Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

art. 4 pkt 2 lit. c ustawy szkodowej stanowi, iż przepisów tej ustawy nie stosuje się do
działalności ,,której celem jest ochrona przed klęską żywiołową”. Pominięcie warunku,
że ochrona przed klęskami żywiołowymi musi być jedynym/wyłącznym celem działań
zwolnionych spod stosowania ustawy, stanowi niedozwolone poszerzenie tego
wyłączenia na działania, które mają więcej celów, a ochrona przed klęskami
żywiołowymi jest tylko jednym z ich skutków, często pobocznym, a nawet
dyskusyjnym (obejmuje to np. różnorodne inwestycje hydrotechniczne, którym obok
innych celów przypisuje także cel ochrony przeciwpowodziowej). Przedmiotowa
zmiana ma na celu dostosowanie art. 4 pkt 2 lit. c ustawy szkodowej do art. 4 ust. 6
dyrektywy 2004/35/WE. Ponadto proponuje się zamianę sformułowania ,,obrona
narodowa” na ,,obronność i bezpieczeństwo państwa”. Przedmiotowa propozycja ma na
celu ujednolicenie terminologii używanej w ustawie z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1235, z późn. zm.).
W projekcie ustawy proponuje się zmianę brzmienia art. 5 ustawy szkodowej
dotyczącego wyłączenia gospodarki leśnej spod odpowiedzialności za zapobieganie
i naprawę szkód w środowisku. Niniejsze wyłączenie zostało poruszone w odrębnym
piśmie Dyrekcji Generalnej KE Środowisko z dnia 19 lipca 2010 r., znak: ENV
A.2/AB/db/Aren(20101442.345). Zgodnie z art. 5 pkt 2 ustawy szkodowej, jej
przepisów nie stosuje się do ,,gospodarki leśnej prowadzonej zgodnie z zasadami trwale
zrównoważonej gospodarki leśnej, o której mowa w ustawie z dnia 28 września 1991 r.
o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, z późn. zm.)”. Takie ograniczenie zakresu
obowiązywania wprowadzonych przepisów wykracza poza listę wyłączeń
dopuszczonych w dyrektywie 2004/35/WE. Dyrektywa nie przewiduje możliwości
wyłączenia spod jej działania całych, niewymienionych w jej art. 4, rodzajów
działalności.
Proponowane zmiany w art. 6:
1) wprowadzenie definicji badań zanieczyszczenia gleby i ziemi ma charakter
porządkujący i wynika z wprowadzenia definicji badań zanieczyszczenia gleby
i ziemi do zmienianej ustawy Poś. Szczegółowe uzasadnienie do wprowadzenia
definicji w rozdziale dotyczącym Poś przy uzasadnieniu do nowego pkt 2a w art. 3;
82

2) zmiana definicji chronionych siedlisk przyrodniczych – wykreślenie z art. 6 pkt 2
lit. a spowoduje, że przepis w nowym brzmieniu zapewni objęcie ustawą wszelkich
chronionych siedlisk przyrodniczych bez względu na miejsce ich występowania.
Dotychczasowe brzmienie powodowało zbędne nakładanie się na siebie siedlisk
wymienionych w lit. a oraz b. W związku z definicją szkody w środowisku
odwołującej się do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych jest
wystarczające odniesienie się do typów siedlisk, o których mowa w lit. b, a które
i tak są elementem form ochrony przyrody, o których mowa w lit. a. Taka zmiana
spowoduje, że przepis stanie się bardziej czytelny bez uszczerbku dla ilości
i rodzajów wskazanych siedlisk. Ponadto zaproponowano również zmianę
brzmienia pkt 2 lit. d, gdyż w przypadku siedlisk gatunków ptaków wędrownych,
czyli gatunków, o które chodzi w art. 4 ust. 2 dyrektywy 79/409/EWG Rady z dnia
2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, zwanej dalej , dyrektywą
ptasią”, dyrektywa ELD wymaga, by wszystkie ich siedliska były zaliczone do
,,siedlisk chronionych”. Ustawa szkodowa zalicza do chronionych siedlisk
przyrodniczych ,,miejsca lęgu, pierzenia i zimowania ptaków wędrownych oraz
miejsca ich zatrzymywania się wzdłuż tras wędrówek”, co jest pojęciem węższym,
ponieważ pomija np. miejsca żerowania i miejsca tokowania. Przedmiotowa
propozycja ma za zadanie dostosowanie przepisów ustawy szkodowej do przepisów
dyrektywy ELD;
3) zmiana definicji działań naprawczych (art. 6 pkt 3) wynika z konieczności zamiany
obowiązku przeprowadzenia oczyszczania powierzchni ziemi na obowiązek
wykonania remediacji, która oprócz oczyszczania, czyli usunięcia zanieczyszczenia
do stanu wymaganego standardami jakości gleby i standardami jakości ziemi,
obejmuje też łagodniejsze działania, takie jak: zmniejszenie ilości zanieczyszczeń,
ich kontrolowanie oraz ograniczenie rozprzestrzeniania się. Ponadto należy zwrócić
uwagę, że dotychczasowe brzmienie powodowało wątpliwości interpretacyjne
dotyczące możliwości nałożenia obowiązku przeprowadzenia kompensacyjnych
działań naprawczych jako wykraczających poza definicję działań naprawczych.
W wielu przypadkach brak działań kompensacyjnych likwidujących straty
przejściowe uniemożliwi lub przynajmniej znacznie utrudni przywrócenie stanu
początkowego lub przybliżonego do stanu początkowego poprzez podjęcie
wyłącznie podstawowych i uzupełniających działań naprawczych;
83

