Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

bezpośrednio  pomiędzy  samymi  instytucjami  lub  za  pośrednictwem  instytucji 
łącznikowych. 
W myśl art. 4 rozporządzenia 987/2009, Komisja Administracyjna ustala strukturę, 
zawartość,  format  oraz  szczegółowe  ustalenia  dotyczące  wymiany  dokumentów 
oraz standardowych dokumentów elektronicznych, a przekazywanie danych między 
instytucjami  lub  instytucjami  łącznikowymi  odbywa  się  drogą  elektroniczną, 
w sposób  bezpośredni  lub  za  pośrednictwem  punktów  kontaktowych  w  ramach 
wspólnej  bezpiecznej  sieci,  która  może  zapewnić  poufność  i  ochronę  wymiany 
danych. 
W kontaktach z zainteresowanymi  odpowiednie  instytucje  mają  wykorzystywać 
ustalenia odpowiednie dla danej  sprawy  oraz  sprzyjają  wykorzystywaniu  środków 
elektronicznych  w  jak  najszerszym  zakresie.  Komisja  Administracyjna  określa 
praktyczne ustalenia służące przesyłaniu informacji, dokumentów lub decyzji drogą 
elektroniczną. 
Powyższa  regulacja  stanowi  podstawę  systemu  elektronicznej wymiany danych 
w obszarze  zabezpieczenia  społecznego  między  państwami  członkowskimi  Unii 
Europejskiej. 
Zgodnie  z  art.  88  ust.  1  rozporządzenia  987/2009,  państwa  członkowskie 
przekazują Komisji Europejskiej dane organów, o których mowa w art. 1 lit. m, q 
i r  rozporządzenia  883/2004  (chodzi  tu  o  władze  właściwe,  instytucje  właściwe, 
instytucje  miejsca  zamieszkania)  oraz  w  art.  1  ust.  2  lit.  a  i  b  rozporządzenia 
987/2009 (chodzi tu o punkty kontaktowe oraz instytucje łącznikowe), jak również 
instytucji wyznaczonych zgodnie  z  rozporządzeniem  987/2009.  Te wskazane 
organy  mają  uzyskać  oznaczenie  elektroniczne  w  postaci  kodu  identyfikacyjnego 
i adresu  poczty  elektronicznej,  a  Komisja  Administracyjna  określi  strukturę, 
zawartość i szczegółowy sposób przekazywania danych o tych organach, łącznie ze 
wspólnym formatem oraz wzorem powiadomienia. 
W  myśl  art.  95  rozporządzenia  987/2009,  każde  państwo  członkowskie  może 
skorzystać  z  okresu  przejściowego  dotyczącego  wymiany  danych  drogą 
elektroniczną  określonej  w  art.  4  ust.  2  rozporządzenia  987/2009. Okresy 
przejściowe  nie  mogą  być  dłuższe  niż  24  miesiące  od  dnia  wejścia  w  życie 
rozporządzenia 987/2009. 
5 
 
Jeżeli  jednak  udostępnienie  niezbędnej  infrastruktury  wspólnotowej  (Systemu 
Elektronicznej  Wymiany  Informacji  dotyczących  Zabezpieczenia  Społecznego  – 
EESSI)  znacznie  się  opóźni  w  stosunku  do  wejścia  w  życie  rozporządzenia 
987/2009,  Komisja  Administracyjna  może  postanowić  o  odpowiednim 
przedłużeniu tych okresów. 
Praktyczne  warunki  dotyczące  wszelkich niezbędnych  okresów  przejściowych, 
o których mowa w ww. art. 95 ust. 1,  określa  Komisja  Administracyjna,  w  celu 
zapewnienia  niezbędnej  wymiany  danych  umożliwiającej  stosowanie 
rozporządzenia 883/2004 i rozporządzenia 987/2009. 
Zgodnie z decyzją nr E3 Komisji Administracyjnej z dnia 19 października 2011 r. 
dotyczącą okresu przejściowego określonego w art. 95 rozporządzenia 987/2009, ze 
względu  na  złożoność  techniczną  projektu  oraz  różne  ewentualne  rozwiązania 
wdrażające,  postanowiono  o  przedłużeniu  okresu  przejściowego  o  kolejne  24 
miesiące do dnia 30 kwietnia 2014 r.  
W  załączniku  nr  4  do  rozporządzenia  987/2009  opisano  szczegółowo 
ogólnodostępną  bazę  danych  zawierającą  informacje  o  ww.  organach.  Komisja 
Europejska  tworzy  tę  bazę  danych  i  nią  zarządza.  Państwa  członkowskie  są 
jednakże odpowiedzialne za wprowadzanie do tej bazy danych informacji na temat 
własnych  krajowych  punktów  kontaktowych.  Ponadto  państwa  członkowskie 
zapewniają,  aby  wprowadzane  informacje  na  temat  krajowych  punktów 
kontaktowych były dokładne. Państwa członkowskie są ponadto odpowiedzialne za 
aktualizowanie powyższych informacji. 
Biorąc  pod  uwagę  obecnie  określony  okres  przejściowy,  polskie  instytucje 
wykonujące  zadania  z  zakresu  zabezpieczenia  społecznego  powinny  być 
przygotowane  do  rozpoczęcia  korzystania  z  Systemu  EESSI  (wysyłania 
i otrzymywania drogą elektroniczną standardowych dokumentów elektronicznych – 
SED) na dzień 1 maja 2014 r. 
Elektronicznej  wymianie  danych  podlegać  będą  dane  związane  ze  stosowaniem 
rozporządzenia 883/2004 oraz rozporządzenia 987/2009. 
 
