Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw

kolejnymi ogniwami w łańcuchu wytwórczym biokomponentów, którzy zgodnie z przyjętymi
w projektowanej ustawie rozwiązaniami są podmiotami certyfikowanymi.
Zatem weryfikacja spełnienia KZR dotyczących biomasy (a ściślej rzecz ujmując –
surowców rolnych) będzie odbywała się, co do zasady, w zgodzie z postanowieniami
uznanych systemów certyfikacji (w zasadzie w ramach audytowania podmiotów
certyfikowanych). Innymi słowy, obowiązek udowodnienia spełnienia KZR dotyczący
biomasy (w tym surowców rolnych) będzie spoczywał, zgodnie z projektem ustawy, na
pierwszym podmiocie certyfikowanym, który będzie dokonywał skupu biomasy. Procedury
jednostek certyfikujących, wynikające z postanowień uznanych przez Komisję Europejską
systemów dobrowolnych, w zakresie swoich regulacji obejmują zasady, jakie należy spełnić,
dokonując weryfikacji wypełnienia KZR przez surowce rolne uprawiane przez producentów
rolnych. Pierwszy podmiot certyfikowany będzie musiał posiadać certyfikat systemu, który
posiada procedury weryfikacji spełnienia KZR u producentów rolnych.
W praktyce dotychczasowych systemów są to zazwyczaj wizyty kontrolne składane
przez audytorów jednostki certyfikowanej u losowo wytypowanych producentów rolnych,
którzy dostarczali podmiotowi certyfikowanemu surowce rolne. Należy zauważyć, iż
w ramach tak pojętego modelu weryfikacji KZR ostatecznie to na podmiocie certyfikowanym
będzie spoczywał obowiązek zagwarantowania, że wykorzystywana przez niego biomasa
(w tym surowce rolne) spełnia kryteria w zakresie warunków i terenów uprawy określone
w przepisach dyrektywy.
Jednostka certyfikująca, na wniosek organu rejestrowego i w zakresie przez niego
wskazanym, jest obowiązana do przeprowadzenia kontroli wskazanego przez ten organ
podmiotu certyfikowanego, któremu ta jednostka certyfikująca wydała certyfikat, w terminie
30 dni od dnia wpływu wniosku.
Rejestracja zarówno administratorów systemów certyfikacji, jak i jednostek
certyfikujących w rejestrach Prezesa ARR służy jedynie temu, aby Prezes ARR mógł
gromadzić informacje na temat ogółu podmiotów działających na rynku biokomponentów,
w tym jednostek certyfikujących i administratorów systemów certyfikacji, oraz miał prawo do
dokonywania u tych podmiotów kontroli, w celu weryfikacji prawidłowości prowadzenia
przez nich działalności gospodarczej.
W praktyce funkcjonowania systemu, wszystkie działające w ramach uznanych
systemów podmioty, które wyrażą zainteresowanie uczestniczeniem w systemie, mogą
rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, a w konsekwencji (przy założeniu
16


spełnienia warunków ustawowych dotyczących działalności regulowanej) dokonać wpisu
w rejestrze prowadzonym przez Prezesa ARR.
Działalność prowadzona przez administratorów i jednostki certyfikujące ma znamiona
typowej działalności gospodarczej – stąd założono w ustawie, iż będzie to działalność
gospodarcza prowadzona w oparciu o ustawę o SDG. Ponadto, z uwagi na specyficzny
charakter tej działalności oraz fakt, że kraj członkowski powinien zapewnić sprawne
i prawidłowe funkcjonowanie systemu weryfikacji KZR, założono, że będzie to działalność
regulowana w myśl art. 5 pkt 4 ustawy o SDG.
W ustawie wprowadzone zostaną art. 28k ust. 2 i art. 28q ust. 2, zgodnie z którymi
czasowe świadczenie usług w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 4 marca 2010 r.
o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymaga, w zależności od
rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej, uzyskania wpisu do rejestru
administratorów systemów certyfikacji lub jednostek certyfikujących.
Proponowane w projekcie ustawy rozwiązania oparto na weryfikacji spełnienia KZR
przez jednostki certyfikujące działające w oparciu o uznane przez Komisję Europejską
systemy certyfikacji. Poniżej przedstawiono informacje na temat dotychczas uznanych przez
KE systemów.
Nazwa
Zakres systemu
Zakres wymagań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE, które zostały
systemu
określone w uznanym systemie
Geograficzny
Surowce
Łańcuch
GHG
Bioróżnorod-
Magazynowa-
Bilans
Jakość
dostaw
(wartości
ność
nie pierwiastka
masy
audytu
emisji)
węgla
RBSA
wszystkie
wszystkie
cały
rzeczywiste
tak
tak
tak
tak
(Abengoa
kraje
i standardowe
RED
Bioenergy
Sustainability
Assurance)
2BSvs
wszystkie
wszystkie
cały
standardowe
tak*
tak
tak
tak
(Biomass
kraje
Biofuels
voluntary
scheme)
Bonsucro EU
wszystkie
trzcina
Cały
standardowe
tak*
tak
tak
tak
kraje
cukrowa
Ensus

