Poselski projekt ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

 
odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. W odniesieniu do zakresu 
podmiotowego tego obowiązku w piśmiennictwie prawniczym podnosi się, że jego adresatem 
jest nie tylko obywatel RP, ale każda osoba znajdująca się pod władzą Państwa Polskiego, i co 
wymaga podkreślenia chodzi tu nie tylko o osoby  fizyczne, ale i o osoby  prawne  (jednostki 
gospodarcze), gdyż to właśnie ich działalność w większym stopniu może zagrażać środowisku.  
 
W  sumie,  przepisy  Konstytucji  ustanawiają  prawo  człowieka  do  środowiska  w 
znaczeniu przedmiotowym, którego treść wyprowadzić można z art. 5, art. 68 ust. 4, art. 74 
oraz art. 86 Konstytucji RP, z której to treści z kolei wyprowadza się prawo podmiotowe, czyli 
uprawnienia i obowiązki. Właśnie prawo do środowiska powinno obejmować wszystkie jego 
elementy składowe, a więc zarówno uprawnienia, jak i obowiązki. Przeto istotnym elementem 
składającym się na treść zasady powszechności ochrony jest obowiązek ochrony nałożony na 
człowieka. Oto człowiekowi przyznaje się uprawnienie do korzystania z wartości środowiska, 
ale jednocześnie z uprawnieniem tym wiąże się nakładany na człowieka obowiązek ochrony 
środowiska  naturalnego.  W  literaturze  prawniczej  zaznacza  się,  że  powyższy  obowiązek 
posiada  cechę  nowości  w  polskim  porządku  konstytucyjnoprawnym.  Wskazuje  się,  że 
obowiązek  dbałości  o  stan  środowiska  nie  polega  tylko  na  powstrzymaniu  się 
(zaniechaniu)  od  działań  mogących  szkodzić  środowisku,  ale  chodzi  tutaj  również  o 
zachowania  czynne,  o  przeciwdziałanie  lub  zapobieganie  szkodliwym  wpływom  na 
środowisko – w tym związanym ze strukturą własnościową – oraz o działania mające na 
celu utrzymanie stanu równowagi przyrodniczej, która nie istnieje bez zachowanych 
kompleksów leśnych, wymagających prowadzonej w sposób właściwy gospodarki leśnej. 
Przedmiotowa regulacja  stanowi również odzwierciedlenie realizacji trzech doniosłych zasad 
ustrojowych  wyrażonych  w  Konstytucji  Rzeczypospolitej  Polskiej,  znajdujących  również 
szeroki  oddźwięk  w  orzecznictwie  Trybunału  Konstytucyjnego.  Są  to  zasada  solidaryzmu, 
zasada  dobra  ogółu  (dobra  wspólnego)  oraz  zasada  sprawiedliwości  społecznej.  Zgodnie  z 
zasadą solidaryzmu, której wykładni dokonał Trybunał Konstytucyjny m. in. w orzeczeniu z 
dnia 24 kwietnia 2007 r., (sygn. akt SK 49/05) oraz w wyroku z 24 października 2005 r.,(sygn. 
akt.  P  13/04)  na  system  prawny  i  poszczególne  jego  elementy  należy  patrzeć  nie  tylko  w 
kontekście interesów jednostkowych, ale także interesów ogółu. W ocenie Trybunału zasada ta, 
mająca  swoją  podstawę  w  samej  preambule  do  Konstytucji  RP  wymusza  konieczność 
ponoszenia przez członków społeczeństwa istotnych kosztów związanych ze skutkami różnego 
rodzaju wydarzeń nadzwyczajnych, z uwzględnienie w równym stopniu interesów wszystkich 
zainteresowanych. Pojęcie „dobra wspólnego” występuje w Konstytucji i tym samym stanowi 
nadrzędną  wartość  konstytucyjną,  pomimo  tego,  że  nie  zostało  przez  ustrojodwcę  wyraźnie 
 
zdefiniowane.  W  orzeczeniu  z  dnia  24  października  2005  r.,  sygn.  P  13/04  ,  Trybunał 
Konstytucyjny wskazał, iż zasada „dobra ogółu” nakazuje patrzeć na system nie tylko w 
świetle  interesów  jednostkowych,  ale  i  ogółu.  Trzecia  zaś  ze  wskazanych  zasad  –  zasada 
sprawiedliwości społecznej – określona w art. 2 Konstytucji RP winna  być celem, który ma 
urzeczywistniać  demokratyczne  państwo  prawne.  Demokratyczne  państwo  prawa  winno 
realizować  ideę  sprawiedliwości  rozumianą  jako  dążenie  do  zachowania  równowagi  w 
stosunkach  społecznych  i  powstrzymywania  się  od  kreowania  niesprawiedliwych, 
niepopartych obiektywnymi wymogami i kryteriami przywilejów dla wybranych grup 
obywateli.  Poszanowanie  zasady  sprawiedliwości  społecznej  jest  jednym  z  istotnych 
obowiązków władzy ustawodawczej. 
 
