Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Wydawać się bowiem może, iż stosowanie środków przymusu wykracza poza ramy działań w
zakresie ochrony prawnej, co prowadzi do pytania o zgodność z Konstytucją powierzenia orzekania
referendarzom w nadmiernie poszerzonym zakresie. W kontekście powyższego warto także zwrócić
uwagę, że konsekwencją projektowanego art. 759 § 3 kpc będzie uprawnienie referendarza do
prowadzenia spraw o ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego, a co za tym
idzie uprawnienie do przeprowadzenia rozprawy przez referendarza (wydanie ponownego tytułu
może nastąpić po przeprowadzeniu rozprawy – art. 794 k.p.c.). Może to stanowić pewną niespójność
regulacji kodeksowej (np. przepis art. 5091 § 2 k.p.c. wprowadza zakaz prowadzenia rozprawy przez
referendarza w postępowaniu rejestrowym). Tym niemniej należy opowiedzieć się za rozważeniem
kierunku przedmiotowej nowelizacji, przyznającej referendarzom prawo prowadzenia rozprawy.
157 Art. 759 § 3
Szersze zaangażowanie referendarzy sądowych w postępowaniu egzekucyjnym można co do zasady Uwaga nie
może
być
Sąd Najwyższy
zaaprobować. Rozwiązanie to ma jednak realny sens pod warunkiem, że liczba etatów uwzględniona,
gdyż
jest
referendarskich w sądach będzie na tyle duża, aby pozwoliła odciążyć sądy dokonujące dotychczas niezgodna z założeniami.
czynności w postępowaniu egzekucyjnym. Uzasadnienie projektu nie wyjaśnia tej okoliczności, co
nakazuje wątpić, czy przesłanka ta jest zrealizowana. Ponadto, kierunek taki może zostać przyjęty Zarzut
niespójności
przy założeniu, że zostanie opracowany wyczerpujący katalog czynności, które ze względu na swoją projektowanych przepisów art.
wagę dla uczestników postępowania egzekucyjnego powinny być dokonywane wyłącznie przez sąd. 759 k.p.c. i art. 7811 k.p.c. jest
Propozycja nowego brzmienia art. 759 § 3 k.p.c. nie odpowiada temu wymaganiu, a zawarty w niej nietrafny, gdyż art. 759 k.p.c.
katalog czynności jest niespójny. Jeżeli bowiem na rzecz sądu zastrzeżone jest orzekanie o nie znajduje zastosowania w
wygaśnięciu skutków przybicia i utracie rękojmi, to trudne do zrozumienia jest, dlaczego postępowaniu klauzulowym.
monopolem sądu nie objęto orzekania o przybiciu, o przysądzeniu własności nieruchomości, czy o Cytowane wyłączenie sp
zobowiązaniu nabywcy do uzupełnienia ceny.
raw o
Jeżeli zaś podstawą zastrzeżenia dla sądu
prowadzenia egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest wartość tych wydanie rzeczy ruchomej,
przedmiotów majątkowych, to argument ten można odnieść także do czynności podejmowanych oznacza, że w sprawach tych
przez sąd w egzekucji z nieruchomości. Kwestią jest także powierzenie referendarzom całości referendarz może podejmować
nadzoru judykacyjnego nad egzekucją, w tym rozpoznawania nie tylko skarg na czynności czynności (np. rozpoznawać
komornika, lecz także zarzutów przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji. skargi, wydawać postanowienia
Uzasadnienie przedłożenia nie zawiera żadnych wyjaśnień co do kryteriów, jakimi kierował się w trybie art. 759 § 2 k.p.c.).
