Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do
właściwości innych organów tej administracji i który reprezentuje Skarb Państwa,
w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, to stroną pozwaną
w sprawach o orzekanie
o niepełnosprawności pozostaje Skarb Państwa.
Reprezentantem Skarbu Państwa w takiej sytuacji może być wojewoda, z uwagi na
domniemanie jego kompetencji przysługujących mu w zakresie tworzenia
wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności należy zatem
wymienić w art. 460 k.p.c. wśród podmiotów, którym przyznaje się zdolność sądową
i procesową. Zmiana ta jest tym bardziej uzasadniona, gdy się zważy, że zdolność
sądową nadano pozostałym organom, od których decyzji administracyjnej przysługuje
odwołanie do sądu powszechnego, w tym zwłaszcza poszczególnym jednostkom
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co pozwala na udział w procesie określonego
oddziału ZUS, który wydał zaskarżoną decyzję, bez konieczności pozywania Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Warszawie. Dzięki takim regulacjom
zapewniono bezpośrednio organom rozstrzygającym w toku postępowania
administracyjnego o określonych prawach i obowiązkach skuteczny udział
w postępowaniu przed sądem powszechnym zainicjowanym odwołaniem od
wydawanych przez nie decyzji, bez potrzeby angażowania w proces innych
przedstawicieli administracji publicznej czy samorządowej, którzy musieliby stać się
reprezentantami podległych sobie bądź przez siebie nadzorowanych jednostek
organizacyjnych.
Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz osobę
zainteresowaną wydaniem orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu
niepełnosprawności należy także wymienić jako stronę postępowania. Proponuje się
odpowiednio uzupełnić przepisy k.p.c. w tym zakresie, jako konsekwencję przyjętych
rozwiązań i statusu procesowego wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania
o niepełnosprawności.
III. Kompetencje referendarzy sądowych w postępowaniu przed sądem rejestrowym
Zgodnie z art. 2 § 2 i art. 147 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju
sądów powszechnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 427, z późn. zm.) zadania z zakresu
ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości, w sądach rejonowych i sądach
29
okręgowych wykonują także referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi. Przepis
art. 471 k.p.c. stanowi, że referendarz sądowy może wykonywać czynności
w postępowaniu cywilnym w wypadkach wskazanych w ustawie. W zakresie
powierzonych mu czynności referendarz sądowy ma kompetencje sądu, chyba że
ustawa stanowi inaczej.
Kompetencje referendarza sądowego w postępowaniu nieprocesowym określa art. 5091
k.p.c., stanowiący, iż może on wykonywać m.in. czynności w postępowaniu
rejestrowym, z wyłączeniem prowadzenia rozprawy. Zgodnie natomiast z art. 6941 § 1
i 2 k.p.c. przepisy zawarte w dziale VI Postępowanie rejestrowe stosuje się do
postępowania w sprawach o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym (sprawach
rejestrowych) oraz odpowiednio do innych postępowań rejestrowych prowadzonych
przez sądy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Zarówno w doktrynie, jak
i w orzecznictwie występują rozbieżności co do zakresu pojęcia „postępowanie
rejestrowe” zawartego w art. 5091 § 2 k.p.c. i art. 6941 § 1 i 2 k.p.c., generujące
wątpliwości co do zakresu kompetencji referendarzy sądowych w sprawach należących
do właściwości sądów rejestrowych. Do kompetencji sądu rejestrowego nie należą
bowiem tylko postępowania rejestrowe, a więc takie, których przedmiotem jest wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego lub do innego rejestru prowadzonego przez ten sąd, lecz
także postępowania o charakterze nadzorczym i pomocniczym, jeżeli przepis
szczególny tak stanowi (tzw. kompetencje pomocnicze i nadzorcze).
