Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

Wytworzenie
Zbieranie roślin Cięcie/


Przetwarzanie
substancji
lub uprawa
Rozkruszenie


fizyczne
czynnej
i zbieranie

i pakowanie
składającej się
roślin

z rozkruszonych
lub
sproszkowanych
ziół

Biotechnologia:
Założenia
Utrzymywanie
Hodowla
Wydzielanie
Przetwarzanie
Fermentacja/
macierzystego
roboczego
komórkowa lub (izolacja
fizyczne
hodowla
banku
banku
fermentacja
i oczyszczanie) i pakowanie
komórkowa
komórkowego i komórkowego




roboczego

banku
komórkowego

„Klasyczna”
Założenie
Utrzymywanie
Wprowadzenie Wydzielanie
Przetwarzanie
fermentacja
banku
banku
komórek do
(izolacja
fizyczne
ukierunkowana
komórkowego
komórkowego
procesu
i oczyszczanie) i pakowanie
na produkcję


fermentacji


substancji

czynnej



Wzrastające wymagania GMP
2.
Zarządzanie jakością
2.1
Zasady ogólne
2.10
Za jakość powinny być odpowiedzialne wszystkie osoby uczestniczące w wytwarzaniu.
2.11
Każdy wytwórca powinien utworzyć, udokumentować i wdrożyć skuteczny system zarządzania
jakością, obejmujący aktywny udział kierownictwa przedsiębiorstwa oraz odpowiednich
pracowników związanych z wytwarzaniem.
2.12
System zarządzania jakością powinien obejmować strukturę organizacyjną, procedury,
procesy i zasoby, jak również działania konieczne do zapewnienia, że substancja czynna
będzie spełniała oczekiwane wymagania specyfikacji dotyczące jej jakości i czystości.
Wszystkie działania dotyczące jakości powinny być zdefiniowane i udokumentowane.
2.13
W przedsiębiorstwie powinien istnieć dział lub działy zarządzania jakością, niezależne od
70

działu produkcji, odpowiedzialne za zapewnienie jakości (ZJ) (quality assurance – QA)
i kontrolę jakości (KJ) (Quality Control – QC). Powyższe funkcje mogą być realizowane przez
odrębne działy ZJ i KJ lub mogą być pełnione przez jedną osobę lub jeden zespół,
w zależności od wielkości i struktury przedsiębiorstwa.
2.14
Osoby upoważnione do zwalniania produktów pośrednich i substancji czynnych muszą być
określone.
2.15
Wszystkie działania związane z jakością powinny być rejestrowane w czasie ich wykonywania.
2.16
Wszelkie odchylenia od ustalonych procedur powinny zostać udokumentowane i wyjaśnione.
Odchylenia krytyczne powinny zostać zbadane, a postępowanie wyjaśniające i wnioski
powinny być udokumentowane.
2.17
Żaden materiał nie może być zwolniony i użyty w produkcji przed uzyskaniem pozytywnych
wyników oceny przeprowadzonej przez dział(y) jakości. Dopuszcza się odstąpienie od
powyższej zasady wyłącznie wówczas, jeżeli istnieje odpowiedni system pozwalający na takie
użycie (zwalnianie z kwarantanny opisane w rozdziale 10.20 niniejszego załącznika lub użycie
surowców albo półproduktów przed zakończeniem badań jakościowych i oceną ich wyników).
2.18
Powinny istnieć procedury niezwłocznego informowania odpowiedzialnego kierownictwa
o przewidzianych przepisami okresowych inspekcjach, istotnych niezgodnościach w zakresie
spełniania wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania, wadach produktu i działaniach podjętych
w związku ze stwierdzeniem tych wad (np. o reklamacjach jakościowych, wycofaniach
produktu, działaniach wynikających z obowiązujących przepisów itp.).
2.19
W celu osiągnięcia odpowiedniej jakości musi być zaprojektowany i poprawnie wdrożony
system jakości obejmujący Dobrą Praktykę Wytwarzania, Kontrolę Jakości oraz Zarządzanie
Ryzykiem Jakości.
2.2
Zarządzenie Ryzykiem Jakości
2.20
Zarządzanie ryzykiem jakości polega na systematycznym procesie oceny, kontroli, wymiany
informacji oraz przeglądzie ryzyka, które może zagrażać jakości substancji czynnej.
Zarządzanie ryzykiem jakości może odnosić się zarówno do działań, które miały miejsce
w przeszłości (retrospektywnie), jak i do działań, które mogą wydarzyć się w przyszłości
(prospektywnie).
2.21
System zarządzania ryzykiem jakości powinien uwzględniać:
1)
poziom wiedzy naukowej, doświadczenie w prowadzeniu procesu, a także działania
mające na celu zapewnienie ochrony zdrowia pacjenta poprzez komunikację
z użytkownikiem substancji czynnej;
2)
wkład pracy oraz poziom sformalizowania i dokumentowania procesu zarządzania
ryzykiem, które powinny być współmierne do poziomu ryzyka.
Przykłady procesów i zastosowań systemu zarządzania ryzykiem jakości można znaleźć
w Europejskim Przewodniku Dobrej Praktyki Wytwarzania Produktów Leczniczych
Przeznaczonych dla Ludzi i Zwierząt w Aneksie 20 „Zarządzanie Ryzykiem Jakości”.
71

