Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

działania wystąpi bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku lub szkoda
w środowisku.
Zaproponowano również zmianę brzmienia art. 9 ust. 2 pkt 1, w którym jest mowa
o obowiązku skontrolowania szkodliwych czynników. Jest to wynik błędu
w tłumaczeniu dyrektywy ELD. Użyty w art. 6 ust. 1 lit. a oraz ust. 2 lit. b ww.
dyrektywy, a także w kilku miejscach w załącznikach do tej dyrektywy wyraz “control”
oznacza nie „kontrolowanie” (w znaczeniu – sprawdzanie), ale „objęcie kontrolą”
(w znaczeniu – opanowanie).
Uzasadnieniem zmiany art. 12 (dodanie ust. 4) i art. 15 ust. 1 jest fakt, iż obecnie
nie można wyegzekwować od władającego powierzchnią ziemi, który jest obowiązany
na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy szkodowej do podejmowania solidarnie z podmiotem
korzystającym ze środowiska działań zapobiegawczych i naprawczych, w przypadku
gdy bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku lub szkoda w środowisku zostały
spowodowane za jego zgodą lub wiedzą – brak podstaw prawnych do wydania decyzji
zobowiązującej władającego powierzchnią ziemi do uzgodnienia warunków
prowadzenia działań naprawczych, jak również nakładającej na ten podmiot obowiązek
prowadzenia działań zapobiegawczych i naprawczych.
Zmiana art. 13 polegająca na zmianie brzmienia ust. 2, dodaniu ust. 2a oraz zmianie
brzmienia ust. 3 dotyczy szkód w środowisku w powierzchni ziemi i jest konsekwencją
wprowadzenia w Poś doprecyzowania uzgadniania warunków remediacji z rdoś, które
zgodnie z nowymi przepisami przybierze formę ustalenia, w drodze decyzji planu
remediacji, zawierającego ściśle określone informacje. Patrz uzasadnienie nowego
art. 101l Poś. Dodatkowo w odniesieniu do szkód w środowisku w gatunkach
chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych lub w wodach wskazano, że
decyzja wydawana na podstawie art. 13 powinna określać sposób potwierdzenia
osiągnięcia założonego efektu ekologicznego, co jest również związane ze zmianami
brzmienia art. 15 ust. 2 pkt 5. Należy podkreślić, że dokumentacja będzie się różniła
w zależności od poszczególnych elementów przyrodniczych, dlatego też zasadne jest,
aby zakres tej dokumentacji określał organ do tego właściwy.
W nowym ust. 2a pkt 6 użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu
środowiska”. Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto w uzasadnieniu
do definicji remediacji (art. 3 nowy pkt 31b Poś).
87

Zaproponowano także zmianę ust. 6, gdyż dotychczasowe brzmienie tego przepisu
powoduje, że organ wydający decyzję ma wątpliwości, czy opiniowaniu podlega cała
decyzja czy tylko jej warunki, o których mowa w ust. 3 przywołanego artykułu. Nie jest
zasadne uzyskiwanie opinii dotyczącej brzmienia całej decyzji. Ponieważ wymienione
w ust. 6 organy są merytorycznie przygotowane do wyrażania opinii dotyczących spraw
leżących w ich kompetencjach, więc wystarczające jest opiniowanie tych warunków.
W przywołanym przepisie art. 13 ust. 6 proponuje się:
– zmianę brzmienia pkt 1 – poprzez dodanie opiniowania przez dyrektora
regionalnego zarządu gospodarki wodnej nie tylko przypadków szkody
w środowisku w wodach, ale również szkody w środowisku w powierzchni ziemi,
jeżeli dotyczy ona zanieczyszczenia w strefach ochronnych ujęć wody. Zgodnie
z art. 58 ust. 1 ustawy – Prawo wodne, dyrektorzy regionalnego zarządu gospodarki
wodnej, w drodze aktów prawa miejscowego, ustalają strefy ochronne ujęć wód,
w których obowiązują konkretne zakazy, nakazy i ograniczenia. Mogą one
obejmować pewne czynności związane z planowaną remediacją. Zatem zasadne
jest uzgadnianie omawianej decyzji regionalnego dyrektora ochrony środowiska
z właściwym dla danej strefy ochronnej ujęcia wody dyrektorem regionalnego
zarządu gospodarki wodnej,
– zmianę brzmienia pkt 4 – Dyrektor Lasów Państwowych może opiniować tylko
działania naprawcze dla szkód w środowisku, które dotyczą gruntów Skarbu
Państwa będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy
Państwowe, a nie jak to było dotąd nieprecyzyjnie zapisane w przedmiotowym
przepisie – na obszarach, na których występują lasy stanowiące własność Skarbu
Państwa,
– zmianę brzmienia pkt 5 – ponieważ dyrektor parku narodowego powinien
opiniować nie tylko decyzje dotyczące samego obszaru parku, lecz także jego
otuliny, czyli obszaru, na którym prowadzone działania mogą oddziaływać na teren
parku,
– zmianę brzmienia ust. 6 i dodanie pkt 7 – poprzez doprecyzowanie, iż właściwym
organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest państwowy powiatowy inspektor
sanitarny – jako właściwy w sprawach ujęć wody przeznaczonej do spożycia oraz
wody w kąpieliskach (planuje się zdjęcie z tego organu obowiązku opiniowania
działań naprawczych dla szkody w środowisku w strefach ochronnych ujęć wody,
88

