Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy o Sądzie Najwyższym

będzie płacone sędziemu, jeżeli liczba dni nieobecności w pracy w ciągu roku nie
przekroczy 60 dni. W przypadku gdy w ciągu roku sędzia będzie nieobecny dłużej niż
60 dni – jego wynagrodzenie zostanie zredukowane do 75% normalnej wysokości.
Jeżeli jednak nieobecność przekroczy 180 dni – wtedy sędziemu przysługuje tylko
prawo do 60% jego normalnego wynagrodzenia.
Na Słowacji sędzia nieobecny z powodu choroby jest uprawniony do otrzymywania
tzw. wynagrodzenia wyrównawczego („salary compensation”) albo zasiłku
chorobowego („sickness benefis”) wypłacanego zgodnie z odrębnymi przepisami.
Regulacje obowiązujące we Francji przewidują, że wysokość wynagrodzenia sędziego
zależy od rodzaju nieobecności. Wyróżnia się bowiem dwie sytuacje: tzw. roczny urlop
i tzw. nieobecność z powodu innych przyczyn. W przypadku tzw. rocznego urlopu
sędzia otrzymuje pełne wynagrodzenie wraz ze wszystkimi dodatkami, z wyjątkiem
tych, które zależą od rezultatów jego pracy oraz wydatków reprezentacyjnych. Ponadto
jego dwie ostatnie premie podlegają zawieszeniu. Natomiast w przypadku zwykłej
choroby („ordinary sick leave”), niebędącej chorobą zawodową – pierwszy dzień
nieobecności nie jest płatny, zaś za następne (do 90 dni) – otrzymuje pełne
wynagrodzenie. Jednakże kolejna nieobecność przez 270 dni powoduje obniżenie
wynagrodzenia z jednoczesnym potrąceniem pełnego wynagrodzenia za każdy pierwszy
dzień nieobecności. Jeżeli jednak wysokość połowy wynagrodzenia sędziego będzie
mniejsza niż stawka dzienna płatna z ubezpieczenia społecznego, sędzia otrzyma
świadczenie wyrównawcze. Natomiast w przypadku, gdy nieobecność z powodu
choroby będzie spowodowana chorobą zawodową, sędziemu będzie przysługiwało
pełne wynagrodzenie, do czasu powrotu na stanowisko lub przejścia na emeryturę, nie
dłużej jednak niż przez 5 lat.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) i § 11a uchwały nr 49 Rady
Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. Nr 13,
poz. 221, z późn. zm.) projekt został umieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej
Rządowego Centrum Legislacji oraz na stronie internetowej Ministerstwa
Sprawiedliwości. Żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad projektem
w trybie wymienionej ustawy.
9

Materia objęta projektem ustawy nie stanowi przedmiotu regulacji prawa Unii
Europejskiej.
Projekt nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega notyfikacji zgodnie
z trybem przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2001 r.
w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu norm i aktów prawnych (Dz. U.
Nr 239, poz. 2039, z późn. zm.).


10

OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1) Wskazanie podmiotów, na które oddziałuje ustawa
Regulacja oddziałuje na sędziów: sądów powszechnych, Sądu Najwyższego,
wojewódzkich sądów administracyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego,
sądów wojskowych oraz prokuratorów i asesorów prokuratury.
2) Konsultacje społeczne
Projekt został przekazany do zaopiniowania Krajowej Radzie Sądownictwa,
Sądowi Najwyższemu, Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, Krajowej Radzie
Prokuratury, Prokuratorowi Generalnemu, prezesom wojewódzkich sądów
administracyjnych, prezesom sądów apelacyjnych i prokuratorom apelacyjnym.
W ramach konsultacji społecznych projekt został przekazany również
stowarzyszeniom zrzeszającym sędziów oraz stowarzyszeniom i związkom
zawodowym zrzeszającym prokuratorów.
Opinie do projektu przekazały następujące podmioty: Krajowa Rada Sądownictwa,
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,
Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie, Poznaniu, Szczecinie, Wrocławiu,
Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, Prokurator Generalny, Związek
Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej,
Krajowa Rada Prokuratury, prokuratorzy apelacyjni z Krakowa, Łodzi, Szczecina,
Poznania, Rzeszowa, Warszawy.
Otrzymane w ramach konsultacji społecznych opinie zawierają negatywne
stanowisko środowiska wobec projektowanych zmian. Główne zarzuty wobec
projektowanej regulacji dotyczą naruszenia art. 178 Konstytucji (vide:
Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, prezesi ww. sądów apelacyjnych),
zgodnie z którym sędziom zapewnia się wynagrodzenie odpowiadające godności
urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Gwarancją niezawisłości jest zapewnienie
stabilności statusu materialnego osób sprawujących funkcję orzeczniczą, tak
w czasie wykonywania czynności, jak i w czasie nieobecności z powodu choroby.
Wskazywano także na to, że nieobecność sędziego z powodu choroby nie ma
wpływu na zakres jego obowiązków, jak również nie powoduje zatrzymania
wpływu spraw do referatu danego sędziego. Po ustaniu przyczyny nieobecności
sędzia musi wykonać wszystkie swoje „zaległe” obowiązki. Taka sytuacja nie
11