4) zmiana definicji gatunków chronionych (art. 6 pkt 7) ma na celu wyeliminowanie
niezgodności ustawy szkodowej z dyrektywą 2004/35/WE (art. 2 pkt 3 lit. a
dyrektywy) i polega ona na uzupełnieniu definicji gatunku chronionego o gatunki
będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty wskazane w rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych
oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także
kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako
obszary Natura 2000 (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 510, z późń. zm.). W ten sposób
wszystkie gatunki z załącznika II do dyrektywy 92/43/EWG Rady z dnia 21 maja
1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory,
zwanej dalej ,,dyrektywą siedliskową”, zostaną objęte reżimem odpowiedzialności
na mocy ustawy szkodowej;
5) dodanie w art. 6 pkt 7a definicji historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi,
poprzez odesłanie do Poś, porządkuje przepisy w tym zakresie; szczegółowe
uzasadnienie do wprowadzenia definicji w rozdziale – dotyczącym Poś przy
uzasadnieniu do definicji historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi (art. 3
pkt 5a);
6) zmiana definicji naprawy elementów przyrodniczych (art. 6 pkt 8) w odniesieniu do
powierzchni ziemi (lit. c) usuwa doprecyzowanie wskazujące na obowiązek
przywrócenia stanu zgodnego ze standardami jakości gleby i ziemi, pozostawiając
definicję ogólną, zgodną z tekstem dyrektywy szkodowej; zmiana wiąże się
z powyższą zmianą definicji działań naprawczych; w definicji użyto frazy
„zagrożenie dla zdrowia ludzi i stanu środowiska”; szczegółowe uzasadnienie tego
sformułowania zawarto w uzasadnieniu do definicji remediacji (art. 3 nowy pkt 31b
Poś);
7) wprowadzenie definicji naturalnej regeneracji (art. 6 ust. 8a); pojęcie to dotychczas
nie było zdefiniowane w przepisach prawnych. Wprowadzenie proponowanego
przepisu ma na celu ułatwienie określania wymaganego zakresu działań
naprawczych;
8) wprowadzenie definicji pomiarów wynika ze zmiany art. 147a Poś; szczegółowe
uzasadnienie powyżej;
9) wprowadzenie definicji remediacji (art. 6 pkt 9b) jest konsekwencją wprowadzenia
definicji remediacji w Poś; szczegółowe uzasadnienie do wprowadzenia definicji
84