W celu wyeliminowania powyższych rozbieżności interpretacyjnych jest konieczne
dokonanie zmiany brzmienia art. 5091 § 2 k.p.c. w sposób, który nie pozostawi żadnych
wątpliwości, co do zakresu kompetencji referendarzy sądowych. Zważywszy na wciąż
rosnący zakres spraw przekazywanych do kompetencji sądu rejestrowego oraz
powierzanych referendarzom sądowym, należy przyjąć, iż w postępowaniach
należących do właściwości sądów rejonowych prowadzących rejestry sądowe
referendarze sądowi mogą wykonywać wszystkie czynności, z wyłączeniem
prowadzenia rozprawy, co odpowiadało będzie też przyjętej przez sądy rejonowe
prowadzące rejestry sądowe od początku obowiązywania przepisów działu VI księgi
drugiej k.p.c. celowościowej wykładni przepisów art. 5091 § 2 k.p.c. i art. 6941 § 1
i 2 k.p.c.
30
W celu ujednolicenia terminologii używanej w k.p.c. zmieniono też przepis art. 5091
§ 1 k.p.c., z tym że zmiana ta ma charakter czysto redakcyjny.
IV. Zmiany pozostałych ustaw w celu dostosowania używanej w nich terminologii
i przedstawionych w nich wymagań do przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r.
o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U.
z 2013 r. poz. 235, z późn. zm.).
W związku z koniecznością dostosowania używanej w aktach rangi ustawowej, które
dotyczą ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie informatycznym, terminologii
i przedstawionych w nich wymagań do przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r.
o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne odpowiednie
zmiany należy wprowadzić w przepisach ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania
cywilnego.
W zakresie ustawy o księgach wieczystych i hipotece zmianami objęto przepisy art. 1
ust. 2, art. 251, art. 27 ust. 4, art. 361, 362 i 363, 581 i 582. Zmiana terminologii
w zakresie używanych systemów przez podmioty publiczne, jako systemów
teleinformatycznych w art. 251 skutkowała koniecznością dokonania zmiany
w pozostałych przepisach ustawy o księgach wieczystych i hipotece, które posługiwały
się pojęciem „księgi wieczyste”. Z uwagi na to, że przepis art. 251 § 1 ustawy
o księgach wieczystych i hipotece statuuje zasadę, że księgi wieczyste są zakładane
i prowadzone w systemie teleinformatycznym, za zbędne uznano dookreślanie
w każdym przepisie, w którym używa się zwrotu „księgi wieczyste”, że chodzi o księgi
prowadzone w tym systemie. W konsekwencji w celu zapewnienia spójności rozwiązań
w ustawie o księgach wieczystych i hipotece konieczna była zmiana art. 361 i art. 362
w zakresie, w jakim zawarte w nich normy dotyczyły ksiąg wieczystych prowadzonych
w tradycyjnej, tj. papierowej formie. Z przepisu art. 361 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece wyeliminowano zatem kwestie przechowywania i wydawania ksiąg
wieczystych poza budynek sądu, a także przeglądania ksiąg wieczystych w obecności
pracownika sądu. W tym zakresie przepisy te nie miały bowiem zastosowania do ksiąg
wieczystych zakładanych i prowadzonych w systemie teleinformatycznym. Dalsze
utrzymywanie tych przepisów jest bezprzedmiotowe, albowiem proces migracji ksiąg
31
wieczystych dobiega końca. Jego zakończenie planuje się na koniec 2014 r., a zatem
przed wejściem w życie przedmiotowej ustawy.
Z tych samych względów konieczne było uchylenie przepisów art. 362 w zakresie
dotyczącym wydawania odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych w formie
papierowej, a także art. 581 i 582.
Podkreślić natomiast należy, iż wyżej wymienione przepisy art. 361, 362, 581 i 582 –
poprzez art. 8 ustawy nowelizującej – będą miały w dalszym ciągu zastosowanie
w dotychczasowym brzmieniu do istniejących w postaci papierowej ksiąg wieczystych
zamkniętych, dawnych ksiąg wieczystych oraz ksiąg wieczystych, których treść nie
została przeniesiona do struktury księgi wieczystej prowadzonej w systemie
teleinformatycznym.