 
 
 
6 
 
Dotyczyć to będzie przede wszystkim następujących obszarów: 
1)  ogólnej współpracy administracyjnej, związanej z wymianą danych wspólnych 
dla różnych obszarów, m.in. dotyczących identyfikacji osoby, ustalenia miejsca 
zamieszkania; 
2)  podlegania ustawodawstwu właściwemu; 
3)  poszczególnych  rodzajów  świadczeń  (wniosków  o  świadczenia)  objętych 
zakresem  przedmiotowym  rozporządzenia  883/2004,  w  tym:  świadczeń 
z tytułu  choroby,  świadczeń  z  tytułu  macierzyństwa  i  równoważnych 
świadczeń  dla  ojca,  świadczeń  z  tytułu  inwalidztwa,  świadczeń  z  tytułu 
starości, rent rodzinnych, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i choroby 
zawodowej,  zasiłków  na  wypadek  śmierci,  świadczeń  dla  bezrobotnych, 
świadczeń  przedemerytalnych,  świadczeń  rodzinnych,  specjalnych  świadczeń 
pieniężnych o charakterze nieskładkowym; 
4)  pomocy w odzyskiwaniu należności w innym państwie członkowskim. 
Dane z powyższych obszarów merytorycznych podlegać będą wymianie za pomocą 
standardowych dokumentów elektronicznych (SED). Standardowy dokument 
elektroniczny  (SED)  to  ustrukturyzowany  dokument  w  formacie  umożliwiającym 
elektroniczną wymianę informacji między państwami członkowskimi. 
Celem  wdrożenia  Systemu EESSI jest skrócenie i uproszczenie procedury 
administracyjnej.  Konsekwencją  tego  ma  być  szybsze  rozpatrywanie wniosków 
i wypłata należnych świadczeń na rzecz osób uprawnionych. 
Ustawodawca  unijny  założył,  że  wymiana  danych  między  instytucjami  państw 
członkowskich odpowiedzialnych za realizację przepisów europejskich w zakresie 
koordynacji  systemów  zabezpieczenia  społecznego  odbywać  się  będzie  drogą 
elektroniczną,  z  wykorzystaniem  wspólnej  bezpiecznej  sieci  –  s-TESTA, która 
zapewni  poufność  i  ochronę  wymiany  danych.  System  elektronicznej  wymiany 
informacji  zastąpi  komunikację  przy  użyciu  obecnie  wykorzystywanych 
standardowych papierowych formularzy serii E. 
W  założeniu  wymiana  danych  z  wykorzystaniem  systemu  elektronicznego  ma 
zapewnić  także  skuteczniejszą  kontrolę  i  weryfikację  danych  osobowych oraz 
uprawnień do świadczeń. 
Kluczowym elementem architektury EESSI na poziomie krajowym jest tzw. 
Access point –  punkt  kontaktowy.  Funkcję  tę  pełni  instytucja  wyznaczona  przez 
7 
 
