Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Protokołu dodatkowego do Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości dotyczącego penalizacji czynów o charakterze rasistowskim lub ksenofobicznym popełnionych przy użyciu systemów komputerowych, sporządzonego w Strasburgu w dniu 28 stycznia 2003 r.

Druk nr 2607


Warszawa, 7 lipca 2014 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM-10-57-14


Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowna Pani Marszałek
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy
- o ratyfikacji Protokołu dodatkowego
do Konwencji Rady Europy

o cyberprzestępczości dotyczącego
penalizacji czynów o charakterze
rasistowskim lub ksenofobicznym
popełnionych przy użyciu systemów
komputerowych,
sporządzonego
w Strasburgu w dniu 28 stycznia

2003 r..
W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zostali upoważnieni Minister
Sprawiedliwości i Minister Spraw Zagranicznych.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt
U S T A W A
z dnia
o ratyfikacji Protokołu dodatkowego do Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości
dotyczącego penalizacji czynów o charakterze rasistowskim lub ksenofobicznym
popełnionych przy użyciu systemów komputerowych, sporządzonego w Strasburgu
w dniu 28 stycznia 2003 r.
Art. 1. Wyraża się zgodę na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
ratyfikacji Protokołu dodatkowego do Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości
dotyczącego penalizacji czynów o charakterze rasistowskim lub ksenofobicznym
popełnionych przy użyciu systemów komputerowych, sporządzonego w Strasburgu w dniu
28 stycznia 2003 r.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.






























06/42rch



UZASADNIENIE

I.
Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej umową międzynarodową
Stały postęp techniczny, w szczególności w obszarze technologii informatycznych,
doprowadził do modyfikacji istniejących oraz powstawania nowych zagrożeń o charterze
kryminalnym – określanych jako cyberprzestępczość. Szczególną kategorię przestępstw
zaliczanych do cyberprzestępczości stanowią czyny o charakterze rasistowskim
i ksenofobicznym, których popełnienie mogą w szczególny sposób ułatwiać technologie
komputerowe (przede wszystkim z uwagi na anonimowość sprawców), zapewniając
potencjalnie nieograniczony zasięg oddziaływania sprawcy.
Z tych względów działania zmierzające do skuteczniejszego zapobiegania, ścigania i karania
sprawców przestępstw popełnianych przy wykorzystaniu technologii informatycznych muszą
być podejmowane na szczeblu międzynarodowym. Istotnym elementem tych działań jest
wzmacnianie ram prawnych stanowiących podstawę współpracy w zakresie zwalczania tych
przestępstw. Polska była i pozostaje aktywnym uczestnikiem tego procesu na arenie
międzynarodowej, z czym związane jest podjęcie zobowiązań o charakterze prawnym
i politycznym.
W ostatnich latach w Polsce podjęto wiele działań zmierzających do zwiększenia
efektywności karnoprawnej ochrony przed takimi czynami oraz wykrywania i ścigania ich
sprawców. W wydanych w 2012 r. wytycznych Prokuratora Generalnego dotyczących udziału
prokuratorów w sprawach o przestępstwa prywatnoskargowe (PG VII G 021/24/12)
zaakcentowana została m.in. potrzeba uwzględnienia obiektywnych trudności dowodowych
w postaci braku możliwości ustalenia przez pokrzywdzonego personaliów sprawcy
przestępstwa przy podejmowaniu decyzji o objęciu ściganiem z urzędu przestępstw
prywatnoskargowych. Ma to szczególne znaczenie w odniesieniu do przestępstw
popełnianych za pośrednictwem Internetu i środków komunikacji elektronicznej, w tym
również przestępstw motywowanych przekonaniami rasistowskimi i ksenofobicznymi
(zniewag, gróźb), których ofiarami mogą być imigranci. Zwiększeniu efektywności
w wykrywaniu i ściganiu wskazanych przestępstw służy również wyznaczenie prokuratur
rejonowych, w których prowadzone będą postępowania przygotowawcze dotyczące m.in.
nawoływania do nienawiści na tle różnic etnicznych, narodowościowych lub religijnych.
W omawianym zakresie Polska dokonała również wdrożenia decyzji ramowej Rady
2008/913/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form