Natomiast zmiana w art. 24 polegająca na dodaniu ust. 11 ma na celu wyartykułowanie
w przepisach rangi ustawowej zasady, że dla gruntu oddanego w użytkowanie
wieczyste oraz dla znajdującego się na tym gruncie budynku lub innego urządzenia,
które stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności, prowadzi się wspólną księgę
wieczystą.
Uchylenie delegacji zawartej w art. 24 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece
uzasadnione jest zaś faktem, iż zawarta w art. 251 § 2 delegacja obejmuje także
zakładanie i prowadzenie ksiąg wieczystych dla lokali stanowiących odrębne
nieruchomości oraz dla nieruchomości, w których wyodrębnienia dokonano.
Dokonując zmiany art. 27 ust. 4 ustawy o księgach wieczystych i hipotece
doprecyzowano też, że organ prowadzący kataster nieruchomości zapewni nieodpłatnie
sądom prowadzącym księgi wieczyste, dostęp do bazy danych katastru nieruchomości
poprzez zintegrowany system informacji o nieruchomościach, którego utworzenie
i utrzymanie nakazuje art. 24b ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne
i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287, z późn. zm.).
Dokonując zmiany art. 363 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zakresie
używanej w nim terminologii w celu dostosowania do wymagań do przepisów ustawy
z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania
publiczne, usunięto z niego dotychczasowy ust. 3. Norma zawarta w ust. 3 tego artykułu
miała bowiem charakter procesowy. Celowe jest zatem jej przeniesienie do Kodeksu
postępowania cywilnego (art. 6268 § 11 projektowanej ustawy).
32
Zmiany w zakresie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz ustawy
o urzędach i izbach skarbowych wynikają z przyjęcia zasady, iż naczelnik urzędu
skarbowego, występujący jako organ egzekucyjny, będzie składał wniosek o wpis
w księdze wieczystej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego i mają na celu
umożliwienie jego weryfikacji sądowi wieczystoksięgowemu. Podobny charakter mają
zmiany przewidziane w ustawie – Prawo o notariacie i w ustawie o komornikach
sądowych i egzekucji.
Zgodnie z przeprowadzonymi analizami, proces migracji ksiąg wieczystych,
prowadzony na podstawie ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o przenoszeniu treści księgi
wieczystej do struktury księgi wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym
(Dz. U. z 2003 r. Nr 42, poz. 363) ma się zakończyć z końcem 2014 r. W związku
z powyższym projekt ustawy uchyla wskazaną ustawę, jednocześnie przewidując, że
jeżeli po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, okaże się, że w sądzie prowadzącym
księgi wieczyste znajduje się jeszcze księga wieczysta, która nie została przeniesiona do
struktury księgi prowadzonej w systemie teleinformatycznym, prezes sądu zarządzi
przeniesienie przez ten sąd jej treści do struktury księgi wieczystej prowadzonej
w systemie teleinformatycznym, na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 lutego
2003 r. o przenoszeniu treści księgi wieczystej do struktury księgi wieczystej
prowadzonej w systemie informatycznym. Tak więc przepisy tej ustawy będą miały
zastosowanie incydentalne, na wypadek odnalezienia księgi wieczystej, która pomimo
podlegania procesowi migracji nie została przemigrowana. Nie ma potrzeby, aby na
takie przypadki pisać kazuistyczne przepisy przejściowe lub dostosowujące, zwłaszcza
że przewidziana procedura migracji we wskazanej ustawie była stosowana
z powodzeniem i sądy posiadają już konkretne doświadczenia w tym zakresie.
Uzasadnione jest więc zachowanie jej stosowania we wskazanych okolicznościach.
Również do prostowania błędów powstałych podczas przenoszenia treści księgi
wieczystej do struktury księgi wieczystej prowadzonej w systemie teleinformatycznym
będą stosowane przepisy ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o przenoszeniu treści księgi
wieczystej do struktury księgi wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym.
Jednocześnie proponuje się, aby do ksiąg wieczystych zamkniętych, dawnych ksiąg
wieczystych i ksiąg wieczystych, których treść nie została przeniesiona do struktury
księgi wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym, były stosowane przepisy
ustawy o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu dotychczasowym. Uzasadnione
33