za które odpowiedzialny jest regionalny zarząd gospodarki wodnej – uzasadnienie
wyżej) oraz państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, który byłby właściwy
w odniesieniu do oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi na
danym terenie,
– dodanie nowego pkt 8 w ust. 6 – aby zapewnić spójność systemu ochrony gleb
wprowadzono zmianę polegającą na uwzględnieniu wśród organów opiniujących
starosty, jako organu właściwego w sprawach ochrony gruntów rolnych, w tym
przywracania zanieczyszczonej glebie wartości użytkowych pozwalających na jej
rolnicze wykorzystanie.
Kolejną zmianą w art. 13 ustawy szkodowej jest wprowadzenie przepisów (po ust. 6
ustawy szkodowej proponuje się dodanie ust. 6a i 6b) odnośnie do opinii dotyczącej
warunków przeprowadzenia działań naprawczych. Należy wskazać, że postępowania
dotyczące szkód w środowisku, jako że w wielu przypadkach dotyczą zagrożeń dla
zdrowia ludzi, a także mogą powodować nieodwracalne szkody w środowisku, należy
prowadzić w możliwie najkrótszym czasie. Możliwość odwołania się od opinii
dotyczącej warunków decyzji niepotrzebnie może przedłużyć czas wydania decyzji.
Natomiast opinia organów wskazana w ust. 6 nie jest dla organu rozstrzygającego
w sprawie wiążąca.
Przepisy dotyczące warunków i sposobów przeprowadzenia remediacji
wprowadzono poprzez zmianę upoważnienia do wydania rozporządzenia w sprawie
rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (zmiana
art. 14). Warunki i sposoby przeprowadzenia remediacji w tym rozporządzeniu
powinny zostać sformułowane analogiczne do nowego art. 101r Poś.
Zmiana art. 15 wynika z potrzeby bardziej precyzyjnego określenia warunków
prowadzenia działań naprawczych, na podstawie informacji zebranych w terenie przez
podmiot korzystający ze środowiska. W obecnym stanie prawnym, jeżeli podmiot
korzystający ze środowiska uchyla się od obowiązku przeprowadzenia działań
naprawczych, to rdoś ma obowiązek określenia w decyzji stanu, do jakiego ma zostać
przywrócone środowisko oraz zakresu, sposobu i terminu przeprowadzenia działań
naprawczych. W przypadku oczyszczania gleby lub ziemi do stanu wymaganego
standardami jakości nie jest trudne zapisanie takiego obowiązku w decyzji. Tymczasem,
po wprowadzeniu możliwości prowadzenia remediacji innej niż oczyszczanie gleby,
niezbędne jest opracowanie planu remediacji przez podmiot korzystający ze
89