występuje w przypadku innych osób świadczących pracę i pełniących służbę
w ramach tzw. służb mundurowych – w czasie ich usprawiedliwionej nieobecności
w pracy ich obowiązki wykonują inne osoby. Podniesione również zostało, że
projektowana zmiana w ogóle nie uwzględnia faktu, że czas pracy sędziego nie jest
ograniczony do 40 godzin tygodniowo, a jest określony wymiarem jego zadań, co
powoduje, że jest wyeliminowany szereg przywilejów pracowniczych: prawo do
12-godzinnego odpoczynku, prawo od wynagrodzenia za dyżury pełnione na
polecenie pracodawcy, prawo do dnia wolnego w zamian za przepracowany dzień
wolny od pracy, prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
w niedziele i święta, zaliczanie okresu szkoleń i doskonalenia zawodowego do
czasu pracy.
Ponadto opiniujący zarzucili projektowanym zmianom sprzeczność z prawem
międzynarodowym, tj. zasadą III ust. 1 lit. b zalecenia nr 12(94) 12 Komitetu
Ministrów dla państw członkowskich dotyczącego niezawisłości, sprawności i roli
sędziów, przyjętego w dniu 13 października 1994 r. (publ. m.in. przez Instytut
Wymiaru Sprawiedliwości pt.: „Standardy prawne Rady Europy, zalecenia”, tom
IV Orzecznictwo, Warszawa 1998, str. 25 i nast.) oraz pkt 6 ust. 2 i 4 Europejskiej
Karty o statusie sędziowskim, przyjętej w Strasburgu w dniach 8–10 lipca 1998 r.).
Odnosząc się do ww. zarzutów, należy wskazać na wyrok Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r., sygn. akt K 1/12, w którym Trybunał
Konstytucyjny stwierdził, że postanowienia konstytucyjne dotyczące wynagrodzeń
sędziów (gwarantujące wynagrodzenie „odpowiadające godności urzędu”) nie
ustanawiają ich osobistych uprawnień („przywilejów”). Trybunał Konstytucyjny
podkreślił, że o ile „godność urzędu” sędziego stosunkowo łatwo ocenić w aspekcie
prestiżu zawodowego lub społecznego, o tyle w aspekcie finansowym jest ona
całkowicie niewymierna i niemożliwa do uchwycenia wskaźnikami
ekonomicznymi. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że wynagrodzenia sędziów są
trwale związane z budżetem państwa, więc ich kształtowanie nie może pozostawać
oderwane od stanu finansów publicznych. Powinny być możliwie wysokie
i możliwie stabilne, ale nie oznacza to, że niezależnie od sytuacji budżetowej,
muszą sukcesywnie wzrastać aż do przekroczenia konstytucyjnego limitu
zadłużenia (60% PKB). Art. 178 ust. 2 konstytucji nie jest – zdaniem Trybunału
Konstytucyjnego – źródłem praw podmiotowych sędziów; nie chodzi w nim
12

o ochronę interesów konkretnych osób piastujących urzędy sędziowskie, lecz
o zobowiązanie państwa do określonego działania – zapewnienia sędziom
wynagrodzenia spełniającego określone warunki. Jakkolwiek projektowana ustawa
ogranicza wynagrodzenie sędziego i prokuratora w okresie przebywania przez nich
na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby, upodabniając się do zasad
obowiązujących w systemie powszechnym, to w konsekwencji powinno to
doprowadzić do optymalizacji wydatków na wynagrodzenia sędziów
i prokuratorów przebywających na zwolnieniach lekarskich.
3) Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych
Oczekuje się, że projektowana nowelizacja przyniesie w przyszłości oszczędności
dla budżetu państwa.
Według danych ZUS liczba dni absencji chorobowej ogółem sędziów
i prokuratorów w 2011 r. wyniosła 210 000.
Na podstawie danych statystycznych za 2011 r. dotyczących absencji chorobowej
sędziów sądów powszechnych (130 737 dni absencji chorobowej) można
szacować, że oszczędności dla budżetu państwa związane ze zmianą zasad
określania wynagrodzenia za czas nieobecności z powodu choroby w tej grupie
mogą wynieść w skali roku ok. 7,6 mln zł.
Do obliczeń w zakresie sądownictwa powszechnego przyjęto przedstawione przez
sądy informacje w zakresie rzeczywiście wypłaconych wynagrodzeń w 2011 r. oraz
faktycznej liczby dni, w których sędziowie przebywali w 2011 r. na zwolnieniach
lekarskich. Natomiast w przypadku prokuratury, Sądu Najwyższego i sądownictwa
administracyjnego przedstawione dane obejmują zawężone, uśrednione dane
w zakresie wysokości przeciętnego wynagrodzenia oraz absencji chorobowej.
W przypadku Sądu Najwyższego i sądownictwa administracyjnego dane obejmują
przy tym okres od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 października 2012 r.,
natomiast dane dotyczące prokuratury, podobnie jak w przypadku sądów
powszechnych, dotyczą całego 2011 r.





13