Rządowy projekt ustawy o finansowaniu wspólnej polityki rolnej

Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej mają
zastosowanie, w zakresie, w jakim zostały udzielone, do działań kontynuowanych
i płatności realizowanych przez agencje płatnicze w perspektywie finansowej

2014–2020, do czasu wydania rozporządzeń akredytacyjnych na podstawie nowej
ustawy.
Utrzymana w mocy jest też specjalna akredytacja udzielona jednostce koordynującej.
Możliwość zachowania akredytacji udzielonej agencjom płatniczym wynika z art. 41
rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 907/2014 z dnia 11 marca 2014 r.
uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013
w odniesieniu do agencji płatniczych i innych organów, zarządzania finansami,
rozliczania rachunków, zabezpieczeń oraz stosowania euro (Dz. Urz. UE L 255
z 28.08.2014, str. 18), w którym określono, że akredytacji wymagają jedynie te
działania, które są nowymi działaniami i agencje płatnicze nie miały w tym zakresie
akredytacji. Oznacza to, że akredytacji będą podlegały nowe działania realizowane
w ramach PROW 2014–2020 w zakresie: współpraca, premie na rozpoczęcie
działalności pozarolniczej, płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa,
restrukturyzacja małych gospodarstw oraz inwestycje zapobiegające zniszczeniu
potencjału produkcji rolnej.
Dla działań i mechanizmów, które są finansowane na niezmienionych zasadach przez
akredytowane agencje płatnicze, nie ma potrzeby przeprowadzania powtórnego badania
akredytacyjnego. Ciągłość spełniania kryteriów akredytacyjnych jest corocznie
potwierdzona podczas audytu certyfikującego przez organ certyfikujący,
tj. Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. Zgodnie z przepisem art. 10
rozporządzenia nr 1306/2013, wydatki z EFRG i EFRROW mogą zostać objęte
finansowaniem unijnym tylko wtedy, gdy zostały dokonane przez akredytowane
agencje płatnicze. Brak ciągłości akredytacji agencji płatniczych oznaczałby brak
możliwości realizacji płatności na rzecz beneficjentów.
W przypadku nie wydania nowych rozporządzeń płatności w ramach działań
wyszczególnionych w art. 24 będą realizowane przez agencje płatnicze akredytowane
na podstawie w dalszym ciągu obowiązującej ustawy o uruchamianiu środków
z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej.
2
Ponadto w związku z brakiem kontynuacji działania renty strukturalne w perspektywie
finansowej 2014–2020 akredytacja udzielona Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa na podstawie ustawy z dnia 22 września 2006 r. o uruchamianiu środków
z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej
w zakresie dotyczącym rent strukturalnych w ramach Planu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2004–2006 oraz w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich
na lata 2007–2013 ma zastosowanie do płatności dokonywanych na rzecz beneficjentów
tego działania z budżetu PROW 2014–2020 w oparciu o zobowiązania podjęte
w poprzednich perspektywach finansowych.
Brak ciągłości specjalnej akredytacji dla jednostki koordynującej oznaczałby brak
możliwości wysyłania sprawozdań i deklaracji wydatków do Komisji Europejskiej
w celu otrzymania przez Rzeczpospolitą Polską refundacji poniesionych wydatków.
Przewiduje się, że zaproponowany w projektowanej ustawie system instytucjonalny,
tj. wyznaczenie instytucji do pełnienia funkcji właściwego organu, jednostki
certyfikującej czy jednostki koordynującej (art. 1–9) oraz rozwiązania zawarte w art. 10
będą obowiązywały również w kolejnych perspektywach finansowych.
Mając na uwadze przepisy art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 908/2014, zgodnie z którym
właściwy organ, tj. minister właściwy do spraw finansów publicznych, podejmuje
w formie aktu prawnego decyzję w sprawie przyznania lub, po dokonaniu przeglądu,
wycofania akredytacji dla agencji płatniczej na podstawie analizy kryteriów
akredytacyjnych oraz szczególny charakter postępowania o udzielnie lub wycofanie
akredytacji agencji płatniczej, nie przewiduje się postępowania odwoławczego w tym
zakresie.
