Poselski projekt ustawy o likwidacji Centralnego Biura Antykorupcyjnego

b) w st. 1 pkt 7 skreśla się wyrazy „Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
c) w ust. 3 skreśla się pkt 2a;
3) w art. 13 skreśla się wyrazy „Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
4) w art. 42 skreśla się wyrazy „Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;






5) w art. 113 oraz art. 131 ust. 2 skreśla się wyrazy „Centralnego Biura
Antykorupcyjnego”;
Art. 68. W ustawie z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych
do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007, z późn. zm.) w art. 2 w ust. 3 skreśla się
wyrazy „Centralne Biuro Antykorupcyjne”;
Art. 69. W ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696)
w art. 116 w ust. 3 skreśla się wyrazy „Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
Art. 70. W ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. Nr 130, poz. 1188, z
późn. zm.) w art. 41 wprowadza się następujące zmiany:
a) w ust. 2 skreśla się wyrazy „Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
b) w ust. 3 skreśla się wyrazy „ i Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
Art. 71. W ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 128, poz. 1175, z
późn. zm.) w art. 133 w ust. 1 skreśla się pkt 4a.;
Art. 72. W ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228,
poz. 2255, z późn. zm.) w art. 3 w pkt 5 skreśla się wyrazy „Centralnego Biura
Antykorupcyjnego”;
Art. 73. W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.) w art. 71 w ust. 2 pkt 1 oraz art. 104 w ust. 1 w
pkt 1 lit. g skreśla się wyrazy „Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
Art. 74. W ustawie z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz.
1800, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 4 w pkt 4 skreśla się wyrazy „i Centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
2) w art. 5 skreśla się ust. 2a,’;
3) w art. 171 w ust. 12 skreśla się wyrazy „i Szefa Centralnego biura
Antykorupcyjnego”;
4) w art. 179: a) w ust. 3 w pkt 1 zdanie końcowe skreśla się wyrazy „Szefowi
Centralnego Biura Antykorupcyjnego”,
b) w ust. 4 skreśla się wyrazy „Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego”,
c) w ust. 10 skreśla się wyrazy „ i Szefowi centralnego Biura Antykorupcyjnego”;
Art. 75. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.) w art. 66 w
ust. 1 skreśla się pkt 8a,;
Art. 76. W ustawie z dnia 20 maja 2005 r. o dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów,
rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny
(Dz. U. Nr 102, poz. 852) w art. 2 w ust. 1 skreśla się wyrazy ”Centralnego Biura
Antykorupcyjnego”;
Art. 77. W ustawie z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz.
2104, z późn. zm.) w art. 28 w zdaniu końcowym skreśla się wyrazy „Szefa Centralnego
Biura Antykorupcyjnego”;
Art. 78. W ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164,
poz. 1365, z późn. zm.) w art. 137 w ust. 3 skreśla się wyrazy „Centralnego Biura
Antykorupcyjnego”;
Art. 79. W ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr
183, poz. 1538) w art. 149 skreśla się pkt 8a.;

Art. 80. Traci moc ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym
(Dz. U. z 2012 r. poz. 621).

