Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Druk nr 322

Warszawa, 25 listopada 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja




Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy o systemie oświaty.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Artura Ostrowskiego.



(-) Romuald Ajchler; (-) Leszek Aleksandrzak; (-) Marek Balt; (-) Anna
Bańkowska; (-) Jacek Czerniak; (-) Eugeniusz Czykwin; (-) Tomasz
Garbowski; (-) Tadeusz Iwiński; (-) Dariusz Joński; (-) Ryszard Kalisz;
(-) Tomasz
Kamiński; (-) Witold Klepacz; (-) Krystyna Łybacka;
(-) Zbigniew Matuszczak; (-) Leszek Miller; (-) Grzegorz Napieralski;
(-) Cezary
Olejniczak;
(-) Artur
Ostrowski;
(-) Stanisława Prządka;
(-) Małgorzata Sekuła-Szmajdzińska; (-) Tadeusz Tomaszewski; (-) Jerzy
Wenderlich; (-) Bogusław Wontor;
(-)


Stanisław Wziątek; (-) Zbyszek
Zaborowski; (-) Ryszard Zbrzyzny.

projekt
USTAWA
z dnia

2011 r.
o zmianie ustawy o systemie oświaty

Art. 1.
W ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr
256, poz. 2572, z późn. zm.) art. 12 otrzymuje brzmienie:

„Art. 12
1. Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują
naukę religii na życzenie rodziców (prawnych opiekunów), publiczne
szkoły ponadgimnazjalne na życzenie rodziców (prawnych
opiekunów) lub samych uczniów. Po osiągnięciu pełnoletniości o
pobieraniu nauki religii decydują uczniowie.
2. Oceny z religii nie wlicza się do średniej ocen uzyskanej przez ucznia
w wyniku rocznej klasyfikacji. Uzyskana ocena nie ma wpływu na
promocję ucznia do klasy programowo wyższej, ani na ukończenie
szkoły.
3. Oceny z religii nie umieszcza się na świadectwach państwowych.
4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z
władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego
Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków
wyznaniowych określa, w drodze rozporządzenia, warunki i sposób
wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w ust. 1.”.


Art. 2
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 września 2012 r.











