Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci

Druk nr 1469

Warszawa, 3 stycznia 2013 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja







Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o uzgodnieniu płci.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Annę Grodzką.

(-) Maciej
Banaszak;
(-) Piotr
Paweł Bauć; (-) Robert Biedroń;
(-) Bartłomiej Bodio; (-) Jerzy Borkowski; (-) Artur Bramora; (-) Jan
Cedzyński; (-) Piotr Chmielowski; (-) Artur Dębski; (-) Marek Domaracki;
(-) Dariusz Cezar Dziadzio; (-) Wincenty Elsner; (-) Łukasz Gibała;
(-) Artur Górczyński; (-) Anna Grodzka; (-) Michał Kabaciński; (-) Adam
Kępiński; (-) Witold Klepacz; (-) Krzysztof Kłosowski; (-) Henryk Kmiecik;
(-) Sławomir Kopyciński; (-) Roman Kotliński; (-) Łukasz Krupa; (-) Jacek
Kwiatkowski;
(-) Andrzej
Lewandowski;
(-) Tomasz
Makowski;
(-) Małgorzata Marcinkiewicz; (-) Maciej Mroczek; (-) Jacek Najder;
(-) Wanda Nowicka; (-) Michał Tomasz Pacholski;
(-)


Janusz Palikot;
(-) Wojciech Penkalski; (-) Andrzej Piątak; (-) Zofia Popiołek; (-) Marek
Poznański; (-) Andrzej Rozenek; (-) Adam Rybakowicz; (-) Armand Kamil
Ryfiński; (-) Paweł Sajak; (-) Halina Szymiec-Raczyńska; (-) Maciej
Wydrzyński.
(projekt)


Ustawa z dnia …
o uzgodnieniu płci

Uznając nadrzędną wartość godności i wolności każdej jednostki ludzkiej, jej prawo do
samostanowienia o własnej tożsamości oraz obowiązek władzy publicznej zapewnienia
każdemu równego korzystania z konstytucyjnych praw i wolności,
pragnąc zagwarantować każdemu skuteczną ochronę prawa do integralności cielesnej
i psychicznej, poszanowania życia prywatnego i bezpieczeństwa osobistego,
uwzględniając współczesny stan wiedzy na temat tożsamości płciowej oraz ewolucję
międzynarodowych standardów w zakresie uznania tożsamości płciowej jako podstawy
urzędowego określenia płci,
stanowi się, co następuje:

Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1
Ustawa określa procedurę i skutki uzgodnienia płci osób, których tożsamość płciowa różni się
od ich płci metrykalnej.

Art. 2
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1)
Nieodwracalnych interwencjach medycznych – rozumie się przez to podejmowanie
inwazyjnych lub nieinwazyjnych działań medycznych, które trwale wpływają na zewnętrzne
lub wewnętrzne cechy płciowe, a także powodują nieodwracalne zmiany w budowie
i funkcjach organizmu związanych z płcią.
2)
Płci metrykalnej – rozumie się przez to płeć wpisaną do aktu urodzenia zgodnie
z ustawą z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 212, poz.
1264).
3)
Tożsamości płciowej – rozumie się przez to utrwalone, intensywnie odczuwane
doświadczanie i przeżywanie własnej płciowości, która odpowiada lub nie płci metrykalnej.
4)
Wnioskodawcy – rozumie się przez to osobę ubiegającą się o uzgodnienie płci.
1


Art. 3
Ustawę stosuje się do osób, których płeć metrykalna różni się od ich tożsamości płciowej.

Rozdział 2
Postępowanie w sprawach o uzgodnienie płci
Art. 4
1. Sprawy o uzgodnienie płci należą do właściwości sądów okręgowych, które rozpoznają je
w składzie trzech sędziów zawodowych.
2. W sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek
o uzgodnienie płci, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jej pobytu.
3. Do postępowania z wniosku o uzgodnienie płci stosuje się przepisy ustawy z dnia 17
listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296) o postępowaniu
nieprocesowym, ze zmianami przewidzianymi w niniejszej ustawie.

Art. 5
1.
Wniosek o uzgodnienie płci może złożyć osoba, której tożsamość płciowa różni się od
płci metrykalnej, jeżeli łącznie spełnia następujące warunki:
1)
posiada obywatelstwo polskie;
2)
ma ukończone 18 lat albo ma ukończone 16 lat i wyraża jednoznaczną wolę
dokonania uzgodnienia płci oraz posiada zgodę przedstawicieli ustawowych na
uzgodnienie płci, a w przypadku jej braku – zgodę sądu opiekuńczego.
3)
nie pozostaje w związku małżeńskim.
2.
Wniosek o uzgodnienie płci powinien spełniać warunki przewidziane dla wniosku
o wszczęcie postępowania nieprocesowego. Do wniosku dołącza się również:
1)
oświadczenie wnioskodawcy o tożsamości płciowej odmiennej od płci
metrykalnej;
2)
orzeczenie wydane przez dwóch lekarzy ze specjalizacją w zakresie psychiatrii
lub w zakresie seksuologii albo orzeczenie wydane przez jednego lekarza
z taką specjalizacją i psychologa ze specjalizacją w zakresie seksuologii,
stwierdzające utrwalone występowanie tożsamości płciowej odmiennej od płci
metrykalnej;
3. Sąd rozpoznający wniosek o uzgodnienie płci może poprzestać na oświadczeniu
wnioskodawcy oraz orzeczeniach, o których mowa w ust. 2, jeżeli nie budzą one wątpliwości.
2