projektodawca wyszczególniając w proponowanym art. 759 § 3 pewne czynności i sposoby
egzekucji zastrzeżone wyłącznie dla sądu. Stwarza to wrażenie przypadkowości, co nie powinno być
akceptowane. W takim stanie rzeczy postulować należy, aby co do zasady trafne poszerzenie
kompetencji referendarzy sądowych w postępowaniu egzekucyjnym zostało przynajmniej odsunięte
w czasie, aby z jednej strony mogło realnie służyć odciążeniu sędziów (wystarczająca liczba nowych
etatów referendarskich), z drugiej zaś nie wywoływało obaw o zbyt daleko idące rozciągnięcie
kompetencji referendarzy. Ponadto, należy zauważyć, że proponowany art. 759 § 3 jest niespójny z
również projektowanym art. 7811. Ogólna kompetencja referendarzy unormowana w przepisach
ogólnych o postępowaniu egzekucyjnym obejmuje bowiem także postępowanie klauzulowe. W
takim przypadku art. 7811 k.p.c. staje się zbędny. Ewentualne wyjątki od generalnej kompetencji
referendarzy powinny zostać unormowane całościowo w art. 759 § 3 k.p.c. lub - w przypadku
77

nadawania klauzuli wykonalności - wśród przepisów dotyczących postępowania klauzulowego, ale
w drodze pozytywnego przepisu ustanawiającego kompetencję wyłączną sądu. Podobny zarzut
można sformułować względem art. 972 i 986, w których pozytywnie przesądza się o kompetencji
referendarza do nadzorowania licytacji nieruchomości. Przepisy te stwarzają ponadto podstawę do
wnioskowania a contrario w odniesieniu do innych czynności zastrzeżonych na rzecz sądu w
egzekucji z nieruchomości. Wreszcie, podnieść trzeba, że wątpliwości budzi także sama konstrukcja
art. 759 § 3 k.p.c. Nie wiadomo bowiem jaką myśl - w świetle treści art. 1041 i n. k.p.c, w którym
przewidziano, że w komornik jest organem egzekucyjnym w sprawach o wydanie ruchomości - ma
wyrażać zdanie: „Czynności zastrzeżone dla sądu mogą być wykonywane przez referendarza
sądowego, z wyłączeniem [. .] spraw o egzekucję świadczeń niepieniężnych z wyjątkiem wydania
rzeczy ruchomej [...]".
158 Art. 761
W art. 761 § 1 po słowach „przedsiębiorstw maklerskich” dodać należy na końcu zdania zapis w Uwaga
nie
może
być
ZBP
brzmieniu: „W przypadku przedsiębiorstw maklerskich organ egzekucyjny może żądać informacji uwzględniona,
gdyż
taka
stanowiących tajemnicę zawodową w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, propozycja nie była objęta
obejmujących zarówno uczestników postępowania egzekucyjnego jak i innych osób, w tym założeniami.
pełnomocników dłużnika oraz stron umów, zawieranych z dłużnikiem, w szczególności umów
zabezpieczających wierzytelności (umów zastawu lub innych)”.
Uzasadnienie zmiany: kwestie dotyczące ochrony tajemnicy zawodowej w rozumieniu art. 147
ustawy o obrocie instrumentami finansowymi określa zarówno ustawa o obrocie instrumentami
finansowymi, ustawa o komornikach sądowych i egzekucji jak i K.p.c. W praktyce obrotu nie budzi
wątpliwości, że komornik może żądać informacji stanowiących tajemnice zawodową dotyczących w
szczególności dłużnika. Istotna i nierozstrzygnięta ustawowo jest jednak sytuacja, w której
komornik występuje o dane osób trzecich, stanowiących tajemnicę zawodową (np. pełnomocników,
zastawników itp.). W takich przypadkach firmy inwestycyjne odmawiają udzielenia informacji o
tych osobach.
Powyższa zmiana przyczyni się do usunięcia wątpliwości prawnych – jakkolwiek ustawą
wymagającą zmiany w tym zakresie jest przede wszystkim ustawa o obrocie instrumentami
finansowymi. Zważywszy jednak, że obecny projekt nie obejmuje zmian tej ustawy, wprowadzenie
zmian w k.p.c. oraz ustawie o komornikach sądowych i egzekucji będzie pierwszym krokiem w celu
usunięcia tych wątpliwości prawnych.
