Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy - Ordynacja podatkowa

przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego od tych przychodów. Do
przychodów tych będą miały zastosowanie regulacje wprowadzane niniejszą ustawą.
Jednocześnie, w odniesieniu do postępowań będących w toku, czynności dokonane
przed wejściem w życie niniejszej ustawy pozostaną w mocy. Eliminowane są w ten
sposób ewentualne wątpliwości, że w odniesieniu do postępowań wszczętych
i niezakończonych, po wejściu w życie niniejszej ustawy dokonane dotychczas
czynności stracą moc. Takie rozwiązanie nie pogarsza też sytuacji podatników.
Art. 4 – (przepis przejściowy)
Projektowany przepis dotyczy sposobu określania terminu przedawnienia prawa do
ustalenia zobowiązania podatkowego z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia
w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, w okresie od
dnia 28 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. Jest to okres przejściowy między
utratą mocy obowiązującej dotychczasowego przepisu art. 68 § 4 ustawy – Ordynacja
podatkowa a wejściem w życie tego przepisu po nowelizacji. Prawidłowe wykonanie
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2013 r. sygn. akt SK 18/09 wymaga
jednoznacznego wskazania okresu, w jakim możliwe ma być wydawanie decyzji
ustalających zobowiązania podatkowe w zakresie podatku od dochodów
nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących ze
źródeł nieujawnionych. Ze względu na obowiązywanie w okresie od dnia 28 lutego
2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. przepisu art. 20 ust. 3 ustawy PIT, konieczne jest
nawiązanie do tej regulacji w przepisie przejściowym. Zgodnie ze wskazaniami
Trybunału Konstytucyjnego, precyzyjnie określono, że prawo do wydania decyzji
ustalającej to zobowiązanie będzie ograniczone terminem 5 lat liczonym od końca roku,
w którym poniesiono wydatki lub zgromadzono mienie, o których mowa w art. 20 ust. 3
ustawy PIT w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 r.
Art. 5 – (przepis końcowy określający datę wejścia w życie projektu ustawy)
W wyroku z dnia 29 lipca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 20 ust. 3
ustawy PIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. traci moc obowiązującą
z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, tj. z dniem
6 lutego 2016 r. Wyrok został ogłoszony w Dzienniku Ustaw dnia 6 sierpnia 2014 r.
poz. 1052. Ponieważ zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych, co do
zasady, powinny wchodzić w życie z początkiem roku podatkowego, proponuje się
20
wejście w życie ustawy z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjątkiem art. 4, który wejdzie
w życie z dniem 28 lutego 2015 r. Wynika to z faktu, iż w wyroku SK 18/09 Trybunał
Konstytucyjny orzekł, że art. 68 § 4 Ordynacji podatkowej traci moc obowiązującą
z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku, tj. z dniem 27 lutego 2015 r. Wyrok
został ogłoszony dnia 27 sierpnia 2013 r. (Dz. U. poz. 985). Z tego względu, termin
przedawnienia w odniesieniu do zobowiązania z tytułu opodatkowania dochodu
nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze
źródeł nieujawnionych w okresie od 28 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. został
uregulowany w przepisie przejściowym.
III. Wstępna ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej
Kwestie objęte przedmiotowym projektem ustawy pozostają w gestii państw
członkowskich i nie podlegają harmonizacji.
Projekt ustawy nie podlega notyfikacji na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu
Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania
krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039,
z późn. zm.).
Projekt ustawy nie wymaga przedstawienia właściwym instytucjom i organom Unii
Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii,
dokonania konsultacji albo uzgodnienia, w przypadkach określonych w obowiązujących
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przepisach Unii Europejskiej.
Żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad projektem ustawy w trybie
przepisów o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa.
Projekt ustawy jest ujęty w Wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów (numer
projektu UB25).
21
Nazwa projektu
Data sporządzenia
05.12.2014 r.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych oraz ustawy – Ordynacja podatkowa

Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Źródło:
Ministerstwo Finansów
Trybunał Konstytucyjny – wyroki z dnia
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza
29 lipca 2014 r. sygn. akt P 49/13 i z dnia
Stanu lub Podsekretarza Stanu
18 lipca 2013 r. sygn. akt SK 18/09
Jarosław Neneman – Podsekretarz Stanu

Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Nr w wykazie prac UB25
Maria Kalinowska – Zastępca Dyrektora Departamentu Podatków
Dochodowych, tel. 22 694-33-40

