Rządowy projekt ustawy o specjalnym podatku węglowodorowym, o zmianie ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin oraz o zmianie niektórych innych ustaw

– 20 – 
3) 
w art. 22 § 2a otrzymuje brzmienie: 
„§ 2a. Organ podatkowy, na wniosek podatnika, ogranicza pobór zaliczek na 
podatek,  jeżeli  podatnik  uprawdopodobni,  że  zaliczki  obliczone  według  zasad 
określonych w ustawach podatkowych byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do 
podatku należnego od dochodu lub zysku przewidywanego na dany rok podatkowy.”; 
4) 
w art. 53a § 2 otrzymuje brzmienie: 
„§  2.  Przepis  §  1  stosuje  się  odpowiednio  do  zaliczek  na  specjalny  podatek 
węglowodorowy oraz zaliczek na podatek od towarów i usług.”; 
5) 
w art. 73 § 2 po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu: 
„1a)  deklaracji rocznej – dla podatników specjalnego podatku węglowodorowego;”; 
6) 
w art. 298 pkt 6c otrzymuje brzmienie: 
„6c)  organom nadzoru górniczego –  w celu weryfikacji pomiaru urobku rudy miedzi, 
wydobytego gazu ziemnego oraz wydobytej ropy naftowej w rozumieniu 
przepisów ustawy z dnia 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych 
kopalin (Dz. U. poz. 362 oraz z 2014 r. poz. …).”. 
Art. 22.  W  ustawie  z  dnia  10  września  1999  r.  –  Kodeks karny skarbowy (Dz. U. 
z 2013 r. poz. 186, z późn. zm.)) wprowadza się następujące zmiany: 
1) 
w art. 75a: 
a) 
§ 2 otrzymuje brzmienie:  
„§ 2. Tej samej karze podlega podatnik podatku od wydobycia niektórych 
kopalin,  który  wbrew  obowiązkowi  nie  dokonuje  pomiaru  ilości  urobku  rudy 
miedzi, koncentratu, gazu  ziemnego lub ropy naftowej, lub dokonuje pomiaru 
z naruszeniem  zasad  określonych  w  art.  15  ust.  1  pkt  1,  ust.  2  pkt  1,  ust.  5  lub 
art. 15a ustawy z dnia 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin, 
przez co naraża podatek od wydobycia niektórych kopalin na uszczuplenie.”, 
b) 
dodaje się § 3 w brzmieniu: 
„§  3.  Jeżeli  kwota  narażona  na  uszczuplenie  jest  małej  wartości,  sprawca 
czynu  zabronionego  określonego  w  §  1  oraz  §  2 podlega karze grzywny do 
720 stawek dziennych.”; 
                                                 
11)  Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w) zasobów gazu ziemnego, zaś na przedgórzu Karpat 
znajduje się 26% tych zasobów.  
W 2011 roku stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił  144,881  mld  m3 
i w porównaniu z rokiem poprzednim zmniejszył się o 2,51 mld m3. Ubytek w ilości zasobów 
spowodowany  został  głównie  wydobyciem  surowca.  Zasoby  wydobywalne 
zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 120,24 mld m3, co stanowi 83% ogólnej 
ilości  zasobów  wydobywalnych.  Zasoby  przemysłowe)  złóż  gazu  ziemnego  w  2011  roku 
wyniosły 62,96 mld m3. 
W  2011  roku  udokumentowano  84  złoża  ropy  naftowej,  z  czego  najwięcej  znajduje  się  na 
Niżu Polskim (42 złoża), w Karpatach (29 złóż) i na przedgórzu karpackim (11 złóż) oraz na 
Bałtyku (2 złoża). Zasoby w złożach w rejonie Karpat obecnie znajdują się na wyczerpaniu 
i ich znaczenie stopniowo maleje na rzecz zasobów Niżu Polskiego oraz bałtyckich. 
                                                 
