Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawy o Funduszu Kolejowym oraz ustawy o podatku akcyzowym

Termin powstania obowiązku zapłaty opłaty paliwowej i terminy jej zapłaty są takie
same, jak termin powstania zobowiązania podatkowego w akcyzie i terminy zapłaty
akcyzy, dlatego też najwłaściwszym sposobem uregulowania kwestii związanych ze
złożeniem i stosowaniem zabezpieczenia zapłaty opłaty paliwowej jest włączenie go do
zabezpieczania akcyzowego. Takie rozwiązanie umożliwi stosowanie zarówno do
opłaty paliwowej, jak i akcyzy, tych samych przepisów dotyczących zabezpieczeń,
określonych w ustawie o podatku akcyzowym i przepisach wykonawczych. Umożliwi
także jednolitość postępowania w zakresie składania zabezpieczeń akcyzowych, w tym:
złożenia zabezpieczenia przez osobę trzecią, ustalania wysokości zabezpieczenia,
zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego, przedłużenia ważności
lub cofnięcia zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego, ustalenia
lub aktualizacji wysokości zabezpieczenia akcyzowego, odmowy przyjęcia
zabezpieczenia akcyzowego lub przedłużenia ważności zabezpieczenia akcyzowego,
objęcia zabezpieczeniem akcyzowym wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze
względu na ich przeznaczenie, wyrażenia zgody na złożenie zabezpieczenia
ryczałtowego, przedłużenia ważności lub cofnięcia zgody na złożenie zabezpieczenia
ryczałtowego, stosowania zabezpieczenia akcyzowego, w tym obciążania
zabezpieczenia i jego zwalniania z obciążenia, również z wykorzystaniem systemów
informatycznych, oraz stosowania wzorów druków określonych dla zabezpieczeń
akcyzowych, zwrotu zabezpieczenia akcyzowego, pokrywania z zabezpieczenia
zaległości oraz zwrotu zabezpieczenia.
W związku z powyższym w ustawie o podatku akcyzowym w artykułach: 14, 28, 41a,
41e, 50, 52, 56, 63–67, 69 i 71–74 wprowadzono zmiany mające na celu objęcie opłaty
paliwowej zabezpieczeniem akcyzowym. Zmiany te polegają na rozszerzeniu zakresu
ww. przepisów o opłatę paliwową. Rozszerzenie funkcjonującego obecnie obowiązku
złożenia zabezpieczenia akcyzowego o zabezpieczenie gwarantujące wykonanie
powstałego lub mogącego powstać obowiązku zapłaty opłaty paliwowej od
wprowadzanych na rynek krajowy paliw silnikowych oraz gazu, wykorzystywanych do
napędu silników spalinowych (będących wyrobami akcyzowymi w rozumieniu
przepisów ustawy o podatku akcyzowym), ściśle wiąże się z organizacją obrotu
wyrobami akcyzowymi, a tym samym mieści się w zakresie przedmiotowym ustawy
(art. 1 pkt 1).
5
W związku z projektowanymi zmianami przepisów dotyczących zabezpieczenia
akcyzowego należy wyjaśnić znaczenie takich pojęć, jak obowiązek podatkowy
i zobowiązanie podatkowe w akcyzie oraz opłata paliwowa i obowiązek zapłaty opłaty
paliwowej, a także cel stosowania zabezpieczenia akcyzowego.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749,
z późn. zm.) zawiera definicje legalne pojęć „obowiązek podatkowy” i „zobowiązanie
podatkowe”. Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych
nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku
z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach, a zobowiązaniem podatkowym
jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na
rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości,
w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.
Innymi słowy zobowiązanie podatkowe w akcyzie to skonkretyzowany co do kwoty
akcyzy, miejsca i terminu jej zapłaty obowiązek podatkowy. Pod pojęciem
„zobowiązanie podatkowe” rozumie się kwotę podatku, jak również obowiązek jej
zapłaty, w przeciwieństwie do opłaty paliwowej, w przypadku której konieczne jest
używanie sformułowania „opłata paliwowa” oznaczające obliczoną kwotę tej opłaty
oraz sformułowania „obowiązek zapłaty opłaty paliwowej” oznaczające obowiązek jej
uiszczenia.
Ustawa o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym nie zawiera
definicji legalnej opłaty paliwowej oraz obowiązku zapłaty opłaty paliwowej, natomiast
zgodnie z art. 37k ust. 1 tej ustawy obowiązek zapłaty opłaty paliwowej powstaje
z dniem powstania zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym od paliw
silnikowych oraz gazu, o których mowa w art. 37h tej ustawy.