2.3
Zakres odpowiedzialności Działu Jakości
2.30
Dział jakości powinien uczestniczyć we wszystkich sprawach mających związek z jakością.
2.31
Dział jakości powinien dokonywać przeglądu i zatwierdzać wszystkie odpowiednie związane
z jakością dokumenty.
2.32
Główna odpowiedzialność niezależnego działu jakości nie powinna być delegowana do innych
działów. Zakres głównych odpowiedzialności powinien być szczegółowo opisany i powinien
obejmować przynajmniej następujące obowiązki i uprawnienia:
1)
zwalnianie lub odrzucanie wszystkich substancji czynnych; zwalnianie lub odrzucanie
wszystkich produktów pośrednich do użycia poza kontrolą wytwórcy;
2)
ustalenie systemu zwalniania lub odrzucania surowców, produktów pośrednich,
materiałów opakowaniowych i etykiet służących do oznakowywania;
3)
dokonywanie przeglądu kompletnych raportów produkcji i kontroli laboratoryjnej danej
serii w odniesieniu do krytycznych etapów procesu przed zwolnieniem substancji czynnej
do dystrybucji;
4)
upewnianie się, że odnośnie do krytycznych odchyleń jest przeprowadzane postępowanie
wyjaśniające i naprawcze;
5)
zatwierdzanie wszystkich specyfikacji i głównych instrukcji produkcyjnych;
6)
zatwierdzanie wszystkich procedur mających wpływ na jakość produktów pośrednich lub
substancji czynnych;
7)
sprawdzanie, czy są prowadzone audyty wewnętrzne (inspekcje własne);
8)
zatwierdzanie kontraktowych wytwórców produktów pośrednich i substancji czynnych;
9)
zatwierdzanie zmian mających potencjalny wpływ na jakość półproduktów lub substancji
czynnych;
10) dokonywanie przeglądu i zatwierdzania protokołów i raportów walidacyjnych;
11) sprawdzanie postępowania wyjaśniającego i naprawczego, prowadzonego w przypadku
reklamacji;
12) sprawdzanie skuteczności systemów oprzyrządowania używanego do konserwacji
i kalibracji krytycznych elementów wyposażenia;
13) sprawdzanie, czy materiały są poddawane odpowiednim badaniom oraz czy wyniki badań
są właściwie dokumentowane;
14) sprawdzanie, czy terminy ważności i powtórnego badania oraz warunki przechowywania
półproduktów i farmaceutycznych substancji czynnych zostały określone w oparciu
o badania stabilności;
15) wykonywanie przeglądów jakości produktu (rozdział 2.6 niniejszego załącznika).
2.4
Zakres odpowiedzialności Działu Produkcji
Odpowiedzialność za działania związane z produkcją powinna być szczegółowo opisana
i powinna obejmować przynajmniej następujące obowiązki i uprawnienia:
1)
przygotowanie, przegląd, zatwierdzanie i dystrybucję instrukcji produkcyjnych
72

