aktualnego pkt 3 w art. 77 § 1 Ordynacji podatkowej.
Sytuacje, o których mowa w tym przepisie, są objęte nowymi regulacjami. Powyższe
propozycje wymagają wprowadzenia zmian dostosowawczych w projektowanym
art. 77 § 3 Ordynacji podatkowej oraz w przepisach dotyczących oprocentowania
nadpłat (projektowane art. 78 § 3 pkt 1–3 Ordynacji podatkowej).
Proponuje się uregulować skutki często występującej sytuacji, gdy wniosek o zwrot
nadpłaty został wniesiony po wydaniu, ale przed publikacją bądź wejściem w życie
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii
65
Europejskiej. Nadpłata podlegałaby wówczas zwrotowi w terminie 30 dni od dnia
wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji
orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej lub od dnia, w którym uchylono lub zmieniono w całości lub w części
akt normatywny (art. 77 § 1 pkt 4a Ordynacji podatkowej). Powyższe propozycje
wymagają wprowadzenia zmian dostosowawczych w przepisach dotyczących
oprocentowania nadpłat (projektowany art. 78 § 5 pkt 1 Ordynacji podatkowej).
Rozdział 9a
Podpisywanie deklaracji
Proponuje się, aby pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji oraz zawiadomienie o
odwołaniu tego pełnomocnictwa mogło być składane w formie dokumentu
elektronicznego. Pełnomocnictwa i zawiadomienia o ich odwołaniu podatnik, płatnik
lub inkasent będzie składać do ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Propozycja ta związana jest z wprowadzeniem w ustawie – Ordynacja podatkowa nowej
instytucji pełnomocnictwa ogólnego i składania tych pełnomocnictw w formie
dokumentu elektronicznego do ministra właściwego do spraw finansów publicznych
(art. 80a § 2b i 2c Ordynacji podatkowej). Zmierza to do skupienia w jednej bazie
danych informacji dotyczących wszystkich pełnomocnictw do podpisywania deklaracji
elektronicznych i papierowych. Minister właściwy do spraw finansów publicznych
powinien określić, w drodze rozporządzenia, wzory pełnomocnictw do podpisywania
deklaracji (w formie papierowej oraz składanej za pomocą środków komunikacji
elektronicznej) oraz wzór pełnomocnictwa w formie dokumentu elektronicznego do
podpisywania deklaracji, a także wzory zawiadomienia o zmianie lub odwołaniu tych
pełnomocnictw, uwzględniając zakres pełnomocnictwa i dane identyfikujące podatnika,
płatnika lub inkasenta oraz pełnomocnika (art. 80a § 5 Ordynacji podatkowej). Wzory
takie powinny odpowiadać wymogom określonym w art. 16 ustawy z dnia 17 lutego
2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.
Rozdział 10
Korekta deklaracji
Proponuje się, aby organ podatkowy był obowiązany zawiadomić pisemnie podmiot,
który złożył korektę, o każdym przypadku jej bezskuteczności (art. 81b § 2 zdanie
drugie Ordynacji podatkowej). Nie przewiduje się tu środka zaskarżenia, ponieważ
66
bezskuteczność korekty wynika z art. 81 Ordynacji podatkowej, a zawiadomienie
będzie miało jedynie informacyjny charakter.
Proponuje się uregulować konsekwencje związane z sytuacją, gdy wydana została
decyzja odmawiająca stwierdzenia nadpłaty w całości lub w części oraz decyzja o
umorzeniu postępowania w związku z wycofaniem wniosku o stwierdzenie nadpłaty.
W takim przypadku korekta deklaracji nie wywołuje skutków prawnych. Decyzja o
odmowie stwierdzenia nadpłaty lub o umorzeniu postępowania w związku z
wycofaniem wniosku powinna zawierać informację o bezskuteczności korekty (art. 81b
§ 2a Ordynacji podatkowej).
Rozdział 11
Informacje podatkowe
Obowiązek udzielenia informacji na pisemne żądanie ministra właściwego do spraw
finansów publicznych w razie wystąpienia władz państw obcych – w zakresie i na
zasadach określonych w rozdziale 2 działu VIIa oraz wynikających z ratyfikowanych
umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i innych ratyfikowanych umów
międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska – należy rozszerzyć na
wszystkie organy administracji publicznej. Występują bowiem sytuacje, w których
konieczne jest uzyskanie informacji będących w posiadaniu tych organów. Ponadto w
celu uniknięcia wątpliwości, jakie instytucje finansowe są zobowiązane do udzielania
informacji, należy odesłać do katalogu podmiotowego tych instytucji zawartego w
art. 182 Ordynacji podatkowej (art. 82 § 3 Ordynacji podatkowej).
W Ordynacji podatkowej brak jest ogólnego przepisu nakładającego na polskie organy
administracji obowiązku udzielania posiadanych informacji na wniosek organu
podatkowego.
Stanowi to niespójność systemową w porównaniu z ustawą o kontroli skarbowej (art. 7)
i ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art. 36), które takie przepisy
zawierają. Jednocześnie organy podatkowe mogą uzyskać od innych państw (państw
członkowskich UE oraz państw trzecich) informacje podatkowe na podstawie
przepisów prawa unijnego (bezpośrednio obowiązujących i zaimplementowanych do
Ordynacji podatkowej) oraz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zasadne
jest zapewnienie spójności systemowej (między przepisami Ordynacji podatkowej a
przepisami ustawy o kontroli skarbowej i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
67