Obowiązek podatkowy w akcyzie powstaje z dniem wykonania czynności lub
zaistnienia stanu faktycznego, będących przedmiotem opodatkowania akcyzą. Taką
czynnością jest np. wyprodukowanie wyrobu akcyzowego w postaci paliwa
silnikowego w składzie podatkowym. Z dniem wyprodukowania tego paliwa powstaje
obowiązek podatkowy w akcyzie, w wyniku którego może powstać zobowiązanie
podatkowe, którego powstanie spowoduje z kolei powstanie obowiązku zapłaty opłaty
paliwowej. Zatem z dniem wyprodukowania przedmiotowego paliwa zaistnieje
możliwość powstania zobowiązania podatkowego (i konieczność zapłaty akcyzy), a tym
6
samym również powstanie obowiązku zapłaty opłaty paliwowej. Zabezpieczenie
akcyzowe ma na celu zagwarantowanie pokrycia tych należności w sytuacji, gdy
podmiot obowiązany do ich zapłaty nie wywiąże się z tego obowiązku.
W związku z powyższym, zgodnie z niniejszym projektem ustawy, z dniem zaistnienia
możliwości powstania zobowiązania podatkowego w akcyzie, z którym może się
wiązać powstanie obowiązku zapłaty opłaty paliwowej, kwota tych należności obciąży
złożone zabezpieczenie generalne. Natomiast z dniem wygaśnięcia tych należności,
w całości lub w części, nastąpi zwolnienie tego zabezpieczenia z obciążenia,
odpowiednio w całości lub części. Przepisy ustawy o podatku akcyzowym wymagają
odnotowania we właściwy sposób zarówno obciążenia, jak i zwolnienia z obciążenia
zabezpieczenia akcyzowego złożonego w postaci zabezpieczenia generalnego.
Należy jednocześnie zaznaczyć, że obowiązek zabezpieczenia akcyzy dotyczy
wszystkich wyrobów akcyzowych, natomiast zabezpieczenie opłaty paliwowej tylko
paliw silnikowych i gazu, wykorzystywanych do napędu silników spalinowych.
W świetle art. 37n ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu
Drogowym właściwość miejscowa organów podatkowych w sprawach akcyzy będzie
obejmować również sprawy związane z zabezpieczeniem opłaty paliwowej. Zgodnie
z tą ustawą organami właściwymi miejscowo w sprawach opłaty paliwowej są
odpowiednio naczelnik urzędu celnego właściwy miejscowo w sprawach podatku
akcyzowego, a w przypadku importera paliw – właściwy ze względu na miejsce
powstania długu celnego, oraz dyrektor izby celnej właściwy dla naczelnika tego
urzędu, zatem ich właściwość w sprawach akcyzy pokrywa się z właściwością
w sprawach opłaty paliwowej.
Z uwagi na uwarunkowania organizacyjne i rachunkowe organów podatkowych, art. 14
ust. 5b ustawy o podatku akcyzowym określa szczególną właściwość organów
podatkowych do odnotowania zwolnienia zabezpieczenia generalnego z obciążenia,
w przypadku gdy zobowiązanie podatkowe wygasa na skutek zapłaty. Zgodnie
z projektowanym brzmieniem tego przepisu określona w nim właściwość organów
podatkowych będzie miała zastosowanie, w przypadku gdy na skutek zapłaty wygasa
zobowiązanie podatkowe, obowiązek zapłaty opłaty paliwowej lub obie te należności
jednocześnie.
7
W art. 28 ust. 3 doprecyzowano kwestie związane z importem wyrobów akcyzowych.
W przypadkach i trybie stosowanym przy zabezpieczaniu należności celnych na
podstawie przepisów prawa celnego zabezpiecza się kwotę akcyzy oraz kwotę opłaty
paliwowej, jeżeli nie zostały one zapłacone. W celu uniknięcia stosowania odrębnych
procedur przy zabezpieczeniu długu celnego i akcyzy dotyczących tej samej czynności,
którą jest import wyrobów akcyzowych, stosuje się w tym zakresie przepisy celne,
z wyjątkiem przypadków, gdy wyrób akcyzowy został objęty procedurą zawieszenia
poboru akcyzy i zostało już złożone zabezpieczenie akcyzowe. Przepisy celne
przewidują tzw. zwolnienie towaru w przypadku nieuiszczenia kwoty długu celnego,
jeżeli zostanie złożone zabezpieczenie długu celnego. Zgodnie z ustawą o podatku
akcyzowym takie postępowanie stosuje się również w przypadku akcyzy od
importowanych wyrobów akcyzowych, o ile ta akcyza nie została objęta
zabezpieczeniem akcyzowym złożonym w trybie przepisów akcyzowych. Zgodnie
z niniejszym projektem powyższe postępowanie będzie stosowane również
w odniesieniu do opłaty paliwowej.