Uzasadnienie

Wyrażona art. 25 ust. 2 Konstytucji RP zasada bezstronności władz
publicznych w sprawie przekonań religijnych oznacza, że władze publiczne nie
powinny – w żaden sposób, a zwłaszcza w drodze działalności legislacyjnej, czy za
pośrednictwem systemu szkolnego – promować jakiejkolwiek doktryny religijnej,
światopoglądowej lub filozoficznej. Oznacza to, że państwo zobowiązane jest do
zachowania neutralności światopoglądowej i nie ingerowania w sferę osobistych
przekonań i wyznawanych wartości. Zasada bezstronności gwarantuje ponadto, że
żaden obywatel nie będzie przymuszany lub nakłaniany przez państwo do
wykonywania praktyk religijnych niezgodnych z własnym sumieniem i wyznaniem.
Polska w swojej wielowiekowej historii cechowała się otwartością i tolerancją
dla różnorodnych kultur i narodowości zamieszkujących nasz kraj na przestrzeni
dziejów. Tworzone na przestrzeni setek lat akty prawne zawierały w sobie liczne
zapisy gwarantujące, że państwo polskie jest i będzie dobrem wspólnym wszystkich
obywateli. Równość zakłada, iż nawet w obliczu przeważającej większości prawo
jednostki do samostanowienia będzie szanowane.
Z konstytucyjnymi zasadami równości obywateli oraz bezstronności państwa
wydaje się więc być w sprzeczności sytuacja, w której państwo nakazuje uwzględnić –
w urzędowym systemie oceny ucznia – ocenę otrzymaną z katechezy szkolnej. Do
sfery działania władz publicznych zostały bowiem wprowadzone kryteria odnoszące
się do treści pozostających zgodnie z art. 12 Konkordatu, wyłączna domeną strony
kościelnej.
Rodzi się zatem pytanie, czy rolą państwa neutralnego światopoglądowo jest
przyjmowanie na siebie odpowiedzialności za efektywność przyswajania prawd wiary
i religijnych zasad moralnych.
Lekcje religii w swoim założeniu oraz specyfice przekazywanych treści różnią
się zasadniczo od pozostałych przedmiotów nauczanych w szkole. Zarówno program
nauczania, podręczniki, kwalifikacje, sposób zatrudniania nauczycieli i pełnione przez
nich funkcje oraz sposób sprawowania nadzoru odróżnia zajęcia z religii od innych
przedmiotów. Argument, że religia jest równorzędnym przedmiotem szkolnym jest
zatem nieuprawniony i niezgodny ze stanem prawnym. Wynika to również z faktu, że
nie tylko oceny nadają rangę przedmiotom szkolnym.
Począwszy od IV klasy szkoły podstawowej – do średniej ocen z
obowiązkowych zajęć lekcyjnych, uzyskanych w wyniku klasyfikacji rocznej, wlicza
się także roczne oceny klasyfikacyjne uzyskane zwłaszcza z religii albo z etyki, na
którą uczeń uczęszczał w danym roku szkolnym. Brak powszechnego dostępu do
nauki przedmiotu Etyka powoduje jednak, że w większości placówek dzieci i młodzież
nie uczęszczające na lekcje religii nie maja stworzonej alternatywy umożliwiającej
zdobycie oceny. Obecnie obowiązujące przepisy prawa gwarantują uczniowi
kończącemu szkołę podstawową, gimnazjum, szkołę ponadgimnazjalną, lub
dotychczasową szkołę ponadpodstawową, że w zakresie klasyfikacji końcowej wlicza
się roczne oceny klasyfikacyjne z religii albo z etyki, jeżeli uczeń uczęszczał na te
zajęcia w czasie nauki w danej szkole. Prawo nie jest jednak w stanie stworzyć
wszystkim uczniom w, w każdej szkole alternatywy w postaci wyboru zajęć z etyki.
Uczniowie nie uczęszczający na lekcje religii i nie mogący korzystać z lekcji etyki,
mają więc jedynie kreskę na świadectwie i o jedną ocenę mniej.
Zaistniała sytuacja sprawia, że uczniowie posiadający na świadectwie ocenę z
religii są w efekcie w lepszej sytuacji niż osoby nie posiadające tej oceny. W wielu
przypadkach średnia z ocen na świadectwie ulega bowiem zawyżeniu ,co tym samym
stawia takich uczniów w lepszej sytuacji podczas starań o przyjęcie do szkoły
ponadgimnazjalnej lub na studia. Absolwent gimnazjum z wyższą średnią zostanie w
pierwszej kolejności przyjęty do liceum. Jego kolega, który nie chodził na lekcje
religii i ma o ułamek niższą średnią słusznie może więc czuć się dyskryminowany ze
względu na przekonania religijne.
Należy podkreślić fakt, że ocena z religii oraz skutki tych ocen dla uczniów,
jako integralny element nauczania religii, jest wewnętrzna sprawą związków
wyznaniowych i nie powinna być umieszczana na świadectwie szkolnym. Nie może
mieć zatem miejsca sytuacja, w której państwo ze swej strony stwarza okoliczności, w
których osoby o określonym światopoglądzie i wyznające daną religię są w lepszej lub
gorszej sytuacji od pozostałych obywateli. Pomimo pozornej alternatywy w postaci
lekcji etyki, należy kierować się stanem w faktycznym, w którym możliwość wybory
przedmiotu alternatywnego nadal pozostaje i pozostawać będzie fikcją.
Niedopuszczalne może być natomiast doprowadzenie do sytuacji, w której
rodzice będę zmuszać dzieci do uczestniczenia w zajęciach z religii pomimo
odmiennego światopoglądy, mając na względzie jedynie poprawę średniej z ocen tak
ważnej w procesie rekrutacji na kolejny szczebel edukacji.
Powyższy projekt ustawy spowoduje, że nauczanie religii w szkole będzie
zgodne z nie tylko z zapisami konkordatu, ale przede wszystkim z normami
Konstytucji i zawartymi w niej zasadami wolności sumienia i wyznania oraz
bezstronności państwa w stosunku do kościołów i związków wyznaniowych.
Projekt nie został poddany konsultacjom, o których mowa w art. 34 ust.
Regulaminu Sejmu, jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i nie spowoduje
dodatkowych obciążeń dla budżetu państwa.




Warszawa, 12 grudnia 2011 roku


BAS-WAPEiM-187/11



Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej




Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Artur Ostrowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r., Nr 5, poz. 47
ze zm.) sporządza się następującą opinię.

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje nowelizację ustawy z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.).
Zmiana polega na dodaniu w art. 12 ust. 1 ustawy postanowienia, że nie
tylko rodzice, ale również opiekunowie prawni mogą wyrazić życzenie co do
nauki religii w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych i
gimnazjach przez uczniów.
Ponadto, w art. 12 dodaje się ust. 2 i 3, zgodnie z którymi ocena z religii
nie ma być wliczana do średniej ocen uzyskanej przez ucznia w wyniku rocznej
klasyfikacji. Ocena z religii nie będzie też miała wpływu na promocję do klasy
wyższej ani na ukończenie szkoły, nie będzie też umieszczana na świadectwach
państwowych.
Zgodnie z art. 2 projektu, ustawa miałaby wejść w życie w dniu 1
września 2012 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie obejmuje przedmiotu projektu ustawy.