Maria.Kalinowska@mofnet.gov.pl
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Proponowane zmiany dotyczą opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub
pochodzących ze źródeł nieujawnionych i mają bezpośredni związek z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego z dnia
29 lipca 2014 r. sygn. akt P 49/13 oraz z dnia 18 lipca 2013 r., sygn. akt SK 18/09.
W wyroku z dnia 29 lipca 2014 r. (Dz. U. poz. 1052) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 20 ust. 3 ustawy PIT
w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 Konstytucji.
Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny odroczył utratę mocy obowiązującej art. 20 ust. 3 ustawy PIT, stwierdzając, że
przepis ten traci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
W wyroku z dnia 18 lipca 2013 r. (Dz. U. poz. 985) Trybunał Konstytucyjny stwierdził niekonstytucyjność przepisów
art. 20 ust. 3 ustawy PIT za lata 1998–2006 oraz art. 68 § 4 ustawy – Ordynacja podatkowa w sprawie opodatkowania
nieujawnionych źródeł przychodów.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis art. 20 ust. 3 ustawy PIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1998 r.
do 31 grudnia 2006 r. traci moc z dniem ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, natomiast art. 68 § 4 Ordynacji
podatkowej traci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
W związku z powyższym proponowane zmiany w kompleksowy sposób regulują zasady opodatkowania dochodów
z nieujawnionych źródeł przychodów.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Rekomendowane rozwiązanie – dokonanie zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie –
Ordynacja podatkowa. Efektem zmian będzie kompleksowe uregulowanie zasad opodatkowania przychodów
nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, dotychczas
uregulowanych w art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 68 § 4 ustawy – Ordynacja
podatkowa.
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
W prawie wewnętrznym państw europejskich w sposób zróżnicowany uregulowane są zasady nakładania sankcji
podatkowych w przypadku ukrywania dochodów przez podatnika. Co do zasady prowadzone jest zawsze postępowanie,
którego celem jest ustalenie wysokości ukrytego dochodu i nałożenie sankcji. W niektórych państwach europejskich
wysokość sankcji zależna jest od złej lub dobrej wiary podatnika oraz stopnia zamiaru podatnika działającego w celu
uniknięcia opodatkowania.
Francja
We Francji wysokość i rodzaj sankcji podatkowych w przypadku ukrywania przez podatnika dochodów do
opodatkowania, uzależnione są od dobrej lub złej wiary podatnika. Dobra wiara podatnika jest domniemywana, co
oznacza, że to do administracji podatkowej należy przeprowadzenie dowodów złej wiary.
Jeżeli podatnik działał w dobrej wierze, to nie stosuje się sankcji podatkowych. Jeżeli podatnik działał w złej wierze –
stosuje się kumulację odsetek za zwłokę z powiększeniem podatku o 40%. W przypadku ustalenia, że podatnik uchylał
się od opodatkowania na skutek tzw. „czynności oszukańczych”, nakładana jest sankcja w postaci podwyższenia podatku
o 80%. „Czynności oszukańcze” to działanie celowe podatnika zmierzające bezpośrednio do wprowadzenia w błąd
organów podatkowych, celowe ograniczenie możliwości kontroli podatkowej, np. wydawanie fałszywych lub fikcyjnych
faktur, prowadzenie podwójnej rachunkowości, itp.
W przypadku rażących oszustw podatkowych administracja podatkowa może wymierzyć także karę pieniężną
w wysokości do 10 000 Euro.
Hiszpania
W przepisach hiszpańskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zdefiniowane zostały „nieuzasadnione
zyski” podatnika, za które uznaje się wszelkie aktywa majątkowe podatnika, które podatnik nabył i jednocześnie ich
wartość przewyższa dochody zadeklarowane przez podatnika. W celu ustalenia „nieuzasadnionych zysków”, organ
podatkowy prowadzi postępowanie, w którym zastosowanie mają ogólne reguły dotyczące ciężaru dowodu (ciężar
udowodnienia faktu spoczywa na osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawne).
W Hiszpanii podatnik ukrywający dochody naraża się na sankcje podatkowe, których wysokość zależy od czasu trwania
zaległości podatkowej oraz od zamierzonego, bądź niezamierzonego, działania podatnika.
Jeżeli zaleganie z rozliczeniem podatku nie jest działaniem zamierzonym podatnika, kary wynoszą: od 5% podatku –
w przypadku zaległości trwającej od 3 do 6 miesięcy, do 20% podatku – w przypadku spóźnienia się z płatnością
podatku ponad rok. Dodatkowo, jeżeli podatnik spóźnił się z płatnością podatku ponad rok, musi opłacić odsetki od
zaległości.
Jeżeli nierozliczenie podatku jest działaniem zamierzonym podatnika, podatnik zawsze ma obowiązek uiścić odsetki od
zaległości. Natomiast wysokość sankcji podatkowych zależna jest od charakteru naruszenia. W przypadku naruszenia
mniejszej wagi, stosuje się sankcję w wysokości 50% podatku oraz grzywnę. Natomiast za bardzo poważne naruszenie
grozi kara w wysokości od 100% do 150% podatku oraz grzywna.
Belgia
W Belgii obowiązuje tzw. procedura automatycznego opodatkowania. Podatek, w ramach tej procedury, nakładany jest
na kwotę ukrytego dochodu określonego przez organ podatkowy na podstawie zebranych dowodów i uzyskanych
informacji. Podatnik może zakwestionować podstawę opodatkowania określoną przez organ podatkowy. To na nim
jednak w takiej sytuacji spoczywa ciężar dowodu, że wysokość ukrytego dochodu nie jest prawidłowa.
Sankcje podatkowe za ukrywanie dochodów w Belgii uzależnione są od wagi i częstotliwości popełnianych naruszeń,
a także od stopnia zawinienia podatnika.
Jeżeli naruszenie było całkowicie niezawinione przez podatnika, to nie stosuje się sankcji.
W przypadku gdy nie działał w sposób zamierzony, to za pierwsze naruszenie stosowane jest podwyższenie stawki
podatku o 10%, za drugie – o 20%, za trzecie – o 30%. Przy działaniu zamierzonym podatnika, w celu uniknięcia
opodatkowania, stosowane jest, odpowiednio, za pierwsze zamierzone działanie – podwyższenie stawki o 50%, za drugie
– o 100%, a za trzecie – o 200%.
Jeżeli podatnik nie ujawnił dochodu do opodatkowania i było to działanie świadome, jednoznacznie oszukańcze lub
jeżeli posługiwał się sfałszowanymi dokumentami w trakcie postępowania albo skorumpował bądź próbował
skorumpować urzędnika, podwyższenie stawki podatku od nieujawnionego dochodu wynosi zawsze 200%.
Zasadą jest jednak, że łączna kwota podatków od nieujawnionych dochodów i kwot podwyższeń nie może przekroczyć
sumy nieujawnionych dochodów.
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Podatnicy uzyskujący
ok. 800 podatników
Dane pozyskane od organów
Podatek ustalany według 75%
przychody nieznajdujące
rocznie
podatkowych
stawki od przychodów
pokrycia w ujawnionych
nieznajdujących pokrycia
źródłach lub pochodzące ze
w ujawnionych źródłach lub
pochodzących ze źródeł
23
źródeł nieujawnionych
nieujawnionych.
(dodaj/usuń)