pszenica
od
rzeczywiste
tak*
tak
tak
tak
voluntary
pierwszego
i standardowe
scheme under
punktu
RED for
zbiórki do
Ensus
magazynu
bioethanol
Ensus
17


production
Greenergy
Brazylia
trzcina
cały
standardowe
tak*
tak
tak
tak
(Greenergy
cukrowa
Brazilian
Bioethanol
verification
programme)
ISCC
wszystkie
Wszystkie
cały
rzeczywiste
tak
tak
tak
tak
(International
kraje
i standardowe
Sustainability
and Carbon
Certification)
NTA 8080
Wszystkie
Wszystkie
cały
rzeczywiste
tak*
tak
tak
tak
kraje
i standardowe
Red Tractor
UK
zboża,
od rolników
brak
tak
tak
tak
tak
(Red Tractor
rośliny
do
Farm
oleiste,
pierwszego
Assurance
burak
punktu
Combinable
cukrowy
zbiórki
Crops &
Sugar Beet
Scheme)
Red Cert
UE i wybrane
wszystkie
cały
rzeczywiste
tak
tak
tak
tak
kraje
i standardowe
RSB EU RED
Wszystkie
Wszystkie
Cały
Rzeczywiste
tak
tak
tak
tak
(Roundtable
kraje
i standardowe
of Sustainable
Biofuels EU
RED)
RTRS EU
wszystkie
soja
cały
rzeczywiste
tak
tak
tak
tak
RED (Round
kraje (poza
i standardowe
Table on
UE)
Responsible
Soy EU RED)
RSPO RED
Wszystkie
Palma
Cały
standardowe
tak
tak
tak
tak
(Roundtable
kraje
on
Sustainable
Palm Oil
RED)
SQC (Scottish
Szkocja
pszenica,
od rolników
brak
tak
tak
tak
tak
Quality Farm
i Północna
melas, olej
do
Assured
Anglia
z ziaren
pierwszego
Combinable
rzepaku
punktu
Crops (SQC)
zbiórki
scheme)
Projektowane przepisy zostały tak skonstruowane, aby określać jedynie ramy
funkcjonowania uznanych systemów i nie stać w sprzeczności z ich założeniami. W związku
18


z powyższym ustawa nie określa trybów kontroli podmiotów certyfikowanych czy też
wzorów dokumentów wydawanych w ramach systemów.
Zgodnie z pozyskanymi przez Ministerstwo Gospodarki informacjami, koszt certyfikacji
w ramach uznanych systemów to ok. 5–10 tys. zł, kwota jest uzależniona od zakresu
prowadzonej przez podmiot działalności, wielkości produkcji i stopnia skomplikowania
prowadzonych procesów.
Alternatywą dla przyjętych w projekcie rozwiązań co do sposobu weryfikacji KZR,
opartych na wykorzystywaniu systemów dobrowolnych, uznanych w KE, mogłoby być:
1) opracowanie systemu krajowego, zgodnie z którym weryfikacja spełniania KZR byłaby
prowadzona przez organy administracji publicznej. Tego typu systemy zostały wdrożone
np. w Austrii oraz Francji;
2) opracowanie systemu krajowego i powierzenie weryfikacji spełnienia KZR innym
podmiotom niż organy administracji publicznej (np. niezależni audytorzy działający
w oparciu o stosowne normy w zakresie audytu i kontroli wskazane w przepisach
prawa). Rozwiązania takie funkcjonują np. w Wielkiej Brytanii i Szwecji.
Nie zdecydowano się jednak na przyjęcie powyższych rozwiązań z uwagi na fakt, iż
dyrektywa nie nakłada bezpośredniego obowiązku uznawania dowodów spełniania KZR
pochodzących z systemów innych krajów członkowskich (wariant nr 1 powyżej).
W przypadku stworzenia systemu krajowego, takiego jak przykładowo funkcjonuje w Austrii,
istnieje ryzyko, iż biomasa i biokomponenty posiadające pochodzące z niego certyfikaty nie
będą uznawane w innych krajach członkowskich.
Ponadto utworzenie systemu opartego na weryfikacji spełnienia KZR pociągnęłoby za
sobą znaczące wydatki z budżetu państwa, związane z koniecznością zwiększenia
zatrudnienia w organie administracji wytypowanym do weryfikacji spełnienia KZR (nawet
o 10–20 etatów, w zależności od stopnia zainteresowania podmiotów certyfikacją w systemie
krajowym) i wydatkami na obsługę systemu certyfikacji (wyjazdy terenowe, zakup
specjalistycznego oprogramowania itp.).
Przepisy projektowanej ustawy wprowadzają rozwiązania zbliżone do funkcjonujących
od kilku lat i zaakceptowanych przez KE rozwiązań niemieckich.
Uchylenie art. 32
W związku z faktem, iż dyrektywa 2009/28/WE zastąpiła dyrektywę Parlamentu
Europejskiego i Rady 2003/30/WE z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie wspierania użycia
w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych (Dz. Urz. UE L 123 z 17.05.2003,
19


str. 42; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 31, str. 188), która dotąd
nakładała na państwa członkowskie obowiązek sporządzania raportów, o których mowa
w art. 32 ustawy, artykuł ten zostanie uchylony. Zmiana ta jest spowodowana faktem, iż
dyrektywa 2009/28/WE nie przewiduje konieczności sporządzania raportów, których zakres
został zdefiniowany w art. 32 ustawy.
Zmiany w art. 29–33 (w tym wprowadzenie nowych art. 31a–31c)
W związku z wprowadzeniem nowych kategorii przedsiębiorców – podmiotu
sprowadzającego, administratora systemu certyfikacji oraz jednostki certyfikującej konieczne
są zmiany w przepisach art. 29 dotyczącego kontroli oraz w art. 33 dotyczącym kar.
W związku z faktem, iż wprowadzony zostanie obowiązek sprawozdawczości dla
nowego podmiotu funkcjonującego na rynku biokomponentów, zdefiniowanego jako podmiot
sprowadzający, jak również rozszerzony zostanie obowiązek sprawozdawczości wobec
producentów paliw ciekłych i biopaliw ciekłych, zmianie ulegną także przepisy dotyczące
sprawozdawczości prowadzonej przez Prezesa URE oraz dodane zostaną przepisy dotyczące
sprawozdawczości prowadzonej przez Prezesa ARR. Prezes URE będzie sporządzał zbiorcze
raporty kwartalne dotyczące rynku biokomponentów, paliw ciekłych i biopaliw ciekłych na
podstawie informacji pozyskanych ze sprawozdań przekazanych przez producentów paliw
ciekłych i biopaliw ciekłych, jak również na podstawie sprawozdania ministra właściwego do
spraw finansów publicznych, o którym mowa w art. 30 ust. 3 ustawy.
Ponadto nałożony zostanie obowiązek udzielania informacji dotyczących udziału
w ogólnej ilości biokomponentów i biopaliw ciekłych tych biokomponentów, które spełniają
KZR, oraz poziomu emisji dla biokomponentów wykorzystanych do produkcji paliw ciekłych
i biopaliw ciekłych, wyrażonego w gCO2eq/MJ.
Producenci będą zobowiązani do przekazywania świadectw do Prezesa URE oraz
przechowywania dokumentów poświadczających ilości wskazane w świadectwie
potwierdzające spełnienie KZR przez biokomponenty wprowadzone do obrotu lub
wykorzystane na potrzeby własne, które zostały zaliczone do realizacji NCW.
Równocześnie w art. 33 zostaną dodane, analogiczne do istniejących, przepisy
o nałożeniu kar na administratorów systemu i jednostek certyfikujących, które nie
przedkładają w terminie sprawozdań do Prezesa ARR.
Jednocześnie, w związku ze zmianami w definicjach producenta, wytwórcy i pośrednika
oraz wprowadzeniem definicji podmiotu sprowadzającego i koniecznością uszczelnienia
20