W treści art. 41a ust. 6 i 7 oraz art. 41e ust. 8 w zakresie odnoszącym się do
zabezpieczenia akcyzowego dokonano zmian powodujących objęcie tymi regulacjami
opłaty paliwowej. Przepisy te regulują kwestie odnotowywania obciążenia i zwolnienia
z obciążenia zabezpieczenia generalnego oraz odnotowywania objęcia i zwolnienia
z objęcia wyrobów akcyzowych zabezpieczeniem ryczałtowym, w przypadku
korzystania z krajowego systemu teleinformatycznego służącego do obsługi
przemieszczania wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru
akcyzy, a także postępowanie w sytuacji, gdy ten system jest niedostępny.
Zgodnie z projektem kwota składanego zabezpieczenia akcyzowego oraz odnotowana
kwota obciążenia zabezpieczenia generalnego powinny zawsze obejmować zarówno
zobowiązanie podatkowe, jak i opłatę paliwową. Natomiast zwrot zabezpieczenia
akcyzowego lub odnotowanie zwolnienia z obciążenia zabezpieczenia generalnego
może dotyczyć zobowiązania podatkowego albo zobowiązania podatkowego i opłaty
paliwowej. Jest to spowodowane faktem, że zarówno składane zabezpieczenie
akcyzowe, jak i kwota obciążenia zabezpieczenia generalnego, muszą uwzględniać
ryzyko powstania i nieuiszczenia przez podmiot wszystkich jego zobowiązań
w maksymalnej wysokości, natomiast ich wygaśnięcie, np. na skutek zapłaty, może
8
dotyczyć wszystkich zobowiązań objętych zabezpieczeniem albo tylko niektórych
z nich.
Zmiana w art. 50 w ust. 3 pkt 5 dotyczy zakresu danych określonych w zezwoleniu na
prowadzenie składu podatkowego, który w przypadku zwolnienia podmiotu
występującego z wnioskiem o zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego
z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego będzie obejmował przewidywaną
maksymalną kwotę zobowiązania podatkowego albo, w wyniku zmiany treści tego
przepisu, przewidywaną maksymalną kwotę zobowiązania podatkowego oraz opłaty
paliwowej (druga alternatywa będzie miała zastosowanie w przypadku paliw
silnikowych lub gazu, wykorzystywanych do napędu silników spalinowych).
Zmiany w art. 52 w ust. 2 pkt 3 oraz w art. 56 w ust. 12 pkt 3 dotyczą określenia
przypadków, w których właściwy naczelnik urzędu celnego cofa z urzędu zezwolenie
na prowadzenie składu podatkowego albo zezwolenie na prowadzenie działalności jako
podmiot pośredniczący. Cofnięcie zezwolenia będzie następowało m.in. w przypadku,
gdy zabezpieczenie akcyzowe utraciło ważność albo nie zapewnia już pokrycia
w terminie lub w należnej wysokości kwoty zobowiązania podatkowego podmiotu albo
kwoty zobowiązania podatkowego oraz opłaty paliwowej, do której zapłaty może być
on obowiązany. W związku z art. 57 ust. 11, art. 62a ust. 10 oraz art. 81 ust. 10 ustawy
o podatku akcyzowym powyższy przypadek będzie również podstawą do cofnięcia
zezwolenia na nabywanie wyrobów jako zarejestrowany odbiorca, zezwolenia na
wysyłanie wyrobów akcyzowych jako zarejestrowany wysyłający oraz zezwolenia na
wykonywanie czynności w charakterze przedstawiciela podatkowego.
W art. 63 w ust. 1, zawierającym katalog podmiotów obowiązanych do złożenia
zabezpieczenia akcyzowego, doprecyzowano wprowadzenie do wyliczenia. Zgodnie
z projektem zabezpieczenie akcyzowe powinno być złożone przez te podmioty
w kwocie pokrywającej powstałe albo mogące powstać zobowiązanie podatkowe, albo
(w przypadku paliw silnikowych i gazu, wykorzystywanych do napędu silników
spalinowych) powstałe lub mogące powstać zobowiązanie podatkowe oraz opłatę
paliwową, której obowiązek zapłaty powstał albo może powstać.
Należy wyjaśnić, że katalog podmiotów obowiązanych do złożenia zabezpieczenia
akcyzowego określony w ustawie o podatku akcyzowym pokrywa się de facto, mimo
odmiennej redakcji przepisów, z katalogiem podmiotów obowiązanych do
9