i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych. Wskazać jednak
należy, iż skuteczność wskazanej decyzji ramowej ogranicza fakt, iż ma ona zastosowanie
jedynie do państw członkowskich Unii Europejskiej.
Konwencja Rady Europy o cyberprzestępczości (dalej „Konwencja”) wraz z będącym
przedmiotem niniejszego wniosku o ratyfikację Protokołem dodatkowym dotyczącym
penalizacji czynów o charakterze rasistowskim lub ksenofobicznym popełnionych przy
użyciu systemów komputerowych (dalej „Protokół dodatkowy”) stanowią istotny krok
w kierunku przyjęcia uniwersalnych standardów w zakresie podejścia do tego typu
przestępstw popełnianych przy zastosowaniu technologii informatycznych – definicji czynów
zabronionych i norm dotyczących współpracy międzypaństwowej w ich ściganiu. Z uwagi na
fakt, iż stronami Protokołu dodatkowego jest obecnie 20 państw, a podpisało go dalszych
18 państw, należy oczekiwać, iż w przyszłości umowa ta stanowić będzie najefektywniejsze
narzędzie międzynarodowej współpracy w dziedzinie zwalczania przestępstw o podłoży
rasistowskim i ksenofobicznym popełnianych przy wykorzystaniu technologii
komputerowych.
Ratyfikacja Protokołu dodatkowego przyczyni się do wzmocnienia już istniejących w prawie
krajowym mechanizmów mających na celu zapobieganie wskazanym w nim przestępstwom,
a tym samym do zwiększenia skuteczności przeciwdziałania i zwalczania tego zjawiska.
1. Geneza Protokołu dodatkowego
W toku negocjacji projektu Konwencji stwierdzono, że cyberprzestępczość godzi nie tylko
w takie dobra chronione, jak poufność, integralność i dostępność systemów i danych
informatycznych, ale również podstawowe wartości wspólne państwom demokratycznym,
takie jak niedyskryminacja i poszanowanie praw mniejszości narodowych, etnicznych
i religijnych czy też ochrona dzieci i młodzieży przed niegodziwym traktowaniem w celach
seksualnych. W rezultacie działania przestępcze mogą okazać się groźne zarówno dla
jednostek, jak i dla spójności społecznej państw i doprowadzić do odrodzenia się konfliktów
na tle narodowościowym, religijnym lub rasowym – grożąc naruszeniem praw całych grup
społecznych. Jednocześnie podkreślano, że gwałtowny rozwój Internetu postawił krajowe
systemy prawne w wyjątkowo trudnej sytuacji. Internet ze swej natury zakłada globalny
zasięg i powszechną dostępność. Stąd też konieczne okazało się stworzenie

1 Dz. Urz. UE L 328 z 06.12.2008, str. 55.
2
międzynarodowych podstaw do walki ze wskazanymi groźnymi zjawiskami, w szczególności
przyjęcie właściwych przepisów prawnych i wspieranie międzynarodowej współpracy.
Ze wskazanych powyżej względów uzgodniono, iż z uwagi na potrzebę zapewnienia
możliwie szybkiego przyjęcia i szerokiego poparcia dla opracowywanego projektu
Konwencji, z zakresu tej umowy międzynarodowej wyłączone zostaną zagadnienia związane
z kryminalizacją przestępstw o charakterze rasistowskim i ksenofobicznym popełnionych
przy użyciu systemów komputerowych. Kwestia ta została zaznaczona w Planie Działania
przyjętym przez szefów państw i rządów Rady Europy podczas ich Drugiego Szczytu
w Strasburgu, w dniach 10 i 11 października 1997 r., gdzie podkreślono jednocześnie
konieczność znalezienia wspólnych środków reakcji na rozwój nowych technologii, opartych
na standardach i wartościach Rady. Ostatecznie w Konwencji uregulowane zostały, poza
czynami wymierzonymi w dane i systemy informatyczne, kwestie związane ze szczególnymi
kategoriami przestępstw – pornografią dziecięcą oraz naruszeniami praw autorskich i praw
pokrewnych. Regulacje dotyczące przestępstw o charakterze rasistowskim i ksenofobicznym
zostały natomiast zawarte w odrębnym Protokole dodatkowym, który został sporządzony
i otwarty do podpisu w dniu 28 stycznia 2003 r., a wszedł w życie w dniu 1 marca 2006 r.
W chwili obecnej stronami Protokołu dodatkowego jest 20 państw-członków Rady Europy,
a podpisało go dalszych 18 państw, w tym Polska i 2 kraje niebędące członkami Rady Europy
– Kanada i Republika Południowej Afryki.
2. Cel i zakres Protokołu dodatkowego
Celem Protokołu dodatkowego do Konwencji jest uzupełnienie, w stosunkach między jego
stronami, postanowień Konwencji w zakresie penalizacji aktów o charakterze rasistowskim
i ksenofobicznym, popełnionych przy użyciu systemów komputerowych.
Definicje czynów, do których kryminalizacji zobowiązane są państwa-strony Protokołu
dodatkowego, zawarte zostały w art. 3–7 Protokołu dodatkowego.
Zgodnie z art. 8 Protokołu dodatkowego do wskazanych w nim przestępstw stosuje się
postanowienia Konwencji dotyczące:
− definicji stosowanych pojęć (art. 1 Konwencji),
− odpowiedzialności osób prawnych oraz stosowanych kar i innych środków (art. 12 i 13
Konwencji),
− regulacji z zakresu prawa karnego procesowego (art. 14–21 Konwencji określające
normy i procedury postępowania w sprawach dotyczących przestępstw określonych
3