Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw

 4.12.  Proponuje  się zmodyfikowanie zasad tworzenia składu PKA w taki  sposób, aby 
w każdej kadencji „wymianie” podlegało 50% jej członków. Do struktury wewnętrznej 
PKA  wprowadzony  zostanie  zespół  odwoławczy,  w  którego  skład  będą  wchodzili 
członkowie PKA, przy czym członkostwa w zespole odwoławczym nie będzie można 
łączyć  z  członkostwem  w  zespołach  działających  w  ramach  obszarów  kształcenia. 
Zespół  odwoławczy  opiniuje  kierowane  do  PKA  wnioski  o  ponowne  rozpatrzenie 
sprawy.  W  opiniowaniu  tych  wniosków  nie  będą  też  mogli  brać  udziału  eksperci 
Komisji, którzy uczestniczyli w pierwszym opiniowaniu sprawy. Przewodniczący 
zespołu odwoławczego uczestniczy jedynie w posiedzeniach prezydium, na których są 
podejmowane  uchwały  w  sprawach  wniosków  o  ponowne  rozpatrzenie  sprawy. 
Powyższych  zmian  dokonano  w  związku  z  wyrokiem  Trybunału  Konstytucyjnego 
z dnia 25 lipca 2013 r. (SK 61/12W) stwierdzającym niezgodność art. 52 ust. 3 ustawy 
– Prawo o szkolnictwie wyższym z Konstytucją RP. 
Jednocześnie  dokonano  zmian  w  zakresie  „związania”  ministra  opiniami  PKA 
w przypadku  podejmowania  przez  niego  decyzji  dotyczących  zawieszania  lub  cofania 
uprawnień  do  prowadzenia  kierunków  studiów  (art.  11b  ust.  2  i  3)  –  minister  będzie 
mógł  (a nie, jak obecnie musiał)  podjąć  decyzję  o  cofnięciu  albo  zawieszeniu 
uprawnienia w przypadku negatywnej oceny PKA. 
4.13. W celu  usprawnienia  postępowania  w  sprawie  odwołania  rektora  ze  względu  na 
rażące  naruszenie  prawa  proponuje  się  wyznaczenie  30-dniowego terminu na 
przedstawienie opinii przez KRASP i RGNiSW. W przypadku bezskutecznego upływu 
tego terminu wymóg zasięgnięcia opinii uważa się za spełniony. 
4.14. Doprecyzowany zostanie zakres danych publikowanych na stronie internetowej 
Centralnej  Komisji  do  Spraw  Stopni  i  Tytułów  i  rad  jednostek  organizacyjnych 
odnośnie  do  osób, którym nadano stopnie i tytuły,  a  także  zakres  informacji 
o prowadzonych postępowaniach o nadanie stopni i tytułów. Uszczegółowiony zostanie 
również  zakres  danych  dotyczący  wykazu  recenzentów  w  postępowaniach  o  nadanie 
tytułu profesora. 
4.15.  Doprecyzowane  zostaną  warunki,  jakie  powinna  spełnić  osoba,  w  przypadku 
wszczęcia postępowania o nadanie jej tytułu naukowego. Zgodnie z projektem ustawy 
tytuł  profesora  będzie  mógł  zostać  nadany  osobie,  spełniającej  wymagania  określone 
w art. 26 ustawy o stopniach naukowych  i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule 
30 
 
w zakresie sztuki, która  m.in.  posiada  doświadczenie  w  kierowaniu  zespołami 
badawczymi, realizującymi projekty finansowane w drodze konkursów krajowych lub 
zagranicznych lub która prowadziła prace naukowe w instytucjach naukowych, w tym 
zagranicznych. Obecnie obowiązujące przepisy wymagają spełnienia zarówno warunku 
posiadania  doświadczenia  w  kierowaniu  zespołami  badawczymi,  jak  i  warunku 
prowadzenia prac naukowych w zagranicznych instytucjach naukowych. 