1)  część zasobów złoża możliwa do wydobycia. 
2)  część zasobów złoża, której wydobycie ma swoje uzasadnienie ekonomiczne. 
Zasoby wydobywalne ropy naftowej i kondensatu wynosiły  w  2011 roku 25,99 mln ton. 
W porównaniu  z  rokiem  poprzednim  zasoby  uległy  zwiększeniu  o  0,21  mln  ton  z  powodu 
udokumentowania nowych złóż.  
Wydobycie ropy naftowej i kondensatu w 2011 roku ze złóż na lądowym obszarze kraju oraz 
z polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku (off shore) wynosiło 601,99 tys. ton. W stosunku do 
roku poprzedniego wydobycie zmalało o 65,47 tys. ton). 
Eksploatacja zidentyfikowanych złóż gazu ziemnego oraz ropy naftowej nie zaspokaja jednak 
zapotrzebowania państwa na te surowce energetyczne. W 2011 roku całkowite zużycie gazu 
ziemnego  w  Polsce  wyniosło  14  380,99  mln  m3. Dostawy  gazu  importowanego  w  ilości 
10 915,28 mln m3  uzupełnione  zostały  gazem  pochodzącym  z  produkcji  krajowej  w  ilości 
4 329,42 mln m3, co stanowiło blisko 30% całkowitego zaopatrzenia kraju w gaz ziemny. Gaz 
importowany  pochodzi  głównie  z  Rosji  oraz  w  niewielkim  stopniu  obejmuje  dostawy 
wewnątrzwspólnotowe  z  Niemiec  i  Czech.  Import  gazu  ziemnego z kierunku wschodniego 
realizowany  jest  w  ramach  długoterminowego  kontraktu,  na  podstawie którego zakupiono 
w 2011 r. ok. 9 335,54 mln m3  gazu  ziemnego,  co  stanowiło  ok.  85%  całkowitego  importu 
tego surowca na terytorium Polski. 
W 2011 roku import ropy naftowej wyniósł 22,872 mln ton, z czego około 90% pochodziło 
z Rosji,  i  był  wyższy  od  importu  w  roku  poprzednim  o  0,784  mln  ton.  Produkcja  ropy 
naftowej stanowi około 2,5% krajowego zapotrzebowania na ten surowiec. 
Zasoby  węglowodorów  w  formacjach  łupkowych  według  U.S.  Energy Information 
Administration 
Zgodnie z szacunkami na terenie  Polski  znajdują  się  znaczne  zasoby  gazu  ze  źródeł 
niekonwencjonalnych.  Według  raportu  Agencji  Informacji  Energetycznej  –  USA (EIA – 
Energy Information Agency), opublikowanego w kwietniu 2011, prognostyczne zasoby 
wydobywalne gazu z formacji łupkowych w Polsce wynoszą 5,3 bln m3. Zakładając obecny 
poziom konsumpcji gazu ziemnego na poziomie 14 mld m3/rok, zasoby te wystarczyłyby na 
                                                 
3)  Bilans  zasobów  złóż  kopalin  w  Polsce  wg  stanu  na  31  XII  2011  r.,  Państwowy  Instytut  Geologiczny, 
Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2012. 
4)  Sprawozdanie z działalności Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w 2011 roku, Urząd Regulacji Energetyki, 
Warszawa, marzec 2012 r. 
5)  Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2012, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2012. 
6)  World Shale Gas Resources: An Initial Assessment of 14 Regions Outside the United States, U.S Energy 
Information Administration, 2011. 
2 
 