właściwy  organ  danego  państwa  członkowskiego  w  ramach  określonego  obszaru 
zadań.  Zadaniem  punktu  kontaktowego  jest  wysyłanie  i  otrzymywanie  drogą 
elektroniczną  danych  koniecznych  do  wykonania  rozporządzenia  883/2004  oraz 
rozporządzenia 987/2009, przy użyciu wspólnej sieci. Punkt ten może pośredniczyć 
w wymianie danych przekazywanych  transgranicznie,  a  pochodzących  od 
zagranicznych instytucji oraz polskich instytucji zabezpieczenia społecznego. 
Liczba  punktów  kontaktowych  w  poszczególnych  państwach  może  wahać  się 
między 1–5, a ich ostateczna liczba ustalona dla każdego państwa członkowskiego 
została zatwierdzona na posiedzeniu Komisji Administracyjnej (organ pomocniczy 
Komisji Europejskiej) w dniach 11 i 12 marca 2008 r. 
W wyniku konsultacji z zainteresowanymi polskimi instytucjami oraz konsultacji 
międzyresortowych w ramach Międzyresortowego Zespołu ds. Wdrożenia Systemu 
Wymiany  Informacji  dotyczących  Zabezpieczenia  Społecznego,  ustalono,  że 
optymalną  decyzją  w  zakresie  budowy  systemu  na  poziomie  krajowym  będzie 
utworzenie w Rzeczypospolitej Polskiej  trzech punktów kontaktowych, dla 
poszczególnych kategorii świadczeń: 
1)  w  Ministerstwie  Pracy  i  Polityki  Społecznej  –  dla  sektora  świadczeń  z  tytułu 
bezrobocia  i  świadczeń  rodzinnych;  powyższe  jest  uzasadnione  tym,  że 
Minister Pracy i Polityki Społecznej pełni funkcję zarówno władzy właściwej, 
jak i instytucji łącznikowej dla tych kategorii świadczeń; 
2)  w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych – na potrzeby ustalania ustawodawstwa 
właściwego,  dla  sektora  świadczeń  emerytalno-rentowych,  pieniężnych 
świadczeń  wypadkowych,  chorobowych  i  macierzyńskich  (także  dla  obsługi 
systemu  rolniczego  oraz  systemów  specjalnych),  ze  względu  na  fakt,  że 
Centrala  Zakładu  Ubezpieczeń  Społecznych  pełni  funkcję  instytucji 
łącznikowej dla ww. świadczeń z systemu powszechnego, jak również skupia 
największą  liczbę  świadczeniobiorców  i  ma  stosunkowo  najlepiej 
rozbudowany  system  informatyczny  spośród  wszystkich  instytucji 
łącznikowych odpowiedzialnych za świadczenia pieniężne; 
3)  w Narodowym Funduszu Zdrowia –  powyższe  jest  uzasadnione  tym,  że 
Narodowy Fundusz  Zdrowia jest instytucją łącznikową i właściwą w ramach 
sektora rzeczowych świadczeń zdrowotnych. 
8 
 
W celu realizacji założeń krajowej architektury Systemu EESSI oraz umocowania 
struktury w krajowym porządku prawnym, niezbędne jest uregulowanie ustawowe 
powyższej kwestii. 
Stąd w projekcie ustawy przewidziano ustanowienie punktów kontaktowych: 
−  w  Zakładzie  Ubezpieczeń  Społecznych  –  art. 5 projektu  ustawy 
(wprowadzający art. 68a do ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie 
ubezpieczeń społecznych – Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.), 
−  Ministra Pracy i Polityki Społecznej – art. 7 projektu ustawy (zmiany w art. 22 
ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.  o  świadczeniach  rodzinnych  –  Dz. U. 
z 2006 r. Nr 139, poz.  992,  z  późn.  zm.) oraz art. 8 projektu  ustawy (zmiany 
w art. 4 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.  o promocji zatrudnienia 
i instytucjach rynku pracy – Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), 
−  w Narodowym Funduszu Zdrowia – art. 9 projektu ustawy (zmiany w art. 97 
ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej 
finansowanych ze środków publicznych – Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, 
z późn. zm.). 
Przewiduje  się,  że  ustawa  wejdzie  w  życie  z  dniem  1  maja  2014  r.,  a  więc  od 
zakładanego  uruchomienia  Systemu  EESSI,  z  wyłączeniem art. 9 pkt  1–3 oraz 
art. 10–13,  które  wejdą  w  życie  z dniem 1 stycznia 2014 r., w celu zapewnienia 
utworzenia  przez  wskazane  podmioty  punktów  kontaktowych  oraz  niezbędnych 
zmian legislacyjnych. 
4.  Możliwość  podjęcia  alternatywnych  środków  w  stosunku  do  uchwalenia 
projektowanej ustawy umożliwiających osiągnięcie celu interwencji ustawodawczej 
Alternatywne  środki  w  stosunku  do  uchwalenia  projektowanej  ustawy 
umożliwiające  osiągniecie  zakładanych  celów  nie  były  podjęte  z  uwagi  na  to,  iż 
tylko wprowadzenie rozwiązań na poziomie ustawy zagwarantuje pełne wdrożenie 
założeń  systemu  w  Rzeczypospolitej Polskiej  oraz pozwoli na przetwarzanie 
danych  drogą  elektroniczną  dla  celów  stosowania  przepisów  rozporządzeń 
Parlamentu Europejskiego i Rady. 
5.  Przewidywane  skutki  finansowe  uchwalenia  projektowanej  ustawy  i  źródła  ich 
pokrycia 
9