Nowy zakres publikacji wykazu beneficjentów określa art. 111 rozporządzenia
nr 1306/2013. Zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1306/2013 publikacji będą
podlegać zarówno dane dotyczące osób fizycznych, jak i osób prawnych.
Mając na uwadze przepisy art. 58 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE)
nr 908/2014 z dnia 6 sierpnia 2014 r. ustanawiającego zasady dotyczące stosowania
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do
agencji płatniczych i innych organów, zarządzania finansami, rozliczania rachunków,
przepisów dotyczących kontroli, zabezpieczeń i przejrzystości (Dz. Urz. UE L 255
z 28.08.2014, str. 59), zgodnie z którymi, jeżeli informacje mające zostać opublikowane
3
mogłyby, z uwagi na ograniczoną liczbę beneficjentów mających miejsce zamieszkania
lub zarejestrowanych na terenie danej gminy, umożliwić identyfikację pojedynczych
beneficjentów, wówczas państwo członkowskie publikuje informacje dotyczące
wyższej jednostki administracyjnej, w której skład wchodzi gmina, w art. 9 projektu
ustawy określono, że w przypadku gdy liczba beneficjentów mających miejsce
zamieszkania albo siedzibę na terenie danej gminy jest mniejsza niż 10, publikowane
będą dane dotyczące beneficjentów zamieszkałych lub zarejestrowanych na terenie
powiatu, w skład którego wchodzi dana gmina. W takim przypadku nie będzie
publikowany również kod pocztowy identyfikujący daną gminę.
W projektowanej ustawie zaproponowano przepisy umożliwiające identyfikację
poszczególnych beneficjentów otrzymujących środki z Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa i Agencji Rynku Rolnego oraz scalenie informacji w celu
umieszczenia zbiorczej informacji na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa
i Rozwoju Wsi. Tryb, formę i terminy przekazywania przez agencje płatnicze
wymaganych informacji określą, w rozporządzeniu, minister właściwy do spraw
rozwoju wsi i minister właściwy do spraw rynków rolnych.
W art. 11 proponuje się, aby z wyprzedzającego finansowania z budżetu krajowego
mogły korzystać jednostki samorządu terytorialnego realizujące poddziałanie wsparcie
na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowaniem rolnictwa
i leśnictwa oraz operacje z zakresu pomocy technicznej, objęte PROW 2014–2020 –
analogicznie do Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Zasady
otrzymywania i rozliczania środków dotyczących pomocy technicznej będą analogiczne
do pomocy technicznej PROW 2007–2013. Natomiast w przypadku poddziałania
wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowaniem rolnictwa
i leśnictwa zaproponowano powrót do stanu prawnego obowiązującego dla działania
poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem
rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów i gospodarowanie rolniczymi zasobami
wodnymi, objętego PROW 2007–2013, przed wejściem w życie ustawy
z dnia 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem
skutków powodzi z 2010 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 835, z późn. zm.).
4
Ponadto w projekcie ustawy (art. 13) proponuje się, aby jednostki samorządu
terytorialnego otrzymywały środki na wyprzedzające finansowanie kosztów
kwalifikowalnych na operacje realizowane w ramach działań:
1) transfer wiedzy i działalność informacyjna;
2) usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i usługi
z zakresu zastępstw;
3) podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich;
4) współpraca;
5) wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER w zakresie
poddziałania wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego
kierowanego przez społeczność.
W przypadku jednostek samorządu terytorialnego nie ma potrzeby wyłączenia pomocy
udzielonej w formie uproszczonej, tj. w formie:
1) kwot ryczałtowych nieprzekraczających 100 000 euro wkładu publicznego (art. 67
ust. 1 lit. c rozporządzenia nr 1303/2013) oraz
2) finansowania w oparciu o stawki ryczałtowe, obliczonego przez zastosowanie
wartości procentowej do jednej lub kilku kategorii kosztów (art. 67 ust. 1 lit. d
rozporządzenia nr 1306/2013)
–
ponieważ jednostki samorządu terytorialnego są obowiązane do stosowania
przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.) i nie mogą otrzymać pomocy w formie
uproszczonej. Wsparcia w formie uproszczonej dla jednostek samorządu terytorialnego
nie przewiduje również PROW 2014–2020.