ok. 380 lat). Z uwagi na zwiększające się zapotrzebowanie tego surowca okres ten może ulec 
skróceniu. 
Zasoby  węglowodorów  w  formacjach  łupkowych  według  Państwowego  Instytutu 
Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego 
Według  raportu  Państwowego  Instytutu  Geologicznego  –  Państwowego  Instytutu 
Badawczego (dalej PIG) pt. „Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej 
w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko-podlasko-lubelski)”), 
opublikowanego w marcu 2012 r.,  najbardziej  prawdopodobna  wielkość  zasobów  gazu 
łupkowego w Polsce zawiera się w przedziale od 346 do 768 mld m3. Jest to ilość 5,5 razy 
większa  od  udokumentowanych  do  tej  pory  zasobów  ze  złóż  konwencjonalnych.  Należy 
jednak  mieć  na  względzie,  że  raport  ten  opracowany  został  na  podstawie  danych 
archiwalnych,  uzyskanych  z  39  odwiertów,  które  powstały  w  Polsce  w  latach  1950–1990. 
Wraz z napływem danych z wierceń poszukiwawczych i rozpoznawczych, prowadzonych od 
2010 roku, szacunki będą weryfikowane. 
Przy obecnym rocznym zapotrzebowaniu na gaz ziemny w Polsce, wskazana w raporcie 
wielkość  produkcji  wystarczyłaby  na  zaspokojenie  potrzeb polskiego rynku na gaz ziemny 
przez prawie 65 lat. Jak obliczają eksperci, to także blisko 200 lat produkcji gazu ziemnego 
w Polsce na dotychczasowym poziomie.  
Potwierdzone  zasoby  gazu  z  łupków  zapewniłyby  Polsce  bezpieczeństwo  energetyczne  na 
dziesiątki  lat.  Szacunki  wynikające  z  raportu  zakładają  5-krotnie  większe  zasoby  gazu 
ziemnego i 10-krotnie  większą  ilość  ropy  naftowej  niż  dotychczas.  Posiadając  takie  zasoby, 
Polska  stałaby  się  trzecim  krajem  w  Europie,  po  Norwegii  i  Holandii,  z  największymi 
zasobami tego surowca i perspektywą istotnych korzyści z jego wydobycia. 
Raport PIG zawiera także szczegółowo opisane szacunki zasobów ropy łupkowej w Polsce. 
Mieszczą  się  one  z  największym  prawdopodobieństwem  w  przedziale  215–268 mln ton, 
a więc są to zasoby 8,5–10,5-krotnie większe od udokumentowanych do tej pory zasobów ze 
złóż konwencjonalnych (około 26 mln ton). Przy obecnym rocznym zapotrzebowaniu na ropę 
naftową  w  Polsce  (24  mln  ton),  uwzględniając  dotychczasowe  zasoby  ze  złóż 
                                                 
7)  Wraz  z  rozwojem  gospodarki  roczne  zużycie  gazu  będzie  z  pewnością  wzrastać,  wobec  czego  szacowane 
zasoby mogą wystarczyć na krócej niż 380 lat. 
8)  Raport zamieszczony na stronie internetowej Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu 
Badawczego www.pgi.gov.pl 
9)  Źródło: http://www.pgi.gov.pl/ 
3 
 
konwencjonalnych, oznaczałoby  to  realizację  zapotrzebowania  polskich  rafinerii  na  ropę 
naftową na 12 lat. 
Zasoby węglowodorów w formacjach łupkowych według U.S. Geological Survey 
Zgodnie z raportem U.S. Geological Survey pt.  „Potential for Technically Recoverable 
Unconventional Gas and Oil Resources in the Polish-Ukrainian Foredeep”), Polska posiada 
jedynie 38,1 mld m3 gazu łupkowego, co stanowi 2,5-letnie zapotrzebowanie na gaz ziemny 
w Polsce. 
Informacja o przyznanych koncesjach 
Wydobyciem zasobów gazu naturalnego i ropy naftowej zainteresowanych jest wiele 
przedsiębiorstw, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych koncernów naftowych, które 
uzyskały  w  Polsce  koncesje  na  poszukiwanie  i  rozpoznawanie  złóż  ropy  i  gazu  ziemnego, 
także  ze  źródeł  niekonwencjonalnych.  Pierwsze  koncesje  na  poszukiwanie  złóż  gazu 
łupkowego zostały wydane w październiku 2007 roku, natomiast według aktualnego stanu na 
1 lipca  2013  roku  Ministerstwo  Środowiska  udzieliło  108  koncesji  na poszukiwanie 
i rozpoznawanie  złóż  ropy  naftowej  i  gazu  ziemnego  w  Polsce.  W  związku  ze  znaczącym 
zainteresowaniem  uzyskiwaniem  koncesji  przez  przedsiębiorstwa zarówno polskie, jak 
i zagraniczne,  można  spodziewać  się,  że  w  niedługim  okresie  firmy  będą  występowały 
o pierwsze koncesje wydobywcze i  rozpoczną  wydobycie  gazu.  Istotne  zainteresowanie 
koncesjami  świadczy  także  o  wiarygodności  danych  dotyczących  zasobów  oraz 
o atrakcyjności polskiego rynku wydobywczego dla inwestorów. 
Największa ilość koncesji jest w posiadaniu Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa 
S.A. (16 koncesji typu shell gas)), Marathon Oil Poland Sp. z o.o. (11 koncesji typu shell 
gas)), Orlen Upstream Sp. z o.o. (9 koncesji) i Lotos Petrobaltic (6 koncesji na obszary 
morskie). 
Renta surowcowa (w tym renta  surowcowa  państwa)  oraz  obecny  system  fiskalny w Polsce 
dotyczące wydobycia węglowodorów 
Z wydobyciem i sprzedażą surowców wiąże się uzyskiwanie tzw. renty surowcowej (resource 
rent), która stanowi nadwyżkę przychodów ze sprzedaży surowca nad całkowitymi kosztami 
                                                 