4.16. Prezydent RP w przypadku powzięcia wiadomości o możliwości naruszenia przez 
kandydata  do  tytułu  profesora  praw  autorskich  będzie  mógł  zwrócić  się  do  Centralnej 
Komisji do Spraw Stopni i Tytułów o dołączenie do wniosku o nadanie tytułu profesora 
opinii Komisji do spraw etyki w nauce przy Polskiej Akademii Nauk.  W przypadku 
wydania przez  Komisję  negatywnej  opinii  Centralna  Komisja  wznawia  postępowanie 
dotyczące nadania tytułu profesora lub wszczyna postępowanie w sprawie stwierdzenia 
nieważności postępowania w sprawie nadania tytułu profesora. 
W  przypadku  stwierdzenia  przez  Centralną  Komisję  nieważności  postępowania 
w sprawie nadania tytułu profesora, osoba której nadano tytuł profesora utraci prawo do 
posługiwania się tym tytułem. 
4.17.  Doprecyzowane  zostaną  przepisy  dotyczące  szczególnych przypadków 
odstąpienia  od  wymogu  przeprowadzenia  konkursu na stanowiska w uczelni. 
Zwolnienie  to  ma  dotyczyć  nauczyciela  akademickiego  skierowanego  do  pracy  na 
podstawie umowy zawartej z zagraniczną instytucją naukową, będącego beneficjentem 
krajowego konkursu  ogłoszonego  przez  NCN  lub  NCBiR,  lub  międzynarodowego 
konkursu  na  realizację  projektu  badawczego,  na  czas  realizacji  tych  projektów  oraz 
zatrudnianego na czas realizacji projektu finansowanego  ze  środków  pochodzących 
z Unii Europejskiej.  Ponadto  nie  będzie  wymagało  przeprowadzania konkursu 
przedłużenie umowy w przypadku zmiany warunków pracy na tym samym stanowisku, 
jeżeli poprzednia umowa była zawarta na czas nie krótszy niż trzy lata.  
4.18. Podniesiony zostanie wiek nauczycieli akademickich posiadających bierne prawo 
wyborcze z 65 do 67 lat, przy jednoczesnym pozostawieniu  niezmienionego  wieku 
nauczyciela  akademickiego  posiadającego  tytuł  naukowy  profesora  (70  lat).  Podobne 
rozwiązanie zostanie wprowadzone w przypadku konkursu na funkcję rektora uczelni 
publicznej.  Mając  na  uwadze  ograniczenie  konieczności  przeprowadzania  wyborów 
uzupełniających (lub konkursów) w trakcie kadencji, proponuje się wobec nauczycieli 
31 
 
pełniących  funkcje  organu  jednoosobowego  uczelni  i  ich  zastępców  przekształcenie 
stosunku pracy mianowanych nauczycieli akademickich w stosunek pracy na podstawie 
umowy o pracę.  
4.19.  Wprowadzona  zostanie  możliwość  udzielania  nauczycielowi  akademickiemu 
posiadającemu  stopień  doktora  (a  nie jak dotychczas tylko mianowanemu 
nauczycielowi akademickiemu) płatnego  urlopu  naukowego  na  prowadzenie  badań 
realizowanych poza jednostką macierzystą. 
4.20.  Proponuje  się  doprecyzowanie  przepisów  dotyczących  urlopu  dla  poratowania 
zdrowia, w szczególności  wprowadzenie  zmian,  zgodnie z którymi orzeczenia 
o potrzebie udzielenia tego urlopu nie  będzie  wydawać  jak  dotychczas  lekarz 
prowadzący,  ale  lekarz  posiadający  uprawnienia  do  wykonywania  badań 
profilaktycznych  wykonujący  działalność  w  jednostce  służb  medycyny  pracy,  z  którą 
uczelnia  zawarła  umowę.  Nauczycielowi  akademickiemu  oraz  uczelni  będzie 
przysługiwać  odwołanie  od  orzeczenia  lekarskiego  do  wojewódzkiego  ośrodka 
medycyny  pracy  właściwego  ze  względu  na  miejsce  zamieszkania  nauczyciela 
akademickiego lub ze względu na siedzibę uczelni. W wyniku uwag Ministra Finansów 
rozszerzono, w stosunku do Założeń, zakres planowanej regulacji – na wzór rozwiązań 
przewidzianych w założeniach do nowelizacji ustawy – Karta Nauczyciela. Nauczyciel 
akademicki  zatrudniony  w  pełnym  wymiarze  czasu  pracy,  po  przepracowaniu  co 
najmniej  dwudziestu  lat  w  uczelni  będzie  miał  prawo  do  płatnego  urlopu  dla 
poratowania  zdrowia  w  celu  przeprowadzenia  zaleconego  leczenia,  jeżeli  stan  jego 
zdrowia wymaga powstrzymania się od pracy. Łączny wymiar urlopu dla poratowania 
zdrowia  w  okresie  całego  zatrudnienia  nauczyciela  akademickiego  nie  może 
przekroczyć  jednego  roku.  W przypadku gdy urlop dla poratowania zdrowia 
wykorzystywany  jest  w  częściach,  kolejnego  urlopu  można  będzie  udzielić  nie 
wcześniej niż po upływie trzech lat od dnia zakończenia ostatnio udzielonego urlopu. 