w rozdziale – dotyczącym Poś przy uzasadnieniu do definicji remediacji (art. 3
nowy pkt 31b Poś);
10) zmiana definicji stanu początkowego (art. 6 pkt 10) stanowi doprecyzowanie w celu
powiązania nowych przepisów Poś, transponujących dyrektywę IED
i zobowiązujących do sporządzania raportu początkowego, z przepisami ustawy
szkodowej;
11) wprowadzenie definicji substancji powodującej ryzyko poprzez odesłanie do Poś,
porządkuje przepisy w tym zakresie, szczegółowe uzasadnienie do wprowadzenia
definicji w rozdziale – dotyczącym Poś przy uzasadnieniu do art. 3 nowego pkt 37a;
12) zmiana definicji szkody w środowisku (art. 6 pkt 11):
– w odniesieniu do szkody w gatunkach chronionych lub chronionych
siedliskach przyrodniczych polega na zmianie brzmienia art. 6 pkt 11 lit. a;
dyrektywa ELD stanowi, że ,,szkody wyrządzone gatunkom chronionym
i w siedliskach przyrodniczych nie obejmują uprzednio zidentyfikowanego
negatywnego wpływu wynikającego z działania podmiotu gospodarczego,
który został wyraźnie upoważniony przez odpowiednie władze zgodnie
z przepisami wykonawczymi do art. 6 ust. 3 i 4 lub art. 16 dyrektywy
92/43/EWG lub art. 9 dyrektywy 79/409/EWG lub, w przypadku siedlisk
i gatunków nieobjętych prawem wspólnotowym, zgodnie z równoważnymi
przepisami prawa krajowego w sprawie ochrony przyrody”. Ustawa szkodowa
transponuje to wyłącznie w następujący sposób ,,szkoda w gatunkach
chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych nie obejmuje
uprzednio zidentyfikowanego negatywnego wpływu wynikającego z działania
podmiotu korzystającego ze środowiska zgodnie z art. 34 ustawy z dnia
16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody lub zgodnie z decyzją
o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.)”.
Zgodnie z polskim prawem, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach lub
zezwolenie wydawane w trybie art. 34 ustawy o ochronie przyrody to dwa
sposoby, udzielenia zezwolenia, o które chodzi w art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy
siedliskowej. Jednak derogacji, o których mowa w art. 16 tej dyrektywy
85

udziela się w Polsce w trybie określonym w art. 56 ustawy o ochronie przyrody
(jako zezwoleń na odstępstwa od zakazów ochrony gatunkowej), a ten przepis
nie jest przywołany. Wprowadzenie do art. 6 pkt 11 lit. a ustawy szkodowej
odniesienia do art. 56 ustawy o ochronie przyrody ma na celu dostosowanie
przepisów prawodawstwa polskiego do przepisów dyrektywy ELD. Ponadto
w definicji szkody w środowisku w gatunkach chronionych lub chronionych
siedliskach przyrodniczych zaproponowano uwzględnienie postanowień,
o których mowa w art. 90 ust. 1 i art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko. Należy wskazać, że w wyżej wskazanej definicji jest mowa
o decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach, natomiast zgodnie
z przywołaną ustawą identyfikacja negatywnego wpływu na gatunki i siedliska
przyrodnicze może się odbywać także w innych przypadkach, tj. w ramach
ponownej oceny oddziaływania na środowisko oraz w ramach oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jak również w ramach
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko sporządzanej dla planu
urządzania lasu, w związku z czym powyższa propozycja,
– w odniesieniu do szkody w środowisku w wodach polega na zmianie brzmienia
art. 6 pkt 11 lit. b. Proponowana zmiana wynika z konieczności dostosowania
przepisów ustawy do dyrektywy ELD, która w art. 2 pkt 1 lit. b definiuje
szkodę w środowisku w wodach z uwzględnieniem pojęcia „potencjału
ekologicznego”. W definicji określonej w ustawie nie zostało ono dotychczas
zawarte, co stanowiło odstępstwo od przepisów dyrektywy.
W art. 7 ustawy szkodowej zaproponowano zmianę brzmienia ust. 3. Zmiana
przedmiotowego przepisu wynika z konieczności jego doprecyzowania. Należy
podkreślić, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy szkodowej organem ochrony środowiska
właściwym w sprawach odpowiedzialności za zapobieganie szkodom w środowisku
i naprawę szkód w środowisku jest rdoś. Dlatego też, jeżeli bezpośrednie zagrożenie
szkodą w środowisku lub szkoda w środowisku wystąpi na obszarze dwóch lub więcej
województw, właściwym organem będzie rdoś, który pierwszy powziął informacje
o ich wystąpieniu (art. 7 ust. 2 ustawy szkodowej). Organ ten podejmie działania
w porozumieniu z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, na którego obszarze
86