Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw

Dążenie do usprawnienia administracji, w tym cyfryzacji usług, zostało wymienione
w exposé Pana Premiera Donalda Tuska wygłoszonym w dniu 18 listopada 2011 r.
podczas zapowiedzi powołania nowego Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji.
Rozwiązania związane z cyfryzacją kraju, w tym dostarczanie cyfrowych usług
publicznych przez administrację, zostały przyjęte uchwałą nr 157 Rady Ministrów
z dnia 25 września 2012 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Kraju 2020.
Natomiast uchwała nr 17 Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia
Strategii Sprawne Państwo 2020 przewiduje, że rejestry publiczne będą usprawniać
działanie administracji publicznej oraz oferować usługi dla obywateli
i przedsiębiorców.
Celem projektu jest również stworzenie optymalnego systemu pozyskiwania oraz
wymiany informacji pomiędzy polską administracją podatkową i administracjami
podatkowymi państw UE, zgodnie z zapisami art. 8 dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia
15 lutego 2011 r. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. dyrektywy, właściwy organ każdego
z państw członkowskich przekazuje w drodze automatycznej wymiany właściwemu
organowi jednego z pozostałych państw członkowskich informacje obejmujące okresy
rozliczeniowe, począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r., którymi dysponuje w odniesieniu
do osób zamieszkałych w tym innym państwie członkowskim, dotyczące szczególnych
kategorii dochodu i kapitału, zgodnie z ich interpretacją na mocy krajowych przepisów
państwa członkowskiego przekazującego informacje. Proces pozyskiwania oraz
wymiany informacji przez polską administrację podatkową będzie dotyczył
następujących kategorii dochodów uzyskiwanych w Polsce przez osoby fizyczne
nieposiadające miejsca zamieszkania na terytorium RP (nierezydenci):
• dochody z zatrudnienia,
• wynagrodzenia dyrektorów,
• świadczenia emerytalne i rentowe.
Różnice pomiędzy dotychczasowym a proponowanym stanem prawnym
Zgodnie z art. 3a § 1 Ordynacji podatkowej, deklaracje mogą być składane za pomocą
środków komunikacji elektronicznej. W obecnym stanie prawnym rodzaje deklaracji
składanych w formie dokumentu elektronicznego określa rozporządzenie Ministra
4
Finansów wydane na podstawie tej ustawy).
Wśród deklaracji sporządzanych na podstawie przepisów ustawy PIT, które mogą być
składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej przez podmioty inne niż
podatnicy tego podatku, rozporządzenie wymienia m.in.: deklarację roczną o pobranych
zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-4R), deklarację roczną o zryczałtowanym
podatku dochodowym (PIT-8AR), informację o wypłaconym stypendium,
o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych
(PIT-8C), informację o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy
(PIT-11), informację o wypłaconych podatnikowi kwotach z tytułu pełnienia
obowiązków społecznych i obywatelskich (PIT-R), informację o wysokości przychodu
(dochodu) uzyskanego przez osoby fizyczne niemające w Polsce miejsca zamieszkania
(IFT-1/IFT-1R), informację o przychodach (dochodach) wypłaconych lub postawionych
do dyspozycji faktycznemu albo pośredniemu odbiorcy (IFT-3/IFT-3R), a także roczne
obliczenie podatku od dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym
(PIT-40).
Odpowiednio, wśród rodzajów deklaracji sporządzanych na podstawie ustawy CIT ww.
rozporządzenie wymienia m.in.: zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu
(poniesionej straty) (CIT-8, CIT-8A, CIT-8B), informację podatnika do ustalenia
należnych jednostkom samorządu terytorialnego dochodów z tytułu udziału we
wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT-ST), informację
o odliczeniach od dochodu i od podatku oraz o dochodach wolnych i zwolnionych od
podatku (CIT-8/O) oraz informację o otrzymanych/przekazanych darowiznach (CIT-D),
a także rozliczenie podatku dochodowego od dochodów osiąganych z tytułu
prowadzonej działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na
podstawie zezwolenia (SSE-R) oraz sprawozdanie o realizacji uznanej metody ustalania
ceny transakcyjnej (SPR-MT).
Zważywszy, iż przepis art. 3a Ordynacji podatkowej nie nakłada obowiązku, a jedynie
stwarza możliwość do składania deklaracji za pomocą środków komunikacji
elektronicznej, ostateczną decyzję o sposobie przekazania dokumentów podatkowych
podejmują sami zainteresowani. W praktyce powoduje to, iż dokument elektroniczny

4) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 czerwca 2013 r. w sprawie określenia rodzajów deklaracji,
które mogą być składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej (Dz. U. poz. 669, z późn. zm.).