Z kolei, zawarty w projektowanych zmianach przepisów  zwrot „szczególna ochrona” 
oznacza  odmienności  ukształtowania  tej  ochrony,  czego  egzemplifikacją  jest  projektowany 
zakaz  przekształceń  własnościowych  –  i  to  na  poziomie  konstytucyjnym.  Jednocześnie 
projektowany przepis w przedmiocie gospodarowania lasami odsyła do ustawy, co oznacza, że 
„szczególna ochrona” dotyczy też poziomu ustawodawstwa zwykłego oraz sposobu stosowania 
tego ustawodawstwa. 
Należy  podkreślić,  że  lasy  mają  charakter  dóbr  publicznych,  gdyż  są  one  w  znacznej 
mierze niepodzielne, co ogranicza regulację ich użytkowania za pomocą procesów rynkowych. 
Dziś lasów nie można bowiem już postrzegać głównie jako producentów i dostawców drewna. 
Pełnią one wiele daleko ważniejszych funkcji pozaprodukcyjnych i dostarczają społeczeństwu 
zidentyfikowanych, choć trudnych do wyceny użyteczności. Dotyczy to zwłaszcza korzystnego 
oddziaływania lasu na klimat, wodę, glebę, zdrowie ludności itd. Mają więc dla społeczeństwa 
i rozwoju gospodarki fundamentalne znaczenie. Las  jest  dobrem  narodowym  i  powinien  być 
traktowany jako zasadniczy element naszej kultury i jeden z naturalnych fundamentów 
cywilizacji.  Wartości,  które  prezentują  lasy  są  wyjątkowe  i  nieprzemijające  i  nie  dają  się 
zastąpić. Z tego też względu troska o nie i obowiązek utrzymania lasów w należytym stanie 
spoczywa na Państwie.  
Z  wyżej  wymienionych  względów  –  w ocenie projektodawców  –  niniejsza zmiana 
Konstytucji  RP  jest  niezbędna  i  konieczna  do  zapobiegnięcia  jakimkolwiek  próbom 
zmiany  struktury  własnościowej  lasów  i  ma  za  zadanie  takie  przekształcenia 
uniemożliwiać.  Proponuje  się  również,  aby  lasy  stanowiące  własność  Skarbu  Państwa 
były udostępniane dla ludności na równych zasadach, co wynika z istoty pojęcia „dobro 
wspólne”,  a  co  niemożliwe  byłoby  bez  projektowanego  konstytucyjnego  zakazu  zmian 
własnościowych. 
 
Mając  przekonanie,  że  lasy  są  dobrem  wspólnym  należy,  ponad  wszelkimi 
podziałami,  za  społeczną  akceptacją,  uznać  lasy  w  Polsce  za  dziedzictwo  narodowe, 
będące  trwałą  własnością  publiczną  nie  podlegającą  procesom  przekształceń 
własnościowych.  Dotychczasowe  uregulowania  prawne  dotyczące  lasów  wydają  się  być 
niewystarczające. Akty prawne dotyczące lasów powinny zyskać spójną, prawną, ogólną 
koncepcję, która byłaby nadrzędną zasadą i na trwale wytyczonym kierunkiem działania. 
Zmiana  ustawy  zasadniczej  w  proponowanym  zakresie  na  trwałe  zagwarantuje  lasom 
stanowiącym  własność  Skarbu  Państwa  ochronę  przed  procesem  przekształceń 
własnościowych w tym komercjalizacją i prywatyzacją. Ukierunkowanie działalności na 
zysk, typowe dla podmiotów komercyjnych, stanowiłoby zagrożenie dla trwałości lasów i 
bezpieczeństwa  ekologicznego  państwa. Przedmiotowy zapis zapewni, w zmiennych 
uwarunkowaniach polityczno –gospodarczych,  stabilność  i  trwałość  lasom  gwarantując 
tym samym możliwość korzystania z dobrodziejstw lasu przyszłym pokoleniom.  
 
Przedmiotowa ustawa nie spowoduje skutków finansowych  dla  budżetu  państwa,  ani 
jednostek samorządu terytorialnego. 
 
Przedmiotowa ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.