Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy

Druk nr 318

Warszawa, 22 lutego 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja








Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Jerzego Rębka.



(-) Jacek Bogucki; (-) Andrzej Dera; (-) Mieczysław Golba; (-) Patryk Jaki;
(-) Mariusz Orion Jędrysek; (-) Beata Kempa; (-) Arkadiusz Mularczyk;
(-) Jerzy Rębek; (-) Józef Rojek; (-) Andrzej Romanek; (-) Edward Siarka;
(-) Piotr Szeliga; (-) Tadeusz Woźniak; (-) Marzena Dorota Wróbel; (-) Jan
Ziobro; (-) Jarosław aczek.
USTAWA
z dnia .........................................2012 r.

o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy

Art. 1
W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy

(Dz. U. z 2011 r. Nr 21, poz. 112 z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 10 §1 pkt. 4 otrzymuje brzmienie:
„4) w wyborach wójta w danej gminie – osoba mająca prawo wybierania do
rady tej gminy, z zastrzeżeniem art. 473 §2a.”

2) w art. 473 po § 2 dodaje się §2a w następującym brzmieniu:
„§2a. Prawo głosowania w ponownym głosowaniu mają wyborcy ujęci w
spisie wyborców, na podstawie którego przeprowadzono pierwsze głosowanie.
Przepis art. 26 § 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 2
Ustawa wchodzi w życie z dniem …… 2012 r.











2

UZASADNIENIE

Projekt ustawy proponuje wprowadzenie zmian w zasadach przeprowadzania
głosowania w II turze wyborów na wójta, burmistrza i prezydenta miasta.
Dotychczasowe przepisy w tym względzie powielają rozwiązania przyjęte w
poprzednim stanie prawnym obowiązującym na podstawie ustawy z dnia 20 czerwca
2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz ustawy z
dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów, sejmików
województw, do której pierwszy z wymienionych aktów prawnych odsyłał.
Przepisy obowiązującego prawa wyborczego nie precyzują, czy w okresie
pomiędzy pierwszą i drugą turą wyborów na wójta, burmistrza, prezydenta miasta,
możliwe jest dopisywanie do rejestru wyborców i w konsekwencji do spisu
wyborców wszystkich osób, które w tym czasie zmieniły swoje miejsce zamieszkania
i wystąpiły z odpowiednim wnioskiem do Wójta Gminy. Tę lukę w prawie wypełnia
orzecznictwo sądów powszechnych, które niestety jest jednak niejednolite. W
niektórych przypadkach sądy, w odpowiedzi na protesty wyborcze, stały na
stanowisku, iż nie ma przeszkód dla aktualizowania rejestru wyborców i spisu
wyborców poprzez dopisywanie do nich osób, które zmieniły miejsce zamieszkania
pomiędzy I i II turą wyborów. W innych przypadkach sądy stały z kolei na
stanowisku, że rejestry wyborców i spisy wyborców pomiędzy dwiema turami
wyborów mogą być aktualizowane tylko poprzez dopisywanie do nich tych spośród
wyborców, którzy podczas I tury głosowania zamieszkiwali na obszarze gminy, w
której wybory nie zakończyły się i przeprowadzane jest ponowne głosowanie – tak
m.in. Sąd Apelacyjny w Lublinie w postanowieniu z dnia 13 lipca 2011 r. (sygn. akt I
ACz 568/11).
W efekcie wójtowie nie mają dziś jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy
mogą, czy też nie mogą aktualizować rejestrów i spisów wyborców pomiędzy
dwiema turami wyborów i czy w związku z tym odmawiając aktualizacji, bądź też jej

3
dokonując, dopuszczają się przestępstwa przeciwko wyborom, czy też nie i czy
narażają się na możliwość unieważnienia wyborów przez Sądy Okręgowe.
Dużo ważniejszym efektem opisanej powyżej luki w prawie wyborczym jest
jednak patologia wyborcza, polegająca na zjawisku masowej „migracji wyborców”
pomiędzy I i II turą wyborów na wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Skala tej
„migracji” w niektórych gminach każe przypuszczać, że ma ona nie tyle związek ze
zmianą miejsca zamieszkania wyborcy (dość nagłą), co z chęcią udzielenia poparcia
preferowanemu przez siebie, często zaprzyjaźnionemu kandydatowi, który ma szansę
przechylić szalę zwycięstwa na swoją korzyść właśnie w II turze wyborów.
Przykładem może być Gmina Jedlnia Letnisko w powiecie radomskim, w której
pomiędzy I i II turą wyborów do rejestru wyborców i odpowiednio do spisu
wyborców dopisano aż 102 osoby (niemal całą wieś). Podobne sytuacje zdarzyły się
w Radzyniu Podlaskim (dopisano 46 osób), czy też w Starym Zamościu (dopisano 35
osób).
W wielu miejscach w Polsce zjawisko „masowej migracji” wyborców
pomiędzy dwiema turami wyborów było przedmiotem protestów wyborczych. W
niektórych miejscach, jak np. w Starym Zamościu, do dziś nie wiadomo, czy wybory
były ważne – postępowanie sądowe w sprawie unieważnienia wyborów trwa nadal.
Analiza ostatnich wyborów samorządowych pozwala na postawienie tezy, zgodnie z
którą zjawisko „masowej migracji” wyborców pomiędzy dwiema turami wyborów
dotknęło setek gmin w Polsce.
Chcąc ukrócić wątpliwe pod względem prawa praktyki wyborcze
projektodawca proponuje zmianę przepisów art. 10 §1 pkt. 4 oraz art. 473 Kodeksu
wyborczego, która jednoznacznie doprecyzuje, iż pomiędzy I i II turą wyborów na
wójta, burmistrza, prezydenta miasta do rejestru wyborców i spisu wyborców będą
mogły być dopisywane wyłącznie te osoby, które w tym czasie ukończą 18 rok życia
i stale zamieszkują na terenie gminy. Osoby, które w tym czasie zmieniają miejsce
zamieszkania i przeprowadzają się do gminy, w której odbywa się II tura wyborów,
nie będą mogły być dopisywane do spisu wyborców, na podstawie którego
przeprowadza się ponowne głosowanie. W żadnym wypadku rozwiązanie to nie

4
narusza konstytucyjnego, czynnego prawa wyborczego tych osób. Decyzja o zmianie
miejsca zamieszkania nie jest bowiem nigdy decyzją nagłą. Jest to decyzja
planowana wcześniej. Jeśli zaś w ślad za tą decyzją miałaby pójść chęć skorzystania
z czynnego prawa wyborczego w gminie nowego miejsca zamieszkania, to przecież
decyzję tę można zrealizować kilka dni wcześniej, przed I turą głosowania – wszak
termin wyborów jest powszechnie znany kilkadziesiąt dni wcześniej.
Projektowane rozwiązania pozytywnie wpłyną na kształt demokracji
samorządowej i wychodzą naprzeciw wymogom zasady równości wyborów.
Projektowane rozwiązania nie pociągają za sobą konieczności finansowania ich
wejścia w życie z budżetu państwa ani jednostek samorządu terytorialnego.
Projektowane rozwiązania nie będą miały negatywnych skutków społecznych.
Projekt ustawy wymaga odpowiednich zmian rozporządzenia ministra
właściwego do spraw wewnętrznych, wydanego na podstawie art. 33 ustawy –
Kodeks wyborczy, uwzględniających proponowane w projekcie ustawy rozwiązania.
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.


5