159 Art. 767
Business Center Club nie wyraża również zgody na propozycję zmiany w art. 767 ustawy Kodeks Uwaga
nie
może
być
BCC
postępowania cywilnego. Zmiana ta jest naszym zdaniem bezzasadna. Zgodnie z aktualnie uwzględniona,
gdyż
jest
obowiązującym stanem prawnym możliwe jest zaskarżenie praktycznie każdej czynności niezgodna z założeniami.
komornika. Taki stan rzeczy powinien zostać utrzymany. Argumentacja ustawodawcy, wskazująca
na wyższe wykształcenie prawnicze i administracyjne komorników, jako przyczynę konieczności
78

ograniczenia możliwości zaskarżania ich czynności, jest niezrozumiała. W związku z powyższym,
nie wyrażamy naszej aprobaty w stosunku do propozycji wyłączenia dopuszczalności zaskarżenia
niektórych czynności komornika, o których mowa w art.767 §2 Projektu.
160 Art. 767
Krajowa Rada Sądownictwa podtrzymuje też swoje wątpliwości co do zasadności wprowadzenia Uwaga
nie
może
być
KRS
niezaskarżalności czynności komornika polegającej na uiszczeniu podatku od towarów i usług uwzględniona,
gdyż
jest
(projektowany art. 767 §11). Takie rozwiązanie mogłoby zostać zaakceptowane tylko, jeżeli niezgodna z założeniami.
wprowadzono by możliwość zaskarżenia czynności komornika do odpowiedniego organu Niezaskarżalność
czynności
podatkowego.
polegającej na uiszczeniu VAT
nie
wyłącza
możliwości
ubiegania się przez dłużnika lub
komornika
(będącego
płatnikiem) o zwrot uiszczonego
podatku, w trybie przepisów
ustawy – Ordynacja podatkowa.
161 Art. 767
Wydaje się, że wyłączenie możliwości wniesienia skargi na zawiadomienie o terminie czynności jest Uwaga
nie
może
być
ZBP
niezasadne. W praktyce będzie skutkowało zaskarżaniem przeprowadzonej czynności z powołaniem uwzględniona,
gdyż
jest

się na naruszenie przepisów o wyznaczeniu jej terminu. Wydłuży to, a nie przyspieszy niezgodna z założeniami.
postępowania. Proponowany w art. 767 k.p.c. katalog czynności wyłączających ich zaskarżalność
skargą na czynności komornika jest zbyt wąski, aby ograniczyć dłużnika w możliwości przedłużania
i paraliżowania skargami całego postępowania. Powinno się rozważyć raczej celowość
wprowadzenia katalogu czynności zaskarżalnych, a nie formułowanie katalogu czynności
niezaskarżalnych, który ze swej istoty jest niepełny.
Wątpliwym jest proponowany w art. 767 k.p.c. tryb wnoszenia skargi na czynności komornika za
jego pośrednictwem, szczególnie w sytuacji, gdy skarga dotyczyć będzie bezczynności komornika,
jak również wątpliwości budzi kwestia wnoszenia opłat za taką skargę, ewentualnych uprawnień
komornika do odrzucenia skargi wniesioną po terminie itp. Poważne wątpliwości budzi uprawnienie
referendarzy sądowych (np. art. 767 k.p.c.) do rozpoznawania skarg na czynności komorników,
szczególnie w zakresie wydłużenia postępowania, ponieważ na postanowienie referendarza, które
nie będzie prawomocne, przysługiwać może skarga na czynności referendarza i zażalenie na
postanowienie sądu.
162 Art. 767 § 4
Obecnie przepis ten składa się z czterech paragrafów, przy czym w paragrafie 4 zostały uregulowane Uwaga uwzględniona.

między innymi kwestie dotyczące terminu do wniesienia skargi na czynności komornika.
Sąd Najwyższy
Niezrozumiałe w tym kontekście jest nadanie w projekcie nowego brzmienia nieistniejącym de lege
lata § 5 i 6 tego przepisu oraz brak jakiejkolwiek ingerencji w treść § 4, mimo że dodawany § 5
79

częściowo traktuje o tej samej problematyce.
163 Art. 767
Zasadnie wprowadza się zmiany do instytucji skargi na czynności komornika (art. 767 i nast. k.p.c.) Uwaga
nie
może
być
KRK
poprzez wyłączenie czynności określonych spod możliwości ich skarżenia. Decydując się na takie uwzględniona, gdyż projekt nie
na takie rozwiązanie ustawodawca winien jednak już w treści art. 767 § l1 zamieścić wszystkie obejmuje zmian w przepisach
przypadki niedopuszczalności skargi. Tymczasem w projekcie przewiduje się, że część wyłączeń szczególnych przewidujących
wynikać ma z przepisów szczególnych (np. art. 870 § 2 k.p.c), a część wprost z treści art. 767 k.p.c. niedopuszczalność skargi (art.