środowiska, ponieważ to podmiot dysponuje danymi niezbędnymi do jego
sporządzenia. W celu ujednolicenia wymagań analogiczne zmiany wprowadzono
w nowym art. 101m Poś. Ponadto zmiana art. 15 ust. 1 poprzez dodanie możliwości
nałożenia obowiązku przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych na
władającego powierzchnią ziemi, wynika ze zmiany art. 12.
W art. 15 ust. 2 pkt 3 lit. a tiret 4 użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub
stanu środowiska”. Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto
w uzasadnieniu do definicji remediacji (art. 3 nowy pkt 31b Poś).
W proponowanym brzmieniu art. 16 pkt 2 zastąpiono wyraz „natychmiastowe”
wyrazem „niezwłoczne”. Z uwagi na konieczność przeprowadzenia, zgodnie z art. 17
ustawy, postępowania administracyjnego w celu wydania decyzji określającej zakres
udostępniania powierzchni ziemi przez władającego powierzchnią ziemi oraz zakres
i sposób przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych oraz termin ich
rozpoczęcia i zakończenia, podjęcie „natychmiastowych działań” przewidzianych
w dotychczasowym brzemieniu art. 16 ustawy szkodowej nie było możliwe do
zrealizowania. W art. 16 pkt 2 użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi”
(z pominięciem wyrazu „życie”). Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania
zawarto w uzasadnieniu do definicji remediacji (art. 3 pkt 31b Poś).
Nowy przepis art. 16a ma na celu ułatwienie regionalnym dyrektorom ochrony
środowiska planowanie i wydatkowanie środków finansowych przeznaczonych na
prowadzenie działań w zakresie bezpośrednich zagrożeń szkodą w środowisku i szkód
w środowisku. Harmonogram oparty jest na priorytetyzacji podejmowania działań, przy
braniu pod uwagę zarówno zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska oraz możliwości
ich finansowania. Jest to analogiczny przepis do proponowanego nowego przepisu
art. 101j, dotyczącego harmonogramu remediacji.
W art. 16a użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska”.
Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto w uzasadnieniu do definicji
remediacji (art. 3 nowy pkt 31b Poś).
Zmiana art. 17 wynika również z zastąpienia obowiązku prowadzenia rekultywacji
gleby i ziemi do stanu wymaganego standardami jakości obowiązkiem przeprowadzenia
remediacji. Również rdoś, prowadząc działania naprawcze we własnym zakresie, będzie
musiał sporządzać bardziej szczegółowy plan remediacji, aby udowodnić, że podjęte
90

działania naprawcze gwarantują wyeliminowanie zagrożenia dla zdrowia ludzi i stanu
środowiska, zwłaszcza w sytuacji potrzeby uzasadnienia ograniczenia remediacji.
W art. 17 ust. 2a pkt 1 lit. d użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub
stanu środowiska”. Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto
w uzasadnieniu do definicji remediacji (art. 3 pkt 31b Poś).
Zmiana brzmienia art. 17a jest zmianą redakcyjną wynikającą z wprowadzenia
nowego art. 17b, który odnosić się będzie do szkód w środowisku w powierzchni ziemi.
Nowy art. 17b wprowadza analogiczne przepisy jak przepisy wprowadzane dla
historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi w Poś (patrz uzasadnienie nowego art.
101p Poś). Artykuł ten łagodzi dotychczasowe przepisy i wprowadza doprecyzowanie,
w jakich sytuacjach regionalny dyrektor ochrony środowiska może nie przeprowadzić
działań naprawczych (gdy sam je ma wykonać) albo zwolnić podmiot korzystający ze
środowiska z obowiązku przeprowadzenia działań naprawczych.
W art. 17b użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska”.
Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto w uzasadnieniu do definicji
remediacji (art. 3 nowy pkt 31b Poś).
Zmianę brzmienia art. 20 ust. 1 zaproponowano w celu umożliwienia organowi
ochrony środowiska nakładania obowiązku prowadzenia monitoringu przyrodniczego
różnorodności biologicznej i krajobrazowej również na podmioty prowadzące inną
działalność, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy szkodowej (w przypadku
bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub szkody środowisku w gatunkach
chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych). Ponadto dokonano również
zmian redakcyjnych związanych z wprowadzeniem w Poś definicji badań
zanieczyszczenia gleby i ziemi. W art. 20 ust. 5 dodano również możliwość
wykonywania badań, pomiarów i monitoringu przez rdoś, z tym że wskazano, iż rdoś
może je wykonywać jedynie, gdy nie ma możliwości nałożenia tego obowiązku na
sprawcę szkody w środowisku. Rozwiązanie takie jest zgodne z zasadą
„zanieczyszczający płaci”. Wskazano także, że rdoś może zlecić wykonanie badań,
pomiarów lub monitoringu w drodze zamówienia publicznego na jednorazowe ich
wykonanie lub w zależności od potrzeb wybrać stałego ich wykonawcę. Art. 20
w nowym brzmieniu (ust. 7–9) eliminuje problemy związane z wykonaniem badań
związanych z oceną zanieczyszczenia gleby i ziemi przez rdoś lub upoważnioną przez
niego osobę (np. pracownika laboratorium) na terenie władającego powierzchnią ziemi,
91