10)  Źródło: www.pgi.gov.pl 
11)  Źródło: http://pubs.usgs.gov/fs/2012/3102/fs2012-3102.pdf 
12)  Źródło: www.mos.gov.pl 
13)  Źródło: www.mos.gov.pl 
14)  Źródło: http://www.marathonoil.com/Global_Operations/Poland/O_firmie 
4 
 
jego wydobycia.  Skarb  Państwa,  jako  właściciel  podziemnych  złóż  surowców,  ma prawo 
do  części  renty  surowcowej),  którą  przejmować  może  przykładowo  w  formie  podatków 
i innych opłat. 
Obecnie  przedsiębiorcy  działający  w  sektorze  wydobywania  węglowodorów, oprócz 
tradycyjnego opodatkowania podatkiem dochodowym,  obciążeni  są  następującymi 
dodatkowymi daninami publicznymi: 
a)  opłatą  za  udzielenie  koncesji,  której  wysokość  zależy  od  wielkości  obszaru  objętego 
koncesją  (obecnie  stawka  opłaty  za  koncesję  na  poszukiwanie  złóż  kopalin  wynosi 
105,81 zł/km2, na rozpoznawanie oraz łącznie na poszukiwanie i rozpoznawanie kopalin 
– 211,62 zł/km2, przy czym brak opłaty za koncesję na wydobywanie kopalin), 
b)  opłatą  (wynagrodzeniem)  za  użytkowanie  górnicze  ustalaną  w  umowie  między 
koncesjonariuszem  (użytkownikiem  górniczym)  a  Skarbem  Państwa,  reprezentowanym 
przez ministra właściwego do spraw środowiska (wysokość tej opłaty nie jest regulowana 
przepisami prawa), 
c)  opłatą  eksploatacyjną  za  wydobytą  kopalinę  –  obecnie 6,06  zł/1000  m3  gazu ziemnego 
oraz  35,87  zł/t  ropy  naftowej,  która  stanowi  dochód  budżetów  gminy  i  Narodowego 
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), 
d)  podatkiem  od  nieruchomości  –  stanowiącym  w  przypadku  budowli  2%  jej  wartości, 
w odniesieniu do gruntów i budynków podatek obliczany od powierzchni nieruchomości, 
przy czym maksymalne stawki podatku za m2 zostały określone w ustawie. 
Powyższe  obciążenia  nie  gwarantują  jednak  państwu  udziału  w  rencie  surowcowej 
w należytej  wysokości,  tj.  udziału  porównywalnego z uzyskiwanym w innych  krajach. 
Zgodnie z wyliczeniami Ministerstwa Finansów, obecny poziom  renty  surowcowej  państwa 
z działalności wydobywczej węglowodorów wynosi około 21%. Przykładowo poziom renty 
surowcowej państwa w Wielkiej Brytanii, Norwegii czy Australii wynosi odpowiednio 62%, 
72% oraz 56%). 
                                                 
15)   Np. United Nations Statistics Division definiuje  rentę  surowcową  jako:  „różnicę  pomiędzy  całkowitymi 
przychodami z wydobycia surowców naturalnych a całkowitymi kosztami związanymi z tym wydobyciem, 
wyłączając  podatki,  opłaty  oraz  inne  koszty  nie  związane  bezpośrednio  z  wydobyciem;  koszty  całkowite 
obejmują 
również 
minimalny 
zwrot 
na zainwestowanym kapitale”; por. 
http://unstats.un.org/unsd/ENVIRONMENTGL/gesform.asp?getitem=1269%20  
16)   Art. 10 ust. 1 oraz 5 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i  górnicze (Dz. U. z 2011 r., 
Nr 163, poz. 981). 
17)   Wyliczenia MF w oparciu  o  modele  pól  wydobywczych  węglowodorów.  Wartość  renty  surowcowej 
przejmowanej przez państwo w wysokości nominalnej bez dyskontowania. 
18)   Poziom renty surowcowej państwa dla tych krajów opracowany na podstawie modelu pola wydobywczego 
węglowodorów. 
5