Nauczyciel akademicki nie będzie ponosił kosztów badań. Opłaty za badania lekarskie 
przeprowadzane  nie  częściej  niż  raz  na  trzy  lata  oraz  opłaty  za  badania  lekarskie 
w trybie odwoławczym ponosi uczelnia. 
4.21.  Proponuje  się  wprowadzenie  możliwości  zlecania  uczelniom  wojskowym  przez 
Ministra  Obrony  Narodowej  zadań  związanych  z  działaniem  uczelni  jako  jednostek 
wojskowych,  jeżeli  zadania  te  są  niezbędne  ze  względu  na  potrzeby  obronności 
32 
 
i bezpieczeństwa  publicznego,  stanu  klęski  żywiołowej  lub  w  celu  wykonania 
zobowiązań  międzynarodowych.  Wykonanie  zadania  następowałoby  odpłatnie  na 
podstawie umowy ze stroną finansującą wykonanie zadania. Przepis ten będzie dotyczył 
żołnierzy  i  kandydatów  na  żołnierzy.  Na  wniosek  ministra  właściwego  do  spraw 
wewnętrznych  do  projektu  ustawy  włączono  analogiczne  rozwiązanie  dotyczące 
zlecania  przez  tego  ministra  zadań  uczelniom  służb  państwowych  jako  jednostkom 
organizacyjnym właściwej służby. 
4.22.  Proponuje  się  usunięcie  z  ustawy  przepisu  o  obowiązku  dokonywania  przez 
Ministra Obrony Narodowej mianowania na stanowisko profesora zwyczajnego lub 
profesora nadzwyczajnego osoby pełniącej funkcję rektora w uczelniach wojskowych. 
4.23.  Proponuje  się  utworzenie  ogólnopolskiej  bazy  streszczeń  i  recenzji  rozpraw 
doktorskich  oraz  autoreferatów  i  recenzji  w  postępowaniach  habilitacyjnych  według 
obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych.  
4.24.  Przewiduje  się  stworzenie  możliwości  prawnych  przyznawania  stypendiów  za 
osiągnięcia  dla najlepszych uczestników  studiów doktoranckich prowadzonych przez 
instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN) lub instytuty badawcze na wzór 
stypendiów ministra dla najlepszych uczestników studiów doktoranckich prowadzonych 
w  uczelni,  tj.  stypendium  Prezesa  PAN  lub  stypendium  ministra  nadzorującego 
określony  instytut  badawczy.  Proponowane  rozwiązanie  uwzględnia  postulaty 
doktorantów  PAN.  Przyznawanie  ww.  stypendiów  jest  działaniem fakultatywnym 
i powinno  być  finansowane  ze  środków  własnych  PAN  oraz  budżetów  ministrów 
nadzorujących instytuty badawcze.  
4.25.  Proponuje się  wprowadzenie przepisu, na podstawie których kwalifikacje I i  II 
stopnia uzyskane na podstawie dotychczasowych przepisów stają  się  odpowiednio 
stopniami doktora sztuki lub doktora habilitowanego (art. 51 projektu ustawy). 