półproduktów i farmaceutycznych substancji czynnych, zgodnie z obowiązującymi
procedurami;
2)
produkcję substancji czynnych i półproduktów, zgodnie z uprzednio zatwierdzonymi
instrukcjami;
3)
przegląd raportów seri i upewnienie się, że zawierają one kompletne zapisy i wszystkie
wymagane podpisy;
4)
upewnianie się, że wszystkie odchylenia, które wystąpiły podczas produkcji, są zgłoszone
i poddane ocenie oraz że krytyczne odchylenia są poddane procedurze wyjaśniającej,
a wynikające z niej wnioski są udokumentowane;
5)
sprawdzanie, czy pomieszczenia produkcyjne są czyszczone i, jeżeli to potrzebne,
dezynfekowane;
6)
sprawdzenie, czy niezbędne kalibracje są wykonywane i czy przechowywana jest
dokumentacja dotycząca kalibracji;
7)
sprawdzenie, czy przeprowadzana jest konserwacja pomieszczeń i urządzeń oraz czy
przechowywana jest dokumentacja dotycząca konserwacji;
8)
sprawdzenie, czy protokoły i raporty walidacyjne są przeglądane i zatwierdzane;
9)
dokonywanie oceny proponowanych zmian dotyczących produktu, procesu lub
wyposażenia;
10) sprawdzenie, czy jest przeprowadzana kwalifikacja nowych i, o ile potrzebne, poddanych
modyfikacjom pomieszczeń i urządzeń.
2.5
Audyty wewnętrzne (inspekcje własne)
2.50
W celu zweryfikowania zgodności warunków wytwarzania substancji czynnych z zasadami
Dobrej Praktyki Wytwarzania powinny być przeprowadzane regularne audyty wewnętrzne,
zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem.
2.51
Wyniki audytów i zalecenia dotyczące działań naprawczo-korygujących powinny być
udokumentowane i przedstawione odpowiedzialnemu kierownictwu przedsiębiorstwa.
Zatwierdzone działania naprawczo-korygujące powinny być skutecznie i terminowo wdrożone.
2.6
Przegląd jakości produktu
2.60
Powinny być przeprowadzane regularne przeglądy jakości substancji czynnych w celu
obiektywnej oceny procesu ich wytwarzania. Przeglądy te powinny być przeprowadzane
i dokumentowane raz do roku i powinny obejmować co najmniej:
1)
przegląd wyników kontroli krytycznych etapów procesu i wyników badań krytycznych
własności substancji czynnych;
2)
przegląd wszystkich seri , które nie spełniły wymagań określonych w zatwierdzonych
specyfikacjach;
3)
przegląd wszystkich odchyleń krytycznych oraz niezgodności, oraz dotyczących ich
prowadzonych postępowań wyjaśniających;
4)
przegląd wszystkich zmian wprowadzonych do procesu lub metod analitycznych;
73

5)
przegląd wyników monitorowania stabilności;
6)
przegląd wszystkich zwrotów, reklamacji i seri wycofanych, spowodowanych
zastrzeżeniami dotyczącymi jakości;
7)
przegląd skuteczności wdrożonych działań naprawczo-korygujących.
2.61
Wyniki przeglądu należy poddać ocenie. Ocena wyników przeglądu powinna być podstawą do
stwierdzenia potrzeby przeprowadzenia rewalidacji lub określonych działań korygujących.
Należy udokumentować powody, dla których podejmuje się działania korygujące.
Zatwierdzone działania korygujące powinny być skutecznie i terminowo wdrożone.
3.
Personel
3.1
Kwalifikacje pracowników
3.10
Wytwórca powinien zatrudnić wystarczającą liczbę wykształconych, przeszkolonych
i doświadczonych pracowników, posiadających odpowiednie kwalifikacje do prowadzenia
produkcji produktów pośrednich i substancji czynnych i sprawowania nad nią właściwego
nadzoru.
3.11
Zakres odpowiedzialności i kompetencji pracowników zatrudnionych przy produkcji produktów
pośrednich i substancji czynnych powinien być jednoznacznie zdefiniowany i opisany.
3.12
Należy zapewnić pracownikom regularne szkolenia prowadzone przez osoby o odpowiednich
kwalifikacjach. Szkolenia powinny dotyczyć co najmniej czynności wykonywanych przez
pracowników oraz zasad Dobrej Praktyki Wytwarzania obowiązujących pracowników na ich
stanowiskach pracy. Należy przechowywać zapisy z prowadzonych szkoleń. Skuteczność
szkolenia powinna być okresowo oceniana.
3.2
Higiena pracowników
3.20
Pracownicy powinni znać i stosować zasady higieny osobistej i zdrowotnej.
3.21
Pracownicy powinni nosić czyste ubrania, odpowiednie do wykonywanych przez nich
czynności produkcyjnych. Ubrania powinny być odpowiednio często zmieniane. Pracownicy
powinni stosować dodatkowe środki ochronne, takie jak okrycia głowy, twarzy, dłoni i ramion,
gdy jest to konieczne dla zabezpieczenia produktów pośrednich i substancji czynnych przed
zanieczyszczeniem.
3.22
Pracownicy powinni unikać bezpośredniego kontaktu z produktami pośrednimi lub
substancjami czynnymi.
3.23
Palenie tytoniu, jedzenie, picie, żucie gumy i przechowywanie żywności powinno być
ograniczone do wyznaczonych miejsc oddzielonych od pomieszczeń produkcyjnych.
3.24
Pracownicy cierpiący na choroby zakaźne lub mający otwarte zmiany na odsłoniętej
powierzchni ciała nie powinni podejmować czynności, których wykonanie może spowodować
obniżenie jakości substancji czynnych. Osoba, u której (w toku obserwacji prowadzonej przez
przełożonego lub w wyniku badania lekarskiego) stwierdzono chorobę lub występowanie
otwartych zmian, powinna być odsunięta od czynności, w których schorzenia te mogłyby
niekorzystnie wpłynąć na jakość substancji czynnych. Odsunięcie pracownika od czynności
74