Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych

UZASADNIENIE

Projektowana ustawa wdraża postanowienia zawarte w przepisach rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 261/2012 z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie
zmiany rozporządzenia (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do stosunków umownych
w sektorze mleka i przetworów mlecznych (Dz. Urz. UE L 94 z 30.03.2012, str. 38),
zwanego dalej „rozporządzeniem nr 261/2012”, oraz w przepisach rozporządzeń:
wykonawczego i delegowanego Komisji Europejskiej, wydanych na podstawie
rozporządzenia nr 261/2012, tj:
– rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 511/2012 z dnia 15 czerwca 2012 r.
w sprawie powiadomień dotyczących organizacji producentów i organizacji
międzybranżowych oraz negocjacji umownych i stosunków umownych określonych
w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do sektora mleka
i przetworów mlecznych (Dz. Urz. UE L 156 z 16.06.2012, str. 39), zwanego dalej
„rozporządzeniem nr 511/2012”, oraz
– rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 880/2012 z dnia 28 czerwca 2012 r.
uzupełniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do
współpracy międzynarodowej i negocjacji umownych organizacji producentów
w sektorze mleka i przetworów mlecznych (Dz. Urz. UE L 263 z 28.09.2012, str. 8),
zwanego dalej „rozporządzeniem nr 880/2012”.
Rozporządzenie nr 261/2012 wdraża część zaleceń Grupy Wysokiego Szczebla
ds. Mleka, która została powołana przez Komisję Europejską w październiku 2009 r.
w odpowiedzi na trudną sytuację na rynku mleka w Unii Europejskiej na przełomie lat
2008/2009.
Celem
prac
Grupy
było
omówienie
średnioterminowych
i długoterminowych ustaleń dotyczących sektora mleka i przetworów mlecznych, które
w kontekście wygaśnięcia systemu kwot mlecznych przyczyniłyby się do stabilizacji
rynku i dochodów producentów mleka oraz do zwiększenia przejrzystości w tym
sektorze. Grupa podjęła się przeprowadzenia analizy możliwości wprowadzenia
nowych rozwiązań prawnych, które pozwoliłyby na realizację powyższych celów.
Zalecenia Grupy, które zostały wdrożone rozporządzeniem nr 261/2012 dotyczą
stosunków umownych w sektorze mleka, potencjału negocjacyjnego producentów
mleka w stosunku do podmiotów skupujących, organizacji międzybranżowych oraz
przejrzystości na rynku mleka. W związku z tym przepisy rozporządzenia nr 261/2012,


rozporządzenia nr 511/2012 oraz rozporządzenia delegowanego nr 880/2012 nakładają
na państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązek wdrożenia stosownych
przepisów, które umożliwią:
– uznawanie organizacji producentów mleka, w tym organizacji międzynarodowych
oraz kontrolę ich działalności,
– zbieranie miesięcznych danych dotyczących ilości mleka, które zostało skupione
przez podmioty skupujące, i przesyłanie ich w odpowiednim zakresie, formie
i terminie Komisji Europejskiej, począwszy od 1 kwietnia 2015 r.
Ponadto przywołane rozporządzenia Unii Europejskiej zawierają przepisy o charakterze
fakultatywnym, które pozostawiają do dobrowolnej decyzji każdego państwa
członkowskiego wdrożenie określonych rozwiązań dla rynku mleka. Są to:
– uznawanie zrzeszeń uznanych organizacji producentów w sektorze mleka
i przetworów mlecznych,
– uznawanie międzybranżowych organizacji w sektorze mleka i przetworów
mlecznych,
– wprowadzenie na terytorium danego państwa członkowskiego obowiązku objęcia
każdej dostawy mleka surowego przez rolnika do przetwórcy pisemną umową lub
wprowadzenie wymogu, aby pierwsi skupujący zobowiązani byli do złożenia
pisemnej oferty zawarcia umowy o dostawę mleka surowego przez rolników,
– wdrożenie na określony czas przepisów regulujących podaż sera korzystającego
z chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego.
W projektowanej ustawie wdraża się przepisy obligatoryjne dotyczące uznawania
organizacji producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych oraz przepisy
o charakterze fakultatywnym umożliwiające uznawanie zrzeszeń uznanych organizacji
producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych. W związku z tym
w projektowanej ustawie wprowadza się przepisy dotyczące:
1) wskazania organu właściwego do uznawania organizacji producentów mleka oraz
zrzeszeń uznanych organizacji producentów mleka, oraz zadań tego organu
w przedmiotowym zakresie – proponuje się, aby organem właściwym w tym
zakresie był Prezes Agencji Rynku Rolnego, dalej „Prezes ARR”, który zgodnie
z obowiązującymi przepisami administruje systemem kwot mlecznych i w związku
z tym posiada bazę danych dotyczącą wszystkich producentów mleka
wprowadzających mleko lub przetwory mleczne do obrotu;
2

2) trybu ubiegania się o uznanie organizacji producentów mleka oraz zrzeszenia
uznanych organizacji producentów mleka:
– uznanie następuje w drodze decyzji Prezesa ARR wydanej na wniosek składany
przez organizację lub zrzeszenie ubiegające się o uznanie,
– określono zawartość wniosku i rodzaj załączników.
Zaproponowany tryb wynika z wytycznych zawartych w cytowanych przepisach
Unii Europejskiej, tj. art. 126a rozporządzenia nr 1234/2007 z dnia 22 października
2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy
szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („przepisy o jednolitej
wspólnej organizacji rynku”) (Dz. Urz. UE L 299 z 16.11.2007, str. 1, z późn. zm.),
zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1234/2007”, zgodnie z którymi państwa
członkowskie w odpowiedzi na wniosek wraz z całą stosowną dokumentacją
podejmują decyzję dotyczącą uznania organizacji producentów lub zrzeszeń
uznanych organizacji producentów. Przedstawiana dokumentacja powinna
potwierdzać spełnienie przez daną organizację producentów warunków uznania
określonych w ww. rozporządzeniu, dotyczących osobowości prawnej, zakresu i celu
działania – organizacja producentów może być uznana przez państwo członkowskie,
jeżeli:
– posiada osobowość prawną,
– powstała z inicjatywy producentów,
– dąży do określonego celu, który może w szczególności odnosić się do:
planowania produkcji, dostosowania produkcji do popytu, w tym do jakości
i ilości, optymalizacji kosztów produkcji,
– posiada minimalną liczbę członków lub wytwarza minimalną ilość – określoną
przez dane państwo członkowskie – zbywalnej produkcji w sektorze mleka
i przetworów mlecznych,
– istnieje wystarczający dowód na to, że jest w stanie właściwie wykonywać swoją
działalność, zarówno pod względem ram czasowych, jak i efektywności oraz
koncentracji podaży.
Zaproponowane w projekcie warunki uznania organizacji producentów w sektorze
mleka i przetworów mlecznych w zakresie minimalnej liczby członków i minimalnej
ilości mleka lub przetworów mlecznych, która jest wytwarzana i wprowadzana do
obrotu przez organizację, zostały przyjęte w wyniku konsultacji społecznych, przy
3

czym wzięto pod uwagę przede wszystkim stanowisko organizacji reprezentującej
producentów mleka. Głównym celem rozwiązań wdrażanego Pakietu Mlecznego jest
skuteczne wpływanie na zachowanie równowagi w sile przetargowej w łańcuchu
dostaw między rolnikami a zakładami mleczarskimi. Siła przetargowa producentów
mleka jest przede wszystkim wynikiem koncentracji dostaw mleka, dlatego
w projekcie zaproponowano, aby uznanie organizacji producentów mleka, która
będzie mogła prowadzić negocjacje na dostawy mleka, było uwarunkowane
zobowiązaniem członków organizacji do sprzedaży mleka lub przetworów
mlecznych za pośrednictwem tej organizacji. Ponadto organizacja powinna wykazać,
że jest w stanie właściwie wykonywać swoją działalność pod względem ram
czasowych. W tym zakresie zaproponowano w projekcie ustawy minimalny okres
wypowiedzenia członkostwa w organizacji, który powinien zapewnić ciągłość
funkcjonowania organizacji spełniającej pozostałe warunki uznania, które dotyczą
minimalnej liczby członków organizacji oraz minimalnej ilości mleka lub
przetworów mlecznych wytwarzanych przez organizację. Jednocześnie
zaproponowano, aby organizacja utworzona była z producentów, którzy zajmują się
towarową produkcją mleka lub przetworów mlecznych co najmniej w okresie
12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku o uznanie, co dodatkowo
potwierdzi, że organizacja utworzona została przez aktywnych producentów, przez
co można oczekiwać, że podjęcie przez nich inicjatywy utworzenia z innymi
producentami organizacji dotyczy dłuższej perspektywy czasowej.
Warunki uznawania zrzeszeń uznanych organizacji producentów wynikają przede
wszystkim z konieczności stwierdzenia, że zrzeszenie będzie zdolne do skutecznego
wykonywania działań organizacji. W tym zakresie zaproponowano, aby organizacje
tworzące zrzeszenie wprowadzały mleko lub przetwory mleczne wyprodukowane
przez członków organizacji za pośrednictwem zrzeszenia i aby minimalny okres
wypowiedzenia członkostwa wynosił 6 miesięcy.
W projekcie ustawy określona została zawartość wniosku oraz dokumenty, jakie
wnioskodawca ubiegający się o uznanie powinien przedstawić w załączeniu do tego
wniosku. Na podstawie tych dokumentów Prezes ARR będzie oceniał spełnienie
przez wnioskodawcę wszystkich kryteriów uznania. Jednym z dokumentów, które
przedkłada organizacja producentów lub zrzeszenie producentów, jest kopia aktu
założycielskiego, który bezpośrednio, z mocy przepisu art. 126a ust. 1 lit. d
4

rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007, jest zgodny z lit. a, b i c ust. 1 tego
przepisu, w związku z czym dokument ten powinien zawierać m.in. zobowiązanie
członków organizacji producentów lub zrzeszenia organizacji producentów do
przestrzegania takich wymagań, jak: okres wypowiedzenia członkostwa czy
zbywanie mleka lub przetworów mlecznych za pośrednictwem organizacji.
W projekcie ustawy zobowiązano również Prezesa ARR do gromadzenia
i przechowywania dokumentów przesyłanych przez organizacje producentów lub
zrzeszenia organizacji producentów, stanowiące podstawę wydania decyzji
w sprawie uznania tych podmiotów, oraz innych dokumentów składanych przez
uznane organizacje producentów i uznane zrzeszenia organizacji producentów,
dotyczące np. zmiany danych w zakresie warunków uznania. W projekcie wskazano,
że dokumenty powyższe powinny być gromadzone w sposób zapewniający ochronę
oraz zabezpieczenie przed ich utratą oraz nieuprawnionym dostępem, co będzie
wymagało ustalenia przez ARR wewnętrznych procedur w zakresie odpowiednich
środków technicznych i organizacyjnych. Ponadto w projekcie ustawy określono, że
powyższe dokumenty są ewidencjonowane w sposób zapewniający realizację przez
Prezesa ARR przepisów dotyczących uznawania i kontroli uznanych organizacji
producentów lub zrzeszeń organizacji producentów. Ewidencjonowanie dokumentów
powinno zatem pozwalać m.in. na posiadanie przez Prezesa ARR aktualnych danych
dotyczących poszczególnych organizacji lub ich zrzeszeń, potwierdzających status
tych podmiotów w zakresie spełniania warunków uznania;
3) obowiązku przeprowadzania regularnych kontroli uznanych organizacji producentów
oraz zrzeszeń organizacji producentów mleka w zakresie stosowania przez te
podmioty postanowień zawartych w rozporządzeniu nr 1234/2007 oraz przepisów
ustawy – kontrole będą prowadzone przez właściwych miejscowo dyrektorów
oddziałów terenowych ARR na podstawie opracowanego przez Prezesa ARR
rocznego planu kontroli, który powinien obejmować między innymi zakres kontroli –
zgodnie z wytycznymi zawartymi w tym rozporządzeniu. Zgodnie z dotychczasową
i obecnie stosowaną praktyką dotyczącą przeprowadzania kontroli producentów
i podmiotów działających na rynku mleka, Prezes ARR ustala w drodze zarządzenia
roczne plany kontroli dla poszczególnych mechanizmów na rynku, np. dla kontroli
producentów hurtowych i bezpośrednich. Analogiczna procedura zostanie wdrożona
w ramach kontroli uznanych organizacji producentów mleka i uznanych zrzeszeń
5