Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

2.9. Funkcjonowanie świetlicy szkolnej – art. 67 ust. 3–5 ustawy – art. 1 pkt 15
projektu ustawy
Projektowana zmiana przepisu art. 67 zakłada dodanie ust 3–5, które
doprecyzowują kwestie funkcjonowania świetlicy w szkole. Specyfika pracy
świetlicy szkolnej charakteryzuje się tym, że obejmuje zarówno uczniów,
którzy w związku z godzinami pracy rodziców przebywają w świetlicy
systematycznie oraz uczniów korzystających ze świetlicy nieregularnie.
Wpływa to bezpośrednio na formy spędzania czasu, jakimi mogą być
określone zajęcia lub opieka, które organizuje się dla dzieci w świetlicy ze
względu na czas ich obecności.
Zgodnie z projektowanym przepisem, w szkołach podstawowych oraz szkołach
prowadzących kształcenie specjalne, na wniosek rodziców szkoła ma
obowiązek zapewnić uczniom opiekę świetlicową, która organizowana będzie
systematycznie, w ciągu całego dnia, odpowiednio do potrzeb uczniów, na
podstawie wniosku złożonego przez rodziców. Natomiast w innych
przypadkach, uzasadnionych np. koniecznością pobytu uczniów w szkole ze
względu na organizację dojazdu do szkoły lub innymi okolicznościami, szkoła
ma także obowiązek zorganizowania zajęć opieki świetlicowej. Proponowana
regulacja wejdzie w życie z dniem 1 września 2014 r.
2.10. Podmiotowy zakres kształcenia specjalnego – art. 71b ust. 1 i ust. 7 pkt 3
ustawy – art. 1 pkt 16 projektu ustawy
W art. 71b ust. 1 ustawy doprecyzowano, że kształcenie specjalne może być
prowadzone w przedszkolach (wszystkich rodzajach) oraz w innych formach
wychowania przedszkolnego.
Zmianie uległo również upoważnienie zawarte w art. 71b ust. 7 pkt 3 ustawy,
w którym określa się warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki
dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie,
w innych formach wychowania przedszkolnego, przedszkolach i szkołach
ogólnodostępnych oraz przedszkolach i szkołach lub oddziałach
integracyjnych, uwzględniając rodzaje niepełnosprawności wymagające
stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, konieczność
dostosowania odpowiednio programów wychowania przedszkolnego
i programów nauczania oraz warunków i form przeprowadzania egzaminów
55
i sprawdzianów do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz
możliwości psychofizycznych uczniów, a także zatrudnienia specjalistów do
realizacji tych potrzeb.
2.11. Dotowanie z budżetów jednostek samorządu terytorialnego publicznych oraz
niepublicznych szkół i placówek – art. 80 ust. 2c, ust. 2d, ust. 3, ust. 3a, ust. 3j,
ust. 8 i ust. 8a oraz art. 90 w ust. 1a, ust. 1k, ust 1l, ust. 2h, ust. 3a, ust. 4, ust. 8
i ust. 8a ustawy – art. 1 pkt 17 lit. a, b, e, g i h oraz pkt 20 lit. a, d i f–j projektu
ustawy
Proponowane zmiany mają charakter doprecyzowujący. Przepisy art. 80
ust. 2c, 3, 3a i 8 oraz art. 90 ust. 1a, 3a i 8 ustawy określają minimalną
wysokość dotacji udzielanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego
w przeliczeniu na jednego ucznia (wychowanka, dziecko objęte wczesnym
wspomaganiem rozwoju, słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego). Nie
ulega wątpliwości, że celem tych przepisów jest skorelowanie minimalnej
wysokości dotacji z kwotą części oświatowej subwencji ogólnej przewidzianą
dla jednostki samorządu terytorialnego (będącej organem dotującym),
przypadającą na:
− jednego ucznia szkoły danego typu i rodzaju (art. 80 ust. 3),
− jednego wychowanka (art. 80 ust. 3a, art. 90 ust. 3a),
− jedno dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju (art. 80 ust. 2c,
art. 90 ust. 1a),
− jednego słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego (art. 80 ust. 8
i art. 90 ust. 8).
Taką interpretację potwierdza również praktyka w stosowaniu tych przepisów
przez jednostki samorządu terytorialnego, które odnoszą wysokość dotacji do
naliczonej dla nich w subwencji oświatowej kwoty przypadającej na jednego
ucznia (wychowanka lub dziecko). W przypadku gdyby możliwe było
przyjęcie do celów ustalania wysokości dotacji uśrednionej kwoty subwencji
oświatowej przypadającej na jednego ucznia dla wszystkich jednostek
samorządu terytorialnego, część organów dotujących mogłaby przekazywać
dotację w wysokości istotnie niższej, od naliczonych im w subwencji
oświatowej środków przypadających na ucznia, a inne musiałyby przekazywać
dotację w wysokości wyższej od środków naliczonych. W związku
56
z powyższym w celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych
zaproponowano doprecyzowanie przepisów art. 80 ust. 2c, 3, 3a i 8 oraz art. 90
ust. 1a, 3a i 8 ustawy polegające na zastąpieniu użytego w tych przepisach
wyrazu „jednostek” wyrazem „jednostki”.
Ponadto z uwagi na fakt, że dotacja, o której mowa w art. 80 ust. 8 oraz
w art. 90 ust. 8 ustawy, może być ustalona na poziomie wyższym od
minimalnego zasadne jest wskazanie organu właściwego do określenia jej
wysokości. Zaproponowano aby wysokość dotacji przysługującej na słuchacza
kwalifikacyjnego kursu zawodowego określał organ stanowiący jednostki
samorządu terytorialnego (art. 80 ust. 8a i art. 90 ust. 8a ustawy).
W celu wyeliminowania pojawiających się wątpliwości interpretacyjnych
dotyczących możliwości przekazywania szkołom przez jednostki samorządu
terytorialnego dotacji na podstawie przepisów art. 80 i 90 ustawy również na
uczniów, którym dyrektor w drodze decyzji zezwolił na spełnianie obowiązku
szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą oraz zasad określania wysokości
tej dotacji, zaproponowano stosowne doprecyzowanie przepisów w tym
zakresie (art. 80 ust. 3j i art. 90 ust. 2h). Jednoznacznie określają one
minimalny poziom dotacji przysługującej szkołom na każdego ucznia
(spełniającego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą)
w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego ucznia
spełniającego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą w części
oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego. Należy
zauważyć, że ponoszone przez szkoły koszty kształcenia ww. grupy uczniów
są niższe, niż koszty kształcenia uczniów realizujących obowiązek szkolny
w szkole.
Proponuje się również rozszerzenie zakresu stosowania przepisu art. 90 ust. 4
ustawy, dotyczącego ustalenia przez organ stanowiący jednostki samorządu
terytorialnego trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz trybu i zakresu
kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, również o dotacje, o których
mowa w art. 90 ust. 1b i 1c ustawy. Dotacje te będą mogły być udzielane
z budżetów gmin od 1 września 2014 r.
Zmiany w art. 80 ust. 2d, art. 90 ust. 1k i ust. 1l polegają na zastąpieniu
niewłaściwie użytego w tych przepisach słowa „prowadzącą” na właściwe
57
„dotującą”. Zmieniane przepisy traktują o rozliczeniach między gminami,
w przypadku uczęszczania do przedszkola lub innej formy wychowania
przedszkolnego nie prowadzonych przez gminę, ucznia, który nie jest
mieszkańcem gminy dotującej to przedszkole lub inną formę wychowania
przedszkolnego. Środki finansowe przekazywane między rozliczającymi się
gminami winny być pomniejszone między innymi o kwotę dotacji, o której
mowa w art. 14d ust. 1 ustawy, otrzymanej na ucznia przez gminę dotującą
przedszkole lub inną formę wychowania przedszkolnego, do których uczęszcza
uczeń, a nie przez gminę prowadzącą te placówki, gdyż mowa jest tutaj
o uczniach przedszkoli lub innych form wychowania przedszkolnego, dla
których gmina nie jest organem prowadzącym.
2.12. Rozszerzenie upoważnienia ustawowego dotyczącego przyjmowania do szkół
uczniów przybywających z zagranicy – art. 94a ust. 6 ustawy – art. 1 pkt 21
projektu
Aktualnie odrębnie regulowana jest kwestia przyjmowania do publicznych
szkół obywateli polskich, którzy ukończyli szkołę za granicą (rozporządzenie
z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów
do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych)
oraz przyjmowania osób niebędących obywatelami polskimi do publicznych
przedszkoli, szkół, w tym szkół artystycznych i placówek (rozporządzenie
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie
przyjmowania osób niebędących obywatelami polskimi do publicznych
przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek oraz
organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć
wyrównawczych oraz nauki języka i kultury kraju pochodzenia; Dz. U. Nr 57,
poz. 361).
Obecnie obywatele polscy, którzy ukończyli szkołę za granicą, są przyjmowani
do klasy pierwszej i do klasy programowo wyższej gimnazjum i szkoły
ponadgimnazjalnej na podstawie świadectwa (zaświadczenia) wydanego przez
szkołę za granicą i ostatniego świadectwa szkolnego wydanego w Polsce, na
podstawie sumy lat nauki szkolnej ucznia (§ 19 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia
z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów
do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych).
58
Natomiast kandydaci niebędący obywatelami polskimi są przyjmowani do
oddziałów klas II–VI publicznych szkół podstawowych oraz do publicznych
gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych i placówek na podstawie dokumentu
stwierdzającego ukończenie (potwierdzającego uczęszczanie) za granicą szkoły
lub kolejnego etapu edukacji oraz dokumentu potwierdzającego sumę lat nauki
szkolnej cudzoziemca. Odmienne podejście do tych osób wynika przede
wszystkim z braku możliwości odniesienia specyfiki różnych systemów
oświaty, z których przybywa uczeń z zagranicy, do polskiego prawa
oświatowego (np. świadectwo, ramowe plany nauczania, egzaminy
zewnętrzne).
Otwarcie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej dla obywateli polskich oraz
rosnąca liczba uczniów-cudzoziemców w Polsce uzasadniają konieczność
uporządkowania odpowiednich przepisów prawa oświatowego, poprzez ich
dostosowanie do obecnej sytuacji demograficznej i ruchów migracyjnych.
Ze względu na faktyczną zbieżność sytuacji osób przybywających do
polskiego systemu oświaty z zagranicy, niezależnie od posiadanego
obywatelstwa, oraz w celu uregulowania w jednej jednostce redakcyjnej
kwestii przyjmowania do publicznych szkół osób, które ukończyły szkołę za
granicą, proponuje się rozszerzenie zakresu podmiotowego upoważnienia
zawartego w art. 94a ust. 6 pkt 1 ustawy o obywateli polskich, którzy ubiegają
się o przyjęcie do publicznej szkoły w Polsce po przyjeździe z zagranicy.
W konsekwencji zmiany upoważnienia rozporządzenie dotyczyłoby więc,
z jednej strony (jak dotychczas), cudzoziemców, a z drugiej – obywateli
polskich, których przyjazd do Polski może wynikać np. z faktu migracji
zarobkowej rodziców, pobytu edukacyjnego ucznia, wymuszonej migracji
w sytuacji konieczności opuszczenia miejsca zamieszkania za granicą
(ewakuacja z terenów zagrożonych działaniami wojennymi lub klęskami
żywiołowymi itp.).
Przewiduje się, że osoby te byłyby przyjmowane do publicznych przedszkoli
i klas pierwszych szkół podstawowych na warunkach i w trybie określonych
w Rozdziale 2a niniejszego projektu zmiany ustawy o systemie oświaty.
W przypadku klas II–VI publicznych szkół podstawowych oraz do publicznych
gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych i placówek dyrektor będzie
59