5
sporządza niewielki odsetek uprawnionych podmiotów). W większości przypadków
jedynie wypełnienie deklaracji odbywa się komputerowo, po czym deklaracje są
drukowane, podpisywane i doręczane w tradycyjny sposób.
Natomiast w urzędach skarbowych zachodzi odwrotny proces polegający na ręcznym
wprowadzaniu danych z deklaracji do systemów informatycznych. Wyjątek stanowi
roczne obliczenie podatku dokonywane przez organ rentowy (PIT-40A) oraz informacja
o dochodach uzyskanych od organu rentowego (PIT-11A), które na mocy porozumień
zawieranych corocznie przez Ministra Finansów z poszczególnymi organami
rentowymi, przekazywane są na nośnikach cyfrowych, co umożliwia ich automatyczne
wprowadzenie do systemu (w obecnym stanie prawnym PIT-40A/11A nie może być
składany za pomocą środków komunikacji elektronicznej; stosownej regulacji nie
zawiera rozporządzenie Ministra Finansów powołane w odnośniku 4).
W systemie dokumentów ubezpieczeniowych obowiązują inne zasady. Przepis art. 47a
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U.
z 2013 r. poz. 1442, z późn. zm.) stanowi, że płatnicy składek są obowiązani
przekazywać dokumenty ubezpieczeniowe (np. zgłoszenie do ubezpieczenia, imienne

5)
Ze statystyki dotyczącej liczby złożonych deklaracji, zamieszczonej na stronie
http://www.epodatki.mf.gov.pl/projekt-e-deklaracje-2/statystyka, wynika, iż co prawda następuje wzrost
zarówno liczby, jak i rodzajów formularzy składanych w formie elektronicznej, jednakże nadal stanowią
one niewielki udział procentowy w ogólnej ich liczbie. W przypadku:
–
CIT-8 udział ten w 2010 r. wyniósł 1,9% (w ogólnej liczbie 481 445), odpowiednio w 2011 r. – 3,8%
(w 504 329), w 2012 r. – 6,1% (w 523 987), w 2013 r. – 8,7% (w 560 448);
–
PIT-4R udział ten w 2010 r. wyniósł 3,2% (w ogólnej liczbie 1 097 148), odpowiednio w 2011 r. –
7,8% (w 1 119 418), w 2012 r. – 13,2% (1 102 379), w 2013 r. – 19,2% (w 1 117 683);
–
PIT-8AR udział ten w 2010 r. wyniósł 2,9% (w ogólnej liczbie 102 573), odpowiednio w 2011 r. –
6,3% (w 107 457), w 2012 r. – 10,9% (w 104 524), w 2013 r. – 16,6% (w 104 849);
–
PIT-8C udział ten w 2010 r. wyniósł 11,5% (w ogólnej liczbie 808 825), odpowiednio w 2011 r. –
9,2% (1 107 707), w 2012 r. – 12,3% (w 1 060 970), w 2013 r. – 29,3% (w 1 027 446);
–
PIT-11 udział ten w 2010 r. wyniósł 5,1% (w ogólnej liczbie 21 407 108), odpowiednio w 2011 r. –
9,9% (w 21 125 251), w 2012 r. – 20,1% (w 20 491 011), w 2013 r. – 30,3% (w 20 497 351);
–
PIT-40 udział ten w 2010 r. wyniósł 2,3% (w ogólnej liczbie 446 504), odpowiednio w 2011 r. –
5,8% (w 407 905), w 2012 r. – 13,1% (w 361 828), w 2013 r. – 22,2% (w 377 773);
–
PIT-R udział ten w 2010 r. wyniósł 0% (w ogólnej liczbie 210 325), odpowiednio w 2011 r. – 0,1%
(w 307 719), w 2012 r. – 3,5% (w 246 910), w 2013 r. – 7,8% (w 150 456);
–
IFT-1/IFT-1R udział ten w 2010 r. wyniósł 2,3% (w ogólnej liczbie 50 582), odpowiednio w 2011 r.
– 9,9% (w 48 856), w 2012 r. – 13,2% (w 46 428), w 2013 r. – 29,2% (w 59 427);
–
IFT-2/IFT-2R udział ten w 2010 r. wyniósł 3,6% (w ogólnej liczbie 55 614), odpowiednio w 2011 r.
– 8,7% (w 67 689), w 2012 r. – 10,8% (w 72 680), w 2013 r. – 14,7% (w 77 862);
–
IFT-3/IFT-3R udział ten w 2010 r. wyniósł 7,9% (w ogólnej liczbie 33 635), odpowiednio w 2011 r.
– 21,2% (w 34 603), w 2012 r. – 24,2% (w 30 303), w 2013 r. – 42,5% (w 45 722).