Ponadto w art. 13 proponuje się, aby środki na wyprzedzające finansowanie kosztów
kwalifikowalnych na operacje w ramach działania wsparcie dla rozwoju lokalnego
w ramach inicjatywy LEADER otrzymywały lokalne grupy działania – analogicznie do
PROW 2007–2013.
Środki na realizację operacji w ramach tych działań będą uruchamiane w formie
oprocentowanych pożyczek z Banku Gospodarstwa Krajowego. Analogiczny
mechanizm działa również w ramach PROW 2007–2013. Szczegółowe warunki, tryb
i terminy
udzielania pożyczek na wyprzedzające finansowanie kosztów
kwalifikowalnych operacji określi, w drodze rozporządzenia, Rada Ministrów.
5
W związku z możliwością odwołania się jednostki samorządu terytorialnego albo
lokalnej grupy działania po otrzymaniu informacji o odmownie wypłaty środków
z tytułu pomocy w art. 11 i art.14 zaproponowano, aby zwrot środków dokonywany był
w terminie 60 dni od dnia otrzymania takiej informacji. W ramach PROW 2007–2013
obowiązywał termin 21-dniowy, który w praktyce uniemożliwiał skuteczne odwołanie
się zainteresowanej jednostki od decyzji agencji płatniczej przed dokonaniem zwrotu.
W proponowanym art. 17 przewiduje się wyprzedzające finansowanie działania
tworzenie grup producentów i organizacji producentów objętego PROW 2014–2020, na
zasadach analogicznych do działania grupy producentów rolnych w ramach PROW
2007–2013.
Mając na uwadze doświadczenia nabyte w trakcie wdrażania osi 4 LEADER w ramach
PROW 2007–2013 i zaobserwowane trudności beneficjentów tej osi z otrzymaniem
środków finansowych na realizację operacji, wynikające głównie z braku zdolności
kredytowej tych beneficjentów, w art. 18 projektowanej ustawy proponuje się, aby
w ramach PROW 2014–2020 – w ramach działania wsparcie dla rozwoju lokalnego
w ramach inicjatywy LEADER beneficjenci mogli ubiegać się o wyprzedzające
finansowanie kosztów kwalifikowalnych na realizację operacji. Analogiczne
rozwiązanie obowiązywało w ramach PROW 2007–2013.
Wysokość wyprzedzającego finansowania kosztów kwalifikowalnych, o której mowa
w projektowanym art. 18, będzie określał beneficjent we wniosku o przyznanie
pomocy, ale nie będzie ona mogła przekroczyć 36,37% kwoty pomocy i zostanie
określona w umowie o przyznaniu pomocy. Z otrzymania wyprzedzającego
finansowania kosztów kwalifikowalnych wyłączono pomoc oraz zaliczki, które mogą
być udzielone w formie kwot ryczałtowych nieprzekraczających 100 000 euro wkładu
publicznego (art. 67 ust. 1 lit. c rozporządzenia nr 1303/2013).
Zgodnie z art. 42 ust. 2 rozporządzenia nr 1305/2013, lokalne grupy działania mogą
otrzymać zaliczkę także na koszty bieżące i aktywizację, dlatego też w projektowanym
art. 20 nie wyłączono pomocy udzielanej w formie, o której mowa w art. 67 ust. 1 lit. d
rozporządzenia nr 1303/2013. W celu ułatwień dla beneficjenta, do wyprzedzającego
finansowania kosztów kwalifikowalnych z budżetu państwa (art. 18) przyjęto
analogiczne zasady jak dla zaliczek w tym zakresie, tj. nie wyłączono pomocy
udzielanej w formie, o której mowa w art. 67 ust. 1 lit. d rozporządzenia nr 1303/2013.
6