Jest to niekonsekwencja nie sprzyjająca czytelności przepisów.
870, art. 7731 § 4)
164 Art. 767
Proponowany katalog czynności wyłączających Ich zaskarżalność skargą na czynności komornika Uwaga
nie
może
być
LEWIATAN
jest zbyt mały, aby ograniczyć dłużnika w możliwości przedłużania i paraliżowania skargami całego uwzględniona,
gdyż
jest
postępowania. Powinno się rozważyć raczej celowość wprowadzenia katalogu czynności niezgodna z założeniami.
zaskarżalnych, a nie formułowanie katalogu czynności niezaskarżalnych, który ze swej istoty jest
niepełny.
165 Art. 7673
Zmiana art. 7673 k.p.c. przywraca poprawność systemową tej regulacji. Obecnie mimo istnienia Uwaga
nie
może
być
Krajowa Rada przesłanek do odrzucenia skargi na czynność komornika sąd, widząc podstawy do podjęcia uwzględniona,
gdyż
jest
Radców
czynności na podstawie art. 759 § 2 k.p.c, nie odrzuca skargi tylko przyjmuje ją do rozpoznania. niezgodna z założeniami.
Prawnych
Dotychczasowa regulacja była niejasna, niespójna i powodowała wątpliwości interpretacyjne. Zdanie: „Art. 759 § 2 stosuje
Zgodnie z Projektem, sąd w przypadku istnienia okoliczności uzasadniających odrzucenie skargi się” jest konieczne gdyż
(np. jej nieopłacenie), skargę odrzuca. Natomiast odrzucenie skargi z przyczyn formalnych nie bezpośrednio wskazuje na
uniemożliwia podjęcia czynności w trybie art. 759 § 2 k.p.c. Wydaje się przy tym, że projektowany dopuszczalność
wzruszenia
zapis „Art. 759 § 2 stosuje się." jest zbędny. Art. 759 § 2 k.p.c. ma charakter ogólny, także mimo prawomocnej
czynności
braku stosownego zastrzeżenia w projektowanym art. 7673 k.p.c. i tak znajdzie zastosowanie, o ile komornika.
sąd egzekucyjny będzie widział taką potrzebę. Należy podkreślić, iż opiniowana zmiana jest spójna
z ustaleniem stałej właściwości miejscowej sądu rejonowego rozpoznającego skargę. Sąd rejonowy,
przy którym działa komornik, jest jednocześnie sądem egzekucyjnym i sprawuje nadzór judykacyjny
na podstawie art. 759 § 2 k.p.c, zatem odrzucając skargę będzie jednocześnie kompetentny do
wydania stosownych dyspozycji komornikowi sądowemu.
166 Art. 7673
Zdecydowanie krytycznie należy ocenić propozycję uchylenia art. 7673. Sens tego przepisu Uwaga nie
może
być
Sąd Najwyższy
precyzyjnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 23.5.2012 r., III CZP 11/12 (OSNC 2012, nr 10, uwzględniona,
gdyż
jest
118), w której wskazano, że w sytuacji określonej tym przepisem skarga na czynności komornika, niezgodna z założeniami.
pozbawiona - na skutek nieusuniętych lub nieusuwalnych wad - cech środka zaskarżenia
unormowanego w art. 767 k.p.c, podlega konwersji; przekształca się w środek o charakterze
pozajurysdykcyjnym, stając się - ze skutkiem wstecznym, od chwili wniesienia - skierowanym przez
stronę bezpośrednio do sądu zawiadomieniem o uzasadnionej potrzebie wydania komornikowi
80

odpowiednich zarządzeń. Wbrew przekonaniu projektodawcy, chodzi zatem właśnie o to, aby w tej
sytuacji sąd nie wydawał postanowienia o odrzuceniu skargi, co z reguły implikowałoby wniesienie
zażalenia i bezprzedmiotowe postępowanie odwoławcze, ale proprio motu podjął czynności
nadzorcze, jeżeli istnieje do tego podstawa, co stanowi dodatkową gwarancję legalizmu czynności
komornika i wyraz ciągłego nadzoru judykacyjnego nad egzekucją. Uzasadnienie krytykowanej
propozycji, w którym zwraca się uwagę na rzekome „pozbawienie możliwości kwestionowania
decyzji sądu opartej na ustaleniu, że zachodzą podstawy do odrzucenia skargi”, zapoznaje w całości
tę koncepcję i nie bierze pod uwagę, że sąd obowiązany jest skargę odrzucić z wszystkimi tego
konsekwencjami, jeżeli stwierdza brak potrzeby do dokonania czynności nadzorczych.
167 Art. 7673a
Nie kwestionując potrzeby rozszerzania kompetencji referendarzy można mieć wątpliwości czy
Uwaga
nie
może
być
ZBP
projekt nie idzie w tym zakresie za daleko. Już przyjęcie zasady, że rozpatrzenie skargi na uwzględniona,
gdyż
jest

czynność referendarza to druga instancja budzi wątpliwości tak co do zasadności jak i zachowania
niezgodna z założeniami.

konstytucyjnego wymogu dwuinstancyjności. Przyjęcie zasady, iż w niektórych przypadkach
Przepis art. 7673a obowiązuje
czynności referendarza jest niezaskarżalna budzi poważne wątpliwości. Należy pamiętać, że
od 3 maja 2012 r. Projekt
wbrew pozorom działania egzekucyjne są dla stron nie mnie istotne i dotykają jej praw w nie
jedynie uzupełnia tą regulację
mniejszym stopniu niż w postępowaniu rozpoznawczym. Można powiedzieć, że tak naprawdę to
w zakresie, który wzbudza
dopiero egzekucja jest dolegliwa. Ustalenie katalogu spraw istotnych i nieistotnych jest
wątpliwości.
Chodzi
o
praktycznie niemożliwe stąd nie kwestionując kompetencji referendarzy wydaje się, że
wyeliminowanie
pozbawienie prawa do rozpatrzenia sprawy przez sędziego nie zasługuje na aprobatę.
zaskarżalności
każdego
orzeczenia referendarza
sądowego oraz wskazanie
składu sądu rozpoznającego
skargę.
168 Art. 767
Katalog czynności nie objętych skargą w art. 767 § 11 k.p.c. jest zbyt wąski. Nie wiadomo dlaczego Uwaga
uwzględniona, z
Iustitia
uregulowano to kazuistycznie, skoro w projekcie założeń do projektu ustawy przewidywano ogólne wyjątkiem tej części, która
kryterium dopuszczalności skargi. Opiniowaliśmy to jako bardziej racjonalne rozwiązanie niż dotyczy katalogu
enumeratywne wymienienie czynności podlegających zaskarżeniu. Naszym zdaniem lepiej jest
szerzej uregulować te wyłączenia i w sposób ogólny, np. poprzez stwierdzenie, że zaskarż
niezaskarżalnych
czynności
eniu nie
podlegają czynności stanowiące jedynie etap postępowania kończący się dokonaniem innej komornika.
Proponowane
zaskarżalnej czynności (jak zapisano w uzasadnieniu projektu). Wówczas niezaskarżalne byłyby np. rozwiązanie
(„metoda
wezwanie do uiszczenia opłaty egzekucyjnej, zaliczki, odmowa dokonania czynności, np. uchylenia ogólna”) byłoby nieprecyzyjne
zajęcia, udzielenia informacji, wydania zaświadczenia. W związku z wprowadzeniem (np. mogłoby doprowadzić do
niezaskarżalności zawiadomienia o terminie czynności powstaje wątpliwość, jak zaskarżyć samą wykluczenia zaskarżalności
czynność, np. wyznaczenie licytacji, oględzin nieruchomości – od kiedy liczyć termin do wniesienia
skargi. Treść przepisu wskazuje bowiem, że taka czynność jest zaskarżalna, a niezaskarżalne jest oszacowania dokonanego
przez komornika, gdyż po
81