5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji
W odniesieniu do projektu nie były prowadzone konsultacje poprzedzające jego przygotowanie tzw. pre-konsultacje
publiczne.
Projekt ustawy był konsultowany z podmiotami, których dotyczą proponowane rozwiązania.
Projekt ustawy był poddany konsultacjom społecznym z przedstawicielami następujących podmiotów:
1. Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej,
2. Business Centre Club,
3. Konfederacja „Lewiatan”,
4. Trójstronna Komisja ds. Społeczno-Gospodarczych,
5. Związek Banków Polskich,
6. Krajowa Izba Radców Prawnych,
7. Krajowa Izba Biegłych Rewidentów,
8. Krajowa Rada Doradców Podatkowych,
9. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce – Zarząd Główny,
10. Związek Rzemiosła Polskiego,
11. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ),
12. Komisja Krajowa Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”,
13. Forum Związków Zawodowych,
14. Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej,
15. Prezes Zarządu Polskiej Izby Biur Rachunkowych,
16. Prezes Narodowego Banku Polskiego,
17. Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego,
18. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,
19. Rzecznik Praw Obywatelskich,
20. Prezes Sądu Najwyższego,
21. Przewodniczący Federacji Związków Zawodowych Pracowników Skarbowych.
Ponadto zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U.
Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.), projekt ustawy został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej z chwilą
przekazania do uzgodnień z członkami Rady Ministrów. Od tego momentu każdy mógł zgłosić zainteresowanie pracami
nad projektem ustawy (art. 7 ust. 1 ww. ustawy). Stosownie do § 52 ust. 1 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia
29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. poz. 979), organ wnioskujący udostępnia projekt
w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Rządowego Centrum Legislacji, w serwisie Rządowy Proces
Legislacyjny.
6. Wpływ na sektor finansów publicznych

Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln zł]
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Łącznie (0–10)
Dochody ogółem
70
70
70
70
70
70
70
70
70
70
70
770
budżet państwa
70
70
70
70
70
70
70
70
70
70
70
770
24