4.26.  Projektem  ustawy  została  też  objęta  zmiana  art.  1  ust.  1  ustawy z dnia 17 lipca 
1998 r. o pożyczkach i kredytach studenckich (Dz. U. Nr 108, poz. 685, z późn. zm.). 
Prawo  do  otrzymania  pożyczek  studenckich  i  kredytów  studenckich  na  zasadach 
określonych  w  tejże  ustawie  będą  mieli  studenci  i  doktoranci  uczelni  lub  jednostek 
naukowych, o których mowa w ustawie –  Prawo  o  szkolnictwie  wyższym,  będący 
osobami cywilnymi. W wyniku zmian w art. 1 ust. 1 ustawy o pożyczkach i kredytach 
studenckich wprowadzonych ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo 
33 
 
o  szkolnictwie  wyższym,  ustawy  o  stopniach naukowych i tytule naukowym oraz 
o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw 
doktoranci  jednostek  naukowych  innych  niż  jednostki  organizacyjne  uczelni  utracili 
prawo  do  otrzymania  pożyczek  i  kredytów  studenckich.  Pomimo znikomego 
zainteresowania kredytami przejawianego przez doktorantów w jednostkach naukowych 
(od  roku  2004  banki  udzieliły  kredytu  556  doktorantom, w tym 28 doktorantom 
w jednostkach naukowych –  przy ponad 150 tys. kredytów udzielonych studentom) – 
w celu  zrównania  dostępu  do  kredytów  studenckich  dla  uczestników studiów 
doktoranckich w uczelniach i jednostkach naukowych –  zostaje przywrócona 
możliwość  ubiegania  się  o  ten  kredyt  przez  doktorantów,  którzy  odbywają  studia 
doktoranckie poza uczelnią. Propozycja jest zgodna z uwagami zgłoszonymi w trakcie 
konsultacji społecznych przez Prezesa Polskiej Akademii Nauk. 
4.27. Przewiduje się – na wniosek Ministra Edukacji Narodowej – zmiany w systemie 
oświaty,  dotyczące  zakładów  kształcenia  nauczycieli (kolegia nauczycielskie 
i nauczycielskie kolegia języków obcych).  
Projekt  w  zakresie  zmian  w  ustawie  z  dnia  7  września  1991  r.  o  systemie  oświaty 
(Dz. U.  z  2004  r.  Nr  256,  poz.  2572,  z  późn.  zm.)  przewiduje  stopniowe  wstrzymanie 
naboru  na  pierwszy  rok  nauki  w  zakładach  kształcenia  nauczycieli,  tj.  kolegiach 
nauczycielskich i  nauczycielskich  kolegiach  języków  obcych,  oraz  ich  likwidację 
w 2016 r. Propozycje zmian są konsekwencją rozwiązań zawartych w art. 261a i 261b 
ustawy  –  Prawo  o  szkolnictwie  wyższym  (Dz.  U.  z  2012  r.  poz.  572,  z  późn.  zm.) 
wprowadzonych  ustawą  z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy –  Prawo 
o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 202, poz. 1553), regulujących włączanie zakładów 
kształcenia  nauczycieli  w  struktury  szkolnictwa  wyższego  oraz  brak  możliwości 
ubiegania się po 30 września 2015 r. przez absolwentów kolegiów o uzyskanie dyplomu 
i  tytułu  zawodowego  licencjata  w  uczelniach  sprawujących  opiekę  naukowo-
dydaktyczną nad kolegiami. 
Kolegia  funkcjonują  w  systemie  oświaty  na  podstawie  art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 
7 września  1991  r.  o  systemie  oświaty.  Zasady  działania  kolegiów  i  standardy 
kształcenia  w  kolegiach  określają  odpowiednio  rozporządzenie  Ministra  Edukacji 
Narodowej  z  dnia  12  sierpnia  1997  r.  w  sprawie  zakładów  kształcenia  nauczycieli 
(Dz. U.  Nr  104,  poz.  664,  z  późn.  zm.)  oraz  rozporządzenie Ministra Edukacji 
Narodowej z dnia 30 czerwca 2006  r. w sprawie standardów  kształcenia  nauczycieli 
34