6
raporty miesięczne, deklaracje rozliczeniowe, dokumenty dotyczące prowadzenia kont
przez płatników składek i kont ubezpieczonych, a także korekty tych dokumentów)
poprzez transmisję danych w formie dokumentu elektronicznego z oprogramowania,
którego zgodność z wymaganiami określonymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2013 r. poz. 235, z późn. zm.), została
potwierdzona w sposób określony w art. 21 i art. 22 tej ustawy. Wyjątek od powyższej
reguły stanowią płatnicy składek rozliczający składki nie więcej niż za 5 osób oraz
płatnicy, których Zakład Ubezpieczeń Społecznych, stosownie do postanowień art. 47a
ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, upoważnił do przekazywania
dokumentów ubezpieczeniowych w inny sposób niż za pomocą środków komunikacji
elektronicznej.
Elektroniczne dokumenty ubezpieczeniowe opatrywane są bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu,
w rozumieniu ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U.
z 2013 r. poz. 262), osoby odpowiedzialnej za przekazanie tych dokumentów.
Dokumenty przekazywane w sposób niezgodny z wymogami określonymi w art. 47a
ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie są przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych przyjmowane, co jest równoznaczne z nieprzekazaniem dokumentów
(art. 47a ust. 4 ww. ustawy).
O ile zatem w przypadku dokumentów ubezpieczeniowych istnieje ustawowy
obowiązek ich przekazywania w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego
bezpiecznym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, z zastrzeżeniem sytuacji,
o których mowa w art. 47a ust. 2 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, to
w przypadku
deklaracji
podatkowych
obowiązujących w zakresie podatku
dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych –
z uwagi na brak ustawowego wymogu – ich składanie odbywa się w większości
przypadków w tradycyjny sposób, czyli w postaci listowej przesyłki. Powyższe –
w przypadku deklaracji podatkowych – skutkuje dużą liczbą dokumentów papierowych.
Po zmianach wprowadzonych niniejszą ustawą deklaracje, których obowiązek złożenia
wynika z postanowień ustawy CIT, a także ustawy PIT (z wyjątkiem deklaracji
składanych przez podatników tego podatku), będą składane administracji podatkowej
7
wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej zgodnie z odrębnymi
przepisami, tj. przepisami ustawy – Ordynacja podatkowa. Generalną zasadą będzie
przekazywanie administracji podatkowej deklaracji za pomocą środków komunikacji
elektronicznej.
Prawo do złożenia deklaracji w formie dokumentu pisemnego przysługiwałoby jedynie
płatnikom podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podmiotom niepełniącym
funkcji płatnika tego podatku:
1) którzy obowiązki informacyjne wykonują w ramach praw nabytych, o których
mowa w art. 7 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 134,
poz. 1509) oraz art. 35a ustawy PIT w związku z art. 7 ust. 7 ustawy z dnia 24 sierpnia
2007 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz
o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 176, poz. 1243);
2) wymienionym w art. 35 ust. 10, art. 37 ust. 1, art. 39 ust. 1 i 3, art. 42 ust. 2,
art. 42a oraz art. 42e ust. 6 ustawy PIT, w przypadku których obowiązek przekazania
informacji lub rocznego obliczenia podatku za rok podatkowy istnieje w stosunku do
nie więcej niż pięciu podatników, chyba że w ich imieniu i na ich rzecz obowiązek ten
wykonuje biuro rachunkowe (w takim przypadku ww. dokumenty podatkowe byłyby
składane wyłącznie w formie elektronicznej).
Natomiast w podatku CIT prawo do złożenia deklaracji IFT-2/IFT-2R oraz CIT-8
w formie dokumentu pisemnego przysługiwałoby tym podmiotom obowiązanym do ich
sporządzenia, które są zwolnione na podstawie przepisów ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych z obowiązku składania za pomocą środków
komunikacji elektronicznej deklaracji, informacji oraz rocznego obliczenia podatku.
Powyższym zmianom towarzyszyłoby docelowo zaprzestanie wykonania i dystrybucji

6) Dotyczy spółdzielni mieszkaniowych sporządzających imienne informacje o wysokości wycofanego
wkładu budowlanego lub mieszkaniowego wniesionego do spółdzielni od dnia 1 stycznia 1992 r. oraz
banków prowadzących kasy mieszkaniowe sporządzających informację o wysokości wycofanych lub
przeniesionych na rzecz osób trzecich oszczędności z kasy mieszkaniowej (PIT-14).
7) Dotyczy osoby prowadzącej gospodarstwo domowe, która przed dniem 26 października 2007 r. zawarła
umowę na podstawie art. 61c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, i na zasadzie
praw nabytych jest obowiązana do poboru zaliczki na podatek dochodowy od należności wynikających
z umowy aktywizacyjnej oraz do sporządzania m.in. PIT-4R oraz PIT-11.
8