Art. 6
Wydanie orzeczenia, o którym mowa w art. 5 ust. 2 pkt. 2, a także postanowienia sądu
o uzgodnieniu płci nie wymaga, aby wnioskodawca był uprzednio poddany jakiejkolwiek
interwencji medycznej, zwłaszcza terapii hormonalnej lub zabiegom chirurgicznym,
zmierzającym do korekty zewnętrznych lub wewnętrznych cech płciowych, a także
wprowadzenia zmian w budowie i funkcjach organizmu związanych z płcią.

Art. 7
1.
Zakazane jest stosowanie jakichkolwiek nieodwracalnych interwencji medycznych
mających na celu korektę zewnętrznych lub wewnętrznych cech płciowych w stosunku do
osób, które posiadają cechy charakterystyczne dla obu płci lub których płeć nie może być
jednoznacznie określona na podstawie tych cech, bez ich zgody, chyba że jest to
bezwzględnie konieczne dla ratowania ich życia.
2.
Osoby, o których mowa w ust. 1, mogą wyrazić zgodę na nieodwracalne interwencje
medyczne po ukończeniu 13 roku życia.

Rozdział 3
Skutki orzeczenia o uzgodnieniu płci

Art. 8
1.
Prawomocne postanowienie sądu o uzgodnieniu płci stanowi podstawę wydania
nowego aktu urodzenia oraz zmiany imion i nazwiska.
2.
Wydanie nowego aktu urodzenia na podstawie postanowienia sądu o uzgodnieniu płci
nie narusza stosunków prawnych między wnioskodawcą i osobami trzecimi, w szczególności
między wnioskodawcą i jego rodzicami, a także między wnioskodawcą i jego dziećmi
urodzonymi przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu o uzgodnieniu płci.
3.
Od momentu uprawomocnienia się postanowienia sądu o uzgodnieniu płci wszystkie
prawa i obowiązki zależne od przynależności do danej płci wynikają z płci określonej w tym
postanowieniu, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 9
1.
Postanowienie sądu o uzgodnieniu płci nie wpływa na istniejące w momencie jego
uprawomocnienia się uprawnienia ze stosunków ubezpieczeń społecznych.
3

2.
Jeżeli płeć stanowi istotne kryterium dla ustalenia warunków przyznania świadczenia
z ubezpieczenia społecznego, kryterium to określa się na podstawie prawomocnego
postanowienia sądu o uzgodnieniu płci. Do ustalenia wymiaru tych świadczeń stosuje się
podstawy obliczeń z okresu przed uprawomocnieniem się tego postanowienia.

Art. 10
1.
Prawomocne postanowienie sądu o uzgodnieniu płci stanowi podstawę wydania
nowych dokumentów dotyczących wnioskodawcy, w tym świadectw i dyplomów
potwierdzających ukończenie szkoły, studiów, kursów czy potwierdzających zdobycie
określonych kwalifikacji oraz świadectw pracy, wydanych przez instytucje publiczne
i prywatne przed uprawomocnieniem się tego postanowienia.
2.
Podstawą wydania nowych dokumentów, o których mowa w ust. 1, jest także
prawomocne postanowienie sądu wydane w postępowaniu o ustalenie płci w trybie art. 189
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296)
lub w postępowaniu o sprostowanie aktu stanu cywilnego w trybie art. 31 ustawy z dnia 29
września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180) przed wejściem
w życie niniejszej ustawy.
3. Instytucje publiczne i prywatne, o których mowa w ust. 1, są zobowiązane wydać nowe
dokumenty bezpłatnie i niezwłocznie, z uwzględnieniem danych osobowych wnioskodawcy,
takich jak imię, nazwisko oraz płeć, wynikających z nowego aktu urodzenia.

Art. 11
Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o uzgodnieniu płci, w wyniku którego została
dokonana zmiana imienia i nazwiska, instytucje publiczne i prywatne posiadające dane
wnioskodawcy nie mogą bez jego zgody ujawniać płci metrykalnej lub imienia i nazwiska
noszonych przed wydaniem postanowienia, chyba że wymaga tego szczególny interes
publiczny lub interes prawny.

Art. 12
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, zakres świadczeń
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dostępnych dla osób
o stwierdzonej w trybie art. 3 pkt 2 tożsamości płciowej odmiennej od płci metrykalnej i po
korekcie płci prawnej na równych zasadach.

4