Art. 81. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


UZASADNIENIE
Potrzeba i cel wydania ustawy. Istotne zastrzeżenia względem aktualnego stanu
prawnego
Ustawa o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym została uchwalona dnia 9 czerwca 2006 r.
Ratio legis dla takiej regulacji stanowiły, zgodnie z twierdzeniami Projektodawcy, skala i
rozmiar zjawiska korupcji w III Rzeczypospolitej. Zgodnie z uzasadnieniem ustawy, zjawisko
to od dłuższego czasu wywoływało kategoryczny sprzeciw społeczeństwa. Ponadto,
powoływano się na niezależne raporty ukazujące Polskę jako państwo borykające się z
problemami korupcji. Podkreślano, że we współczesnym państwie demokratycznym korupcja
jest poważnym zagrożeniem ładu instytucjonalnego. Przed dniem wejścia w życie ustawy o
Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, zwalczaniem tego rodzaju przestępczości zajmowała
się Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczna, a także - w zakresie
swoich kompetencji- służby skarbowe oraz służby celne. W opinii Projektodawcy ich
działania były niewystarczające, a rozproszenie działań mających na celu zwalczanie korupcji
nie sprzyjało ich efektywności.
Projektodawca zaproponował więc rozwiązanie scalonego i kompleksowego zwalczania
korupcji w drodze represji karnej przez wyspecjalizowany organ administracji rządowej.
Zwrócił tym samym uwagę na rozwiązania w tym zakresie w takich państwach, jak: Wielka
Brytania, Francja, Holandia, Singapur oraz w autonomicznym regionie Chińskiej Republiki
Ludowej Hongkong, a także powołanie Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Oszustw
(OLAF). Konsekwencją było przedstawienie, w myśl podobnych założeń, ustawy
ustanawiającej Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA), jako organ wyspecjalizowany w
zwalczaniu korupcji oraz koordynujący działania w tym zakresie innych służb w Polsce.
Pomimo licznych opinii negatywnie oceniających projekt, zarówno pod względem jego
zgodności z Konstytucją oraz poprawności legislacyjnej, jak i samej celowości
ustanowienia/powołania centralnego organu antykorupcyjnego o tak szerokich, choć
wyłącznie ogólnie definiowanych kompetencjach, projekt został przyjęty dnia 9 czerwca 2006
r. Ustawa weszła w życie z dniem 24 lipca 2006 r.
Na wstępie należy zaznaczyć, że wprowadzona ustawą instytucja została, wbrew założeniom,
bardzo szybko uznana za nieprzystającą do rozwiązań przyjętych/obowiązujących w
pozostałych państwach europejskich. Zdaniem C. Nowak „utworzenie CBA zdaje się
stanowić krok wstecz w stosunku do tendencji światowych, pod wpływem których państwa
odchodzą od zwalczania korupcji w drodze represji karnej i skupiają się przede wszystkim na
działaniach prewencyjnych. Można się obawiać, że CBA będzie stanowiło nie tyle instrument
służący zwalczaniu korupcji, ile organ do kontroli osób pełniących funkcje publiczne
wyposażony w szczególne uprawnienia, o szczególnym statusie służby specjalnej” (Korupcja
w polskim prawie karnym na tle uregulowań międzynarodowych, Warszawa 2008, s. 436). Z
kolei w opinii z dnia 25 kwietnia 2006 r. A. Rzepliński podkreślił natomiast, że: „CBA, gdyby
mówić o pewnym ideale, powinno mieć inny cel. (…) powinna być to analityczna instytucja z
prawem dostępu do każdej informacji mogącej świadczyć o poważnej korupcji lub poważnym
przestępstwie gospodarczym, z prawem żądania wszczęcia śledztwa w razie uzasadnionego
podejrzenia popełnienia przestępstwa oraz instytucja odpowiedzialna za wdrażanie
programów profilaktycznych i za działanie na rzecz przejrzystości organów władzy”.
Wątpliwości budziła więc sama zasadność powoływania organu, który dublowałby jedynie
dotychczasowe zadania organów takich jak Policja czy Agencja Bezpieczeństwa
Wewnętrznego. Biuro nie uzyskało bowiem wyłączności wykrywania i zwalczania korupcji.
Eksperci, oceniający polską politykę antykorupcyjną, podkreślili, że istnieje co najmniej
kilkanaście służb zaangażowanych w podobne działania. Co więcej, przyjęcie ustawy o
Centralnym Biurze Antykorupcyjnym nie wpłynęło na uporządkowanie tej polityki i nie
doprowadziło do wyraźnego podziału przedmiotowego i podmiotowego zakresu działań
istniejących już instytucji.
Ustawa o CBA miała w założeniu istotnie zmodyfikować zakres działań pozostałych służb.
Przy ocenie skutków regulacji podkreślano m.in. zmianę funkcjonowania ABW: „ Zadania z
zakresu ścigania karnego korupcji osób pełniących funkcje publiczne zostaną przeniesione do
Centralnego Biura Antykorupcyjnego. ABW stanie się służbą ściśle kontrwywiadowczą
zwalczającą szpiegostwo, terroryzm oraz przeciwdziałającą ujawnianiu tajemnicy państwowej
i można spodziewać się, że zwiększy się skuteczność jej działania we wskazanych wyżej
obszarach.” Natomiast w odniesieniu do Policji, Straży Granicznej, Służby Celnej, Służb
Skarbowych przewidywano, że „utworzenie CBA, jako instytucji współdziałającej z ww.
podmiotami oraz mającej koordynować podejmowane przez te podmioty działania, istotne dla
realizacji przypisanych jej zadań, może wywołać określone pozytywne konsekwencje.
Nakładanie się w pewnym zakresie na siebie zadań różnych agend państwowych może
prowadzić do uzyskania efektu synergii i mieć pozytywny wpływ na wykrywanie czynów
korupcyjnych, zwłaszcza w sytuacji dobrze funkcjonującej instytucji koordynującej. Jest to
tym bardziej prawdopodobne, że we wszystkich wymienionych instytucjach zwalczaniem
korupcji zajmują się wyspecjalizowane jednostki lub komórki organizacyjne. Tym samym,
ich działania mają stały i ukierunkowany charakter, niezależny od funkcjonowania w
obszarze przestępczości, którą zwalczają, innych służb i organów. Koordynacja działań w
zakresie zwalczania korupcji, realizowana przez CBA, tylko wzmocni ten efekt” (zob.
Uzasadnienie do ustawy o CBA).
Niemniej jednak, po ponad pięciu latach funkcjonowania CBA można stwierdzić, że
założenia Ustawodawcy nie zostały zrealizowane. Nie tylko nie nastąpiła „synergia działań”
między wskazanymi organami, ale powstał chaos wywołany nakładaniem się kompetencji w
zakresie wykrywania i zwalczania korupcji. W szczególności zaś, Centralne Biuro
Antykorupcyjne nie uzyskało pozycji wyspecjalizowanego organu, który skupił działania
antykorupcyjne i przyczynił się do zwiększenia efektywności funkcjonowania struktur
państwa i podejmowania decyzji.
Ponadto, z uwagi na formułę Centralnego Biura Antykorupcyjnego jako służby specjalnej,
regulacje zawarte w ustawie o CBA są w dużej mierze kopią analogicznych regulacji w
zakresie działania Policji oraz istniejących uprzednio służb specjalnych. Mowa tu przede
wszystkim o szerokim instrumentarium Biura, w skład którego weszły typowo policyjne
narzędzia, jak i bardziej specyficzne rozwiązania, takie jak podsłuchy, dostęp do prywatnych
rachunków bankowych, kontrola korespondencji, zawartości przesyłek czy gromadzenie
danych wrażliwych.
Liczne zastrzeżenia co do zgodności z Konstytucją wybranych przepisów ustawy o
Centralnym Biurze Antykorupcyjnym zostało przedstawionych jeszcze w fazie prac nad
projektem ustawy. Niestety, w toku postępowania legislacyjnego nie udało się wyeliminować
owych nieprawidłowości.
Przede wszystkim jeszcze przed przyjęciem ustawy podkreślano, że wskazana w ustawie
definicja „korupcji” budzi poważne wątpliwości. Zgodnie bowiem z art. 1 ust 1 projektu,
„Korupcją jest obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez
jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio, jakichkolwiek nienależnych korzyści dla
niego samego lub jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy
takich korzyści, w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji
publicznej lub w toku działalności gospodarczej”.
Wobec tak szerokiej definicji, Biuro uzyskało możliwość w zasadzie dowolnego
interpretowania „korupcji”, w tym jako różne formy umów zawieranych przez podmioty