Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo łowieckie

– 4 –
Art. 50i. 1. Od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie dyscyplinarne
przed okręgowym sądem łowieckim stronom przysługuje odwołanie do Głównego Sądu
Łowieckiego.
2. Od orzeczeń i postanowień wydanych w pierwszej instancji przez Główny Sąd
Łowiecki przysługuje odwołanie do innego składu Głównego Sądu Łowieckiego.
3. Odwołanie od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie dyscyplinarne
wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem.
Art. 50j. Sąd łowiecki orzeka w składzie trzyosobowym.
Art. 50k. Sąd łowiecki jest w zakresie orzekania niezawisły.
Art. 50l. Obwiniony może ustanowić obrońcę spośród adwokatów, radców
prawnych lub członków Polskiego Związku Łowieckiego.
Art. 50m. W przypadku ukarania, koszty postępowania dyscyplinarnego ponosi
ukarany.
Art. 50n. 1. Od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie dyscyplinarne,
dotyczących powszechnych przewinień łowieckich, stronom oraz ministrowi właściwemu
do spraw środowiska przysługuje odwołanie do sądu okręgowego właściwego według
miejsca popełnienia przewinienia.
2. Odwołanie wnosi się w ciągu 30 dni od dnia otrzymania orzeczenia
lub postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne wraz z uzasadnieniem.
3. Sąd okręgowy rozpatruje odwołanie w trybie Kodeksu postępowania karnego.
4. Od orzeczenia sądu okręgowego kasacja nie przysługuje.
Art. 50o. W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio
przepisy Kodeksu postępowania karnego.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
U Z A S A D N I E N I E
1. Cel projektowanej ustawy
Celem projektu jest dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 2012 r. (sygn. akt K 21/11) dotyczącego ustawy z dnia 13
października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066, ze zm.). Jego
sentencja została ogłoszona 21 listopada 2012 r. w Dz. U. poz. 1281, a pełny tekst wraz
z uzasadnieniem w OTK ZU Nr 10A, poz. 119.
Projekt określa zakres odpowiedzialności dyscyplinarnej za przewinienia łowieckie,
kary dyscyplinarne, podstawowe reguły postępowania dyscyplinarnego i wprowadza
możliwość odwołania się do sądu powszechnego od orzeczeń sądów łowieckich ingerujących
w prawa osobiste lub majątkowe.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. TK orzekł, że w ustawie z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie:
1) art. 34 pkt 6 w związku z art. 32 ust. 4 pkt 2, 3 i 11 w zakresie, w jakim dotyczy
dyscyplinarnego sądownictwa łowieckiego - jest niezgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji,
2) art. 33 ust. 6 w zakresie, w jakim nie przewiduje prawa członka Polskiego Związku
Łowieckiego, wobec którego zastosowano sankcję dyscyplinarną inną niż utrata członkostwa
w Związku lub w kole łowieckim, gdy przewinienie i orzeczona za nie sankcja nie mają
wyłącznie charakteru wewnątrzorganizacyjnego, do wniesienia odwołania do sądu - jest
niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
2.2. Art. 34 ust. 6 przewiduje, że do zadań Polskiego Związku Łowieckiego należy
prowadzenie dyscyplinarnego sądownictwa łowieckiego, natomiast w art. 32 ust. 4 pkt 2, 3
i 11 precyzują, że uchwalany przez Krajowy Zjazd Delegatów statut Związku określa
w szczególności sposób nabywania i utraty członkostwa w Związku oraz kole łowieckim,
zasady przynależności do kół łowieckich, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa
i obowiązki członków, organy Związku oraz koła łowieckiego, ich kompetencje, tryb
dokonywania ich wyboru, zmiany bądź uzupełnienia składu, sankcje dyscyplinarne za
naruszenie obowiązków członkowskich.
Z kolei art. 33 ust. 6 stanowi, że w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w Związku
oraz utraty członkostwa w kole łowieckim zainteresowany może - po wyczerpaniu
postępowania wewnątrzorganizacyjnego - dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Przepis
ten jest rozumiany w ten sposób, że tylko w tych sprawach można odwołać się do sądu.

- 2 -
Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy polowanie może być wykonywane tylko przez członków
PZŁ. (Polowanie oznacza tropienie, strzelanie z myśliwskiej broni palnej, łowienie sposobami
dozwolonymi zwierzyny żywej lub łowienie zwierzyny przy pomocy ptaków łowczych za
zgodą ministra właściwego do spraw środowiska - zmierzające do wejścia w jej posiadanie.)
Konstytucja w art. 42 ust. 1 przewiduje, że odpowiedzialności karnej podlega ten tylko,
kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie
jego popełnienia, a w art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2, iż każdy ma prawo do sprawiedliwego
i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny,
bezstronny i niezawisły sąd, a ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia
naruszonych wolności lub praw.
2.3. Ustawa uprawnia do polowaniu tylko członków PZŁ, a w pewnym zakresie także
obywateli UE, cudzoziemców oraz obywateli RP, którzy przebywają z zamiarem stałego
pobytu za granicą, niebędących członkami PZŁ. Zarazem pozostawia organom Związku
(Krajowemu Zjazdowi Delegatów) kompetencję do określenia sposobu nabywania i utraty
członkostwa w Związku, organów Związku i ich kompetencji oraz sankcji dyscyplinarnych za
naruszenie obowiązków członkowskich.
PZŁ, z jednej strony przypomina typowe stowarzyszenie, w przypadku którego
przynależność do niego lub brak przynależności nie wiąże się z ograniczeniem wolności lub
praw, z drugiej jednak strony jest specyficznym zrzeszeniem przypominającym samorządy
zawodowe o obligatoryjnej przynależności (np. adwokaci), co oznacza, że brak
przynależności do niego uniemożliwia wykonywanie pewnego rodzaju, nawet jeśli nie
zawodu, to jednak co do zasady niezabronionej przez Konstytucję działalności.
Nakładanie sankcji dyscyplinarnych ograniczających wolność człowieka, a więc
mających charakter represyjny powinno być uregulowane w samej ustawie, tymczasem
ustawa przekazuje kompetencję do uregulowania tych kwestii w statucie Związku.
Ustawa przewiduje, że tylko w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w Polskim
Związku Łowieckim oraz utraty członkostwa w kole łowieckim zainteresowany może - po
wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego - dochodzić swoich praw na drodze
sądowej. Jeśli zatem członek Związku zostanie ukarany inną sankcją dyscyplinarną,
możliwości odwołania się do sądu nie ma. „TK uznał za dopuszczalne by pewien zakres
spraw, w których orzekane są sankcje dyscyplinarne wobec członka PZŁ został wyłączony
spod kontroli sądowej, mianowicie sprawy, które mają charakter wyłącznie
«wewnątrzorganizacyjny». Inaczej mówiąc, Trybunał stwierdził, że wymierzanie sankcji
dyscyplinarnych przez organy PZŁ jest «sprawą» w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji

- 3 -
w każdym przypadku, który nie ma wyłącznie wewnątrzorganizacyjnego charakteru. (…)
[N]ależy jednak zastrzec, że - inaczej niż w stowarzyszeniach - zakres zagadnień uznanych za
wewnątrzorganizacyjne ma zdecydowanie węższy zakres. W przypadku stowarzyszeń
w zasadzie wszelkie zagadnienia mają charakter wewnątrzorganizacyjny. (…) Wystąpić do
sądu można jedynie wtedy, gdy na zasadach ogólnych spełnione zostaną przesłanki takiego
czy innego roszczenia, jeżeli orzeczone dolegliwości wiążą się z pozbawieniem lub
ograniczeniem praw i wolności przysługujących na podstawie obowiązującego prawa, a nie są
jedynie pozbawieniem lub ograniczeniem przywilejów wynikających z przynależności do
stowarzyszenia.
Statut przewiduje trzy rodzaje postępowań i kar o charakterze dyscyplinarnym.
W postępowaniu dyscyplinarnym sankcjami dyscyplinarnymi są kary zasadnicze: nagana,
zawieszenie w prawach członka Związku, wykluczenie ze Związku i kary dodatkowe:
pozbawienie prawa pełnienia funkcji w organach Związku i koła, pozbawienie odznaczeń
łowieckich w razie wykluczenia ze Związku, zarządzenie ogłoszenia prawomocnego
orzeczenia w piśmie łowieckim na koszt ukaranego, przy czym sąd łowiecki może ponadto
zobowiązać obwinionego do naprawienia szkody lub przeproszenia poszkodowanego.
W postępowaniu porządkowym karami porządkowymi są upomnienie, nagana, zawieszenie
w prawach do wykonywania polowania w ogóle lub na określone zwierzęta i zawieszenie
w prawach członka koła. W postępowaniu dyscyplinującym środkami dyscyplinującymi są
upomnienie oraz wykluczenie z części lub całości polowania. „Trybunał Konstytucyjny
zauważył w tym kontekście, że w świetle postanowień statutu pojęcie sankcji
dyscyplinarnych ujęte zostało bardzo szeroko, jako że obejmuje nie tylko kary dyscyplinarne,
ale również kary porządkowe i środki dyscyplinujące. Pozostaje zatem poważna wątpliwość,
czy wszystkie te dolegliwości należy traktować aktualnie jako sankcje dyscyplinarne
w rozumieniu art. 32 ust. 4 pkt 11 prawa łowieckiego”.
TK uznał, że wątpliwości mogłoby budzić „uznanie za sankcje dyscyplinarne środków
dyscyplinujących nakładanych w trakcie wykonywania polowania, skoro nie służą one
ukaraniu członka Związku, lecz jedynie zapewnieniu prawidłowego przebiegu polowania,
w tym bezpieczeństwa jego uczestników. Określenie tego rodzaju środków i okoliczności ich
zastosowania powinno być pozostawione w gestii Związku (…). Nie budzi też wątpliwości,
że Związek mógłby samodzielnie decydować o wymierzaniu dolegliwości o charakterze
honorowym, np. o odebraniu odznaczeń łowieckich czy o zakazie pełnienia funkcji
honorowych, a także o pozbawieniu prawa pełnienia funkcji w organach Związku i koła na
określony czas. (…) Inaczej natomiast należałoby traktować te wszystkie sprawy, które wiążą

- 4 -
się z wykonywaniem przez PZŁ i jego członków zadań władzy publicznej. W szczególności
więc nie należą do spraw wewnątrzorganizacyjnych sankcje takie jak wykluczenie ze
Związku, zawieszenie w prawach członka Związku, zawieszenie w prawie do polowania,
bo powodują utratę nabytego prawa do wykonywania polowania lub brak możliwości
wykonywania go przez czas określony, a (…) wykonywanie tego prawa jest możliwe jedynie
w ramach Związku. Nie mają charakteru wewnątrzorganizacyjnego sankcje takie jak
zobowiązanie członka PZŁ do naprawienia wyrządzonej szkody oraz ogłoszenie na jego
koszt prawomocnego orzeczenia w prasie, ponieważ ingerują w jego prawa majątkowe.
Wreszcie ogłoszenie orzeczenia w prasie ingeruje w jego dobra osobiste. W tych wszystkich
sprawach wymierzanie sankcji dyscyplinarnych przez organy PZŁ nie jest sprawą
wewnątrzorganizacyjną, a przeciwnie - jest «sprawą» w rozumieniu art. 45 ust. 1
Konstytucji”.
Zdaniem TK ustawodawca „powinien uregulować w prawie łowieckim: pojęcie
łowieckiego deliktu dyscyplinarnego, katalog sankcji dyscyplinarnych, organy prowadzące
postępowanie dyscyplinarne oraz przynajmniej ogólne zasady tego postępowania. Decydując,
jakie przewinienia podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz jakie sankcje mogą być
wymierzane przez PZŁ w ramach postępowania dyscyplinarnego, sam niejako wyznaczy
zakres spraw podlegających kognicji sądowej. Nie jest zatem wykluczone, że wymierzanie
pewnych dolegliwości, za uchybienia o charakterze wewnątrzorganizacyjnym, pozostanie
w wyłącznej gestii Związku, o ile rozważane dolegliwości nie będą sankcjami
dyscyplinarnymi orzekanymi z upoważnienia i nakazu ustawodawcy oraz będą należeć do
kategorii spraw wewnątrzorganizacyjnych, a w konsekwencji nie będzie w ich przypadku
konieczne zagwarantowanie ochrony sądowej innej niż możliwość dochodzenia naruszonych
praw na zasadach ogólnych w razie spełnienia się przesłanek takiego czy innego roszczenia.
Zastrzec jednak należy, że dolegliwości te nie mogą dotyczyć przynależności do Związku
czy kół łowieckich, możliwości pełnienia w nich funkcji organizacyjnych, prawa do
wykonywania polowania czy też naruszać praw osobistych i majątkowych członków
PZŁ”.
2.4. TK nie odroczył terminu utraty mocy obowiązującej przepisu.
2.5. Dnia 14 stycznia 2013 r. do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy - Prawo łowieckie w zakresie zakwestionowanym przez TK. Wykonanie wyroku
polega w nim na dość „mechanicznym” przeniesieniu postanowień statutu PZŁ do ustawy.
Miejscami jednak owa technika powoduje niezgodność projektu z zasadami techniki
prawodawczej, a niekiedy nawet prowadzi do